Ngày 31/7, Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 52 đã thông qua Tuyên bố chung bày tỏ sự lo ngại trước các hành động cải tạo và quân sự hoá trái phép các thực thể trên biển Đông của Trung Quốc.
Tuyên bố chung khẳng định: “Chúng tôi tái khẳng định cam kết của chúng tôi về việc giữ gìn và thúc đẩy hoà bình, ổn định trong khu vực, giải quyết các tranh chấp trong hoà bình bao gồm việc tôn trọng đầy đủ các thủ tục pháp lý và ngoại giao mà không cần phải dùng đến vũ lực theo đúng luật pháp được quốc tế công nhận như Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS)”.
Ngoại trưởng các nước ASEAN cho biết: “Chúng tôi đã thảo luận về vấn đề ở biển Đông và một số Ngoại trưởng bày tỏ lo ngại về các hoạt động cải tạo và quân sự hoá các thực thể nhân tạo trong khu vực. Các hành vi này đã làm suy giảm niềm tin, gia tăng xung đột và ảnh hưởng đến hoà binh và ổn định của vùng biển này. Chúng tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phi quân sự hoá và kiềm chế trong hành động của tất cả các bên có tranh chấp chủ quyền ở biển Đông, bao gồm những nước được nhắc đến trong DOC 2002”.
Bên cạnh vấn đề tranh chấp chủ quyền, Ngoại trưởng các nước ASEAN kêu gọi các bên kiềm chế và giải quyết mâu thuẫn trên bán đảo Triều Tiên thông qua đối thoại nhằm đạt được hoà bình lâu dài ở đây. ASEAN cũng khẳng định sẽ chấp hành tất cả các Nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và các nỗ lực quốc tế để quá trình phi hạt nhân hoá diễn ra hoàn thiện và kiểm chứng được và không thể đảo ngược.
Trước đó, phát biểu khai mạc Hội nghị, Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha nhấn mạnh, trong sáu tháng qua, kể từ Hội nghị hẹp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tháng 1/2019, sự hợp tác chặt chẽ của các nước ASEAN đã mang lại những kết quả cụ thể. Về phần mình, Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan Don Pramudwinai khẳng định, một ASEAN vững mạnh, đoàn kết và giữ vai trò trung tâm là nhân tố chủ đạo trong ổn định và phát triển ở khu vực. Trước tình hình thế giới và khu vực đang chuyển biến nhanh chóng, Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan đề xuất ASEAN cần tiếp tục đẩy mạnh hợp tác nội khối cũng như với các đối tác, tận dụng tối đa các cơ hội mang lại để đáp ứng những nhu cầu cơ bản của người dân, cũng như nâng cao khả năng sẵn sàng ứng phó với những thách thức đang nổi lên.
Trong phát biểu dẫn đề với tư cách nước Chủ tịch kế tiếp của ASEAN, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh nhấn mạnh ASEAN đang ngày càng phát triển lớn mạnh, gắn kết chặt chẽ với vai trò trung tâm và vị thế quốc tế được củng cố, tiến trình xây dựng Cộng đồng được triển khai tích cực.
Được biết, văn bản dự thảo đầu tiên của Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) đã được hoàn tất chỉ vài ngày ngay trước thềm Hội nghị AMM 52. Theo tờ Jakarta Post (Indonesia), các nhà đàm phán từ 10 nước ASEAN đã gặp đại diện Trung Quốc tại Penang (Malaysia) tuần trước để thảo luận về các vấn đề còn bế tắc liên quan đến COC. Kết quả của cuộc đàm phán tại Penang được đưa ra trong cuộc họp Ngoại trưởng ASEAN – Trung Quốc.