Bộ Ngoại giao Mỹ vừa thông qua việc bán các chiến đấu cơ F-16 trị giá đến 8 tỉ USD cho Vùng lãnh thổ (VLT) Đài Loan, Cơ quan Hợp tác An ninh Quốc phòng Mỹ hôm qua (20/8) cho biết trong một thông báo chính thức gửi lên Quốc hội.
Gói thỏa thuận vũ khí trên được cho sẽ bao gồm đến 66 chiếc chiến đấu cơ F-16, 77 động cơ General Electric cùng nhiều hệ thống thiết bị khác. Cơ quan Hợp tác An ninh Quốc phòng Mỹ tuyên bố, việc bán vũ khí cho Đài Loan là để phục vụ cho các lợi ích an ninh, kinh tế và quốc gia của Mỹ cũng như giúp VLT Đài Loan duy trì một khả năng phòng thủ đáng tin cậy.
Trung Quốc trước đó đã lên án gay gắt gói thỏa thuận bán vũ khí được cho là lớn nhất từ trước đến nay của Mỹ dành cho Đài Loan. Bắc Kinh cảnh báo sẽ đáp trả và khiến Washington phải “chịu mọi hậu quả”.
Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ Jim Risch – một thành viên của Đảng Cộng hòa đã hoan nghênh việc Mỹ bán chiến đấu cơ F-16 của tập đoàn Lockheed Martin Corp cho Đài Loan.
“Những chiến đấu cơ này là vô cùng quan trọng để giúp Đài Loan cải thiện năng lực bảo vệ không phận trong bối cảnh họ đang đối mặt với sức ép ngày càng gia tăng từ Trung Quốc”, ông Jim Risch đã nói như vậy trong một tuyên bố được phát đi gần đây.
Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hồi đầu tuần này cho biết, Tổng thống Donald Trump đã thông báo cho Quốc hội về ý định bán F-16 cho Đài Loan từ hồi tuần trước.
Ông Pompeo giải thích việc bán vũ khí cho Đài Loan “phù hợp với chính sách trước đây của Mỹ” và rằng Mỹ “đơn giản chỉ đang thực hiện những cam kết mà chúng tôi đã đưa ra với tất cả các bên.”
Bước đi mới nhất của Bộ Ngoại giao Mỹ liên quan đến thỏa thuận F-16 chắc chắn sẽ khiến Trung Quốc tức giận và lo ngại. Lâu nay, Trung Quốc luôn kịch liệt phản đối mọi hoạt động bán vũ khí cho Đài Loan của Mỹ.
Vấn đề Đài Loan luôn là một trong những vấn đề nhạy cảm hàng đầu trong quan hệ giữa hai cường quốc Mỹ-Trung. Bắc Kinh coi Đài Loan là một vùng lãnh thổ của họ. Mặc dù Washington công nhận điều này nhưng vẫn duy trì một mối quan hệ gắn bó, thân thiết với Đài Loan.
Trung Quốc và vùng lãnh thổ Đài Loan đã bị chia cắt năm 1949, sau một cuộc nội chiến, và kể từ đó đến nay Bắc Kinh luôn khẳng định mục tiêu kiên quyết thống nhất Đài Loan vào Trung Quốc. Bắc Kinh công khai ý định sẵn sàng dùng vũ lực đối với VLT Đài Loan nếu khu vực này tìm cách đòi độc lập với Trung Quốc. Vì thế, Đài Loan vẫn luôn canh cánh cái gọi là “mối đe dọa từ Trung Quốc” đối với hòn đảo này.
Kể từ khi bà Tsai Ing-wen lên cầm quyền, tình hình Eo biển Đài Loan bắt đầu leo thang căng thẳng do Nhà lãnh đạo mới của Đài Loan áp dụng lập trường cứng rắn với Trung Quốc. Bà Tsai công khai thực hiện nhiều bước đi nhằm đối phó với Trung Quốc như tăng chi tiêu quân sự, tăng cường mua sắm vũ khí và mở rộng hợp tác với các nước lớn, đặc biệt là đồng minh Mỹ. Bắc Kinh đương nhiên không thể chấp nhận một Đài Loan ngày càng thách thức khi hòn đảo này luôn luôn được Trung Quốc coi là một vùng lãnh thổ của họ.
Tình hình càng nghiêm trọng khi Mỹ cũng tăng cường giúp đỡ cho Đài Loan, đặc biệt trong vấn đề vũ khí, quân sự. Quan hệ quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc nhiều lần lên xuống thất thường và bị gián đoạn bởi việc Mỹ cung cấp vũ khí cho Đài Loan. Mỗi lần Mỹ cung cấp vũ khí cho Vùng lãnh thổ Đài Loan thì nước này đều vấp phải những phản ứng hết sức mạnh mẽ từ phía Trung Quốc. Năm 2010, Trung Quốc từng tạm ngưng các quan hệ quân sự với Mỹ và đe dọa dùng đòn trừng phạt kinh tế để đáp trả việc Quốc hội Mỹ thông qua hợp đồng bán vũ khí trị giá 6,4 tỉ USD cho Vùng lãnh thổ Đài Loan.
Gần đây, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng thông qua một hợp đồng vũ khí trị giá 2,2 tỉ USD, theo đó Mỹ bán 100 xe tăng M1A2T Abrams và tên lửa Stinger cho Đài Loan. Khi bị Trung Quốc phản đối về hợp đồng này, Bộ Ngoại giao Mỹ nói rằng, thỏa thuận bán vũ khí cho Đài Loan của họ là nhằm “tăng cường hòa bình” trong khu vực.