Chính phủ Tanzania đã đình chỉ một dự án xây dựng cảng tích hợp trị giá 10 tỷ USD được Trung Quốc hỗ trợ với lý do các điều khoản thỏa thuận không công bằng.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) đã đến Tanzania để ký một bản ghi nhớ hợp tác tại cảng Bagamoyo ngày 25/3/ 2013 (Nguồn: AFP)
Tổng thống Tanzania John Magufuli hôm 14/6 đã chỉ trích những điều khoản tài chính đề xuất cho dự án này của Bắc Kinh là “mang tính bóc lột và không rõ ràng”. Theo ông, các nhà đầu tư Trung Quốc đã đặt ra “một điều kiện ngặt nghèo mà chỉ có người điên mới chấp nhận”.
“Họ (Trung Quốc) muốn chúng tôi thế chấp [dự án Cảng Bagamoyo] 33 năm và cho họ thuê 99 năm. Một khi cảng này được đi vào hoạt động, chúng tôi không được phép hỏi ai đã đầu tư vào đó. Trung Quốc muốn lấy đất của chúng tôi làm của riêng họ và chúng tôi lại phải bồi thường cho việc họ tiến hành khoan thăm dò để xây dựng cảng”, ông Magufuli nói.
“Họ nói với chúng tôi rằng một khi họ đã xây dựng xong cảng, [Tanzania] không được xây dựng một cảng khác ở phía nam từ Tanga đến Mtwara” Magufuli cho biết.
Cục trưởng Cục quản lý cảng Tanzania, ông Deusdedit Kakoko tuyên bố, Trung Quốc yêu cầu chính phủ Tanzania đảm bảo bồi thường cho bất kỳ tổn thất nào trong quá trình thực hiện dự án đồng thời cũng yêu cầu cắt giảm một loạt các khoản thuế, bao gồm thuế đất, thuế bồi thường lao động, thuế phát triển kỹ năng, thuế hải quan và thuế giá trị gia tăng.
“Trong khi họ điều khiển tất cả các cùng một lúc, họ muốn việc tính toán thuế và kiểm toán được chuyển cho phía Trung Quốc làm, điều này là có thể bởi vì họ kiểm soát và khống chế tất cả hàng hóa, cảng và hậu cần.”
“Điều này đã khiến hy vọng thực hiện dự án này trở nên ảm đạm. Hiện nay Dodoma đã trực tiếp đá quả bóng đến chân Bắc Kinh, để xem liệu Bắc Kinh có cân nhắc lại các điều kiện đã được thiết lập hay không.”
Tờ Daily Telegraph (Anh) đánh giá, quyết định dừng dự án cảng Bagamoyo của Tổng thống Tanzania là “cú đánh lớn nhất đối với tham vọng của Trung Quốc cho đến nay trong việc triển khai chiến lược Vành đai, Con đường ở Châu Phi”.
Phản ứng trước quyết định này của Tanzania, hôm 27/6, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng trả lời, ông không nắm tình hình cụ thể và nhấn mạnh rằng Bắc Kinh hỗ trợ các doanh nghiệp Trung Quốc tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng của Tanzania theo nguyên tắc thị trường hóa.
Dự án Cảng Bagamoyo, hay còn được biết đến với cái tên “Tanzania Thâm Quyến”, cũng bao gồm một khu kinh tế đặc biệt với việc xây dựng mạng lưới đường sắt và đường cao tốc được kết nối với nhau để khai thác dầu khí, sau khi hoàn thành, nó sẽ trở thành cửa ngõ lớn nhất ở khu vực Đông Phi. Dự án được đầu tư và quản lý bởi Công ty China Merchants International Co., Ltd.
Vào tháng 3/2013, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ký một bản ghi nhớ hợp tác về dự án phát triển toàn diện cảng Bagamoyo với Tổng thống Tanzania Jakaya Kikwete khi ông đến thăm Tanzania. Năm 2015, lễ đặt móng khởi công được tổ chức. Tuy nhiên, Tổng thống kế nhiệm Magufuli đã không ưu tiên coi dự án này là trọng tâm.