Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa thông báo cho Quốc hội về kế hoạch bán các chiến đấu cơ F-16 trị giá lên tới 8 tỉ USD cho Vùng lãnh thổ (VLT) Đài Loan. Động thái này chắc chắn sẽ làm thổi bùng lên ngọn lửa căng thẳng đang cháy âm ỉ suốt thời gian qua giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới Trung-Mỹ.
Hai quan chức Mỹ và một trợ lý trong Quốc hội Mỹ cho biết, chính quyền của ông Trump đã thông báo với các nghị sĩ về đề xuất bán vũ khí cho Đài Loan vào giữa tuần. Tuy nhiên, các quan chức trên không được phép thảo luận về vấn đề này và chỉ có thể tiết lộ thông tin trong tình trạng giấu tên.
Bộ Ngoại giao Mỹ từ chối đưa ra lời bình luận về thông tin trên. Trong khi đó, các thành viên Quốc hội Mỹ đến từ cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa đều hoan nghênh đề xuất của chính quyền Trump.
Chủ tịch và một thành viên cấp cao hàng đầu trong Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ – Eliot Engel và Michael McCaul cho biết trong một tuyên bố rằng, việc Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan “sẽ phát đi thông điệp mạnh mẽ về cam kết của Mỹ đối với an ninh và dân chủ ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương” đồng thời nó sẽ “giúp răn đe Trung Quốc khi họ đang đe dọa đối tác chiến lược Đài Loan của chúng tôi cũng như hệ thống chính quyền dân chủ của họ.”
“Với việc Trung Quốc đang tăng cường sức mạnh quân sự để đe dọa chúng tôi và các đồng minh, cũng như với việc Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa hướng hàng ngàn tên lửa nhằm vào Đài Loan, triển khai các chiến đấu cơ dọc Eo biển Đài Loan, bây giờ là lúc quan trọng hơn bao giờ hết để Đài Loan có được sự hỗ trợ mà họ cần để bảo vệ chính họ”, Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Ted Cruz – một thành viên của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, cho hay.
Một thông báo không chính thức về vấn đề bán chiến đấu cơ F-16 cho Đài Loan sẽ khởi động tiến trình tham vấn với Quốc hội và sau đó một thông báo chính thức về vấn đề này có thể sẽ được đưa ra sớm nhất vào tháng tới trừ khi các nghị sĩ không ủng hộ.
Vừa mới trong tuần này, các đại diện hàng đầu của Mỹ ở Đài Loan đã cho biết, Washington mong đợi hòn đảo này sẽ tiếp tục tăng chi tiêu cho quân sự khi mà các mối đe dọa về an ninh từ Trung Quốc đối với đồng minh của Mỹ đang gia tăng.
Thỏa thuận F-16 chắc chắn sẽ gây tranh cãi lớn bởi Trung Quốc kịch liệt phản đối mọi hoạt động bán vũ khí cho Đài Loan của Mỹ.
Vấn đề Đài Loan luôn là một trong những vấn đề nhạy cảm hàng đầu trong quan hệ giữa hai cường quốc Mỹ-Trung.
Bắc Kinh coi Đài Loan là một vùng lãnh thổ của họ. Mặc dù Washington công nhận điều này nhưng vẫn duy trì một mối quan hệ gắn bó, thân thiết với Đài Loan.
Trung Quốc và vùng lãnh thổ Đài Loan đã bị chia cắt năm 1949, sau một cuộc nội chiến, và kể từ đó đến nay Bắc Kinh luôn khẳng định mục tiêu kiên quyết thống nhất Đài Loan vào Trung Quốc. Bắc Kinh công khai ý định sẵn sàng dùng vũ lực đối với VLT Đài Loan nếu khu vực này tìm cách đòi độc lập với Trung Quốc. Vì thế, Đài Loan vẫn luôn canh cánh cái gọi là “mối đe dọa từ Trung Quốc” đối với hòn đảo này.
Kể từ khi bà Tsai Ing-wen lên cầm quyền, tình hình Eo biển Đài Loan bắt đầu leo thang căng thẳng do Nhà lãnh đạo mới của Đài Loan áp dụng lập trường cứng rắn với Trung Quốc. Bà Tsai công khai thực hiện nhiều bước đi nhằm đối phó với Trung Quốc như tăng chi tiêu quân sự, tăng cường mua sắm vũ khí và mở rộng hợp tác với các nước lớn, đặc biệt là đồng minh Mỹ. Bắc Kinh đương nhiên không thể chấp nhận một Đài Loan ngày càng thách thức khi hòn đảo này luôn luôn được Trung Quốc coi là một vùng lãnh thổ của họ.
Tình hình càng nghiêm trọng khi Mỹ cũng tăng cường giúp đỡ cho Đài Loan, đặc biệt trong vấn đề vũ khí, quân sự. Quan hệ quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc nhiều lần lên xuống thất thường và bị gián đoạn bởi việc Mỹ cung cấp vũ khí cho Đài Loan. Mỗi lần Mỹ cung cấp vũ khí cho Vùng lãnh thổ Đài Loan thì nước này đều vấp phải những phản ứng hết sức mạnh mẽ từ phía Trung Quốc. Năm 2010, Trung Quốc từng tạm ngưng các quan hệ quân sự với Mỹ và đe dọa dùng đòn trừng phạt kinh tế để đáp trả việc Quốc hội Mỹ thông qua hợp đồng bán vũ khí trị giá 6,4 tỉ USD cho Vùng lãnh thổ Đài Loan.