Các tàu cá của dân quân biển Trung Quốc được trang bị vỏ bọc thép nhằm mục đích đâm tàu cá các nước ven biển khác. Không có tàu cá của quốc gia ven biển nào trong khu vực được thiết kế riêng cho mục đích đâm chìm các tàu cá khác.
Trước vụ việc tàu cá Trung Quốc đâm chìm tàu cá Philippines rồi bỏ chạy, làm dư luận Philippines nổi sóng và nhiều người nghi ngờ trên những tàu cá của Trung Quốc không đơn giản chỉ là ngư dân mà là lực lượng dân quân biển của Trung Quốc, trong đó đáng chú ý, ngày 24/6, báo Interaksyon đăng bài viết “Những điều người Philippines phải biết về dân quân biển của Trung Quốc ở Biển Đông”. Theo bài viết, dân quân biển của Trung Quốc có vẻ ngoài không khác gì những ngư dân bình thường ở Biển Đông, nhưng thực ra là lực lượng đã được quân đội Trung Quốc đào tạo, sử dụng trong “chiến thuật vùng xám” nhằm tạo lợi thế cho Trung Quốc mà không làm phát động các phản ứng quân sự thông thường từ các nước liên quan.
Lực lượng tương đối mới mẻ này hoạt động tại những vùng biển chiến lược, được cho là thủ phạm đứng sau vụ tấn công laser nhằm vào một máy bay của hải quân Australia đang tuần tra ở vùng biển phía Tây Philippines cuối tháng 5 vừa qua hay các máy bay của Mỹ khi bay qua khu vực này.
Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Center for Strategic and International Studies) cho biết lực lượng dân quân biển tham gia vào “quá trình tuần tra, giám sát, cung cấp nhiên liệu và các hoạt động khác nhằm củng cố hiện diện của Trung Quốc ở các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông và Nam Hoa Đông”.
Giáo sư Andrew Erickson thuộc Viện nghiên cứu biển Trung Quốc, Trường đại học chiến tranh hàng hải của Mỹ giải thích, Trung Quốc đang sử dụng lực lượng dân quân biển để đẩy mạnh tầm ảnh hưởng ở Biển Đông và Biển Hoa Đông: “lực lượng dân quân biển là một phần của quân đội Trung Quốc và được tuyển chọn để hoạt động ở các khu vực được gọi là vùng xám, hoặc trong các cuộc đấu tranh ở mức độ thấp, không làm kích động phản ứng của các bên liên quan”.
Ông Erickson cho biết lực lượng dân quân biển này không phải là quân nhân toàn thời gian nhưng được trải qua huấn luyện quân sự bởi quân đội Trung Quốc. Ông viết: “những dân quân biển được đào tạo và trang bị tốt nhất sẽ tham gia vào các hoạt động bán quân sự như tấn công tàu cá nước ngoài hoạt động gần các điểm đảo do Trung Quốc chiếm đóng”.
Bộ Quốc phòng Mỹ đã định nghĩa rõ ràng về lực lượng dân quân biển của Trung Quốc trong Báo cáo sức mạnh quân sự Trung Quốc 2019, trong đó gọi dân quân biển là “một phần của quân đội quốc gia Trung Quốc, một lực lượng dân sự dự bị được trang bị vũ trang luôn sẵn sàng được huy động”.
Nhà báo Mike Yeo của tờ DefenseNews viết: “chứng cứ rõ ràng nhất cho thấy những tàu cá này là một phần của quân đội Trung Quốc có thể thấy qua việc họ dành phần lớn thời gian lảng vảng quanh vùng biển gần đảo Thị Tứ và đảo đá Loại Ta do Philippines chiếm đóng. Các hình ảnh vệ tinh có độ phân giải cao cho thấy các tàu này nếu có cũng chỉ dành rất ít thời gian thực hiện việc đánh bắt cá.”
Phó Chánh án Tòa án tối cao Antonio Carpio, người nổi tiếng có nhiều phát biểu về chủ quyền và quyền tài phán ở Biển Đông đã tranh luận rằng thủ phạm gây ra vụ va chạm chỉ có thể là dân quân biển Trung Quốc: “các tàu cá của dân quân biển Trung Quốc được trang bị vỏ bọc thép nhằm mục đích đâm tàu cá các nước ven biển khác. Không có tàu cá của quốc gia ven biển nào trong khu vực được thiết kế riêng cho mục đích đâm chìm các tàu cá khác”.
Vì vậy, các ngư dân Philippines và Chính phủ Philippines cần phải có những biện pháp đối phó đề phòng trước lực lượng này nhằm tránh bị đâm va trên biển, thậm chí cần phải lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ để khu vực Biển Đông là một khu vực hòa bình, giảm thiểu các tai nạn hàng hải “cố ý” từ phía Trung Quốc.