Trong vụ tàu thăm dò địa chất Hải Dương 8 của Trung Quốc hoạt động trái phép trong Vùng Đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa của Việt Nam, lực lượng Hải cảnh Trung Quốc đã đóng vai trò “quan trọng” khi điều tàu siêu khủng “hộ tống” tàu thăm dò địa chất Hải Dương 8.
Cảnh sát biển Trung Quốc
Cảnh sát biển Trung Quốc (CCG) được thành lập tháng 03/2013, trên cơ sở tái cơ cấu Cục Hải dương Quốc gia, nhằm thống nhất chỉ huy các lực lượng “tuần tra, chấp pháp ở Biển Đông và Biển Hoa Đông”, bao gồm các lực lượng: Hải giám (CMS), Hải cảnh (Cảnh sát biển của Cục quản lý biên phòng – BCD), Ngư chính (Cơ quan đảm bảo thực thi pháp luật Ngư nghiệp – FLEC), Tổng cục Hải quan và Cơ quan Hải dương Trung Quốc (GAC). Theo đó, các lực lượng này khi hoạt động ở Biển Đông và Biển Hoa Đông đều phải lấy danh nghĩa Cảnh sát biển Trung Quốc và sẽ chịu sự “chỉ huy nghiệp vụ” của Cục Cảnh sát biển thuộc Bộ Công an Trung Quốc và “quản lý hành chính” của Bộ Đất đai và Tài nguyên.
Tân Hoa Xã cho biết, CCG dưới sự chỉ huy của PAP – lực lượng do Quân ủy trung ương Trung Quốc (CMC) chỉ đạo trực tiếp sẽ “bảo vệ quyền và chức năng trên biển” của Trung Quốc. Sự thay đổi này cho phép CCG tham gia nhiều hơn vào các cuộc diễn tập quân sự và hoạt động huấn luyện hằng ngày với Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA). CCG cũng sẽ hợp tác hiệu quả hơn với lực lượng hải quân trong các trường hợp khẩn cấp, thậm chí là chiến tranh. CCG cũng sẽ có nhiệm vụ chống lại các hoạt động hàng hải bất hợp pháp, tìm kiếm, cứu nạn và thực thi pháp luật, trong đó có thăm dò tài nguyên hàng hải, bảo vệ môi trường, quản lý nghề cá và chống buôn lậu. Đáng chú ý, các tàu CCG sẽ được trang bị thêm pháo mạnh, thay vì vòi rồng hay pháo nước và các thành viên trên tàu có thể mang theo vũ khí tấn công.
Cảnh sát biển Trung Quốc được trang bị khoảng 164 tàu tuần tra, 10 máy bay các loại trong đó có ít nhất 1 trực thăng vận tải đa năng Mi-8, 2 máy bay cánh cố định Y-12 cùng một số trực thăng khác do Trung Quốc sản xuất. Ngoài ra, CCG còn được trang bị các máy bay MA-60, (còn gọi là Tân Chu 60) là loại máy bay cánh bằng 2 động cơ cánh quạt được cải tiến trên cơ sở máy bay vận tải Y-7 của Tập đoàn công nghiệp hàng không Tây An; các tàu của CCG gồm các loại: tàu chấp pháp mang tên “Trung Quốc Hải cảnh” (bao gồm cả các tàu Trung Quốc Ngư chính và Trung Quốc Hải giám trước đây); tàu kéo mang tên “Hải cảnh thác” và tàu bệnh viện mang tên “Hải Y”. Theo tài liệu Trung Quốc, hiện CCG chỉ còn duy nhất tàu “Trung Quốc Hải cảnh 44020” có trọng tải 300 tấn, vài tàu 1.000 tấn, còn lại phần lớn đều từ 2.000 đến 5.000 tấn; trong đó có 2 tàu “Trung Quốc Hải cảnh 3901” và “Trung Quốc Hải cảnh 2901” có lượng giãn nước tới 12.000 tấn. Những năm gần đây Trung Quốc đã tiến hành cải tạo nhiều tàu chiến lớn của Hải quân thành tàu Hải Cảnh (như Tàu 31239 vốn là tàu hộ vệ lớp 053H2G mang tên An Khánh, 339; tàu 31240 vốn là tàu hộ về tên lửa Hoài Nam, 540; tàu 31241 nguyên là tàu hộ vệ tên lửa Hoài Bắc, 541; các tàu 46111 vốn là tàu tuần tra Type 718B; tàu 46341 nguyên là tàu tuần tra Type 818….hay tàu Hải cảnh thác – 25 nguyên là tàu đổ bộ Type 072 của Hải quân có lượng giãn nước 4.170 tấn)…
Đáng chú ý, trên các tàu Hải cảnh Trung Quốc được trang bị nhiều loại vũ khí hiện đại, có khả năng sát thương cao như: Pháo phòng không tầm gần 6 nòng 30mm H/PJ-13, có tính năng tác chiến vượt trội hơn nhiều do được kế thừa trình độ kỹ thuật từ pháo hạm AK-630M 6 nòng của Nga. Pháo AK-630M có thể bắn liên tục 400 phát đạn và có thể tiếp tục bắn 400 phát tiếp theo chỉ sau khi được nghỉ 30 giây; pháo bắn nhanh 76,2mm kiểu H/PJ-26; pháo phòng không phòng thủ tầm gần tốc độ cao H/PJ-26 76,2mm; pháo phòng không tầm gần H/PJ-17 30mm, là loại pháo nòng đơn có hiệu suất chiến đấu cao nhất hiện nay của Trung Quốc; tốc độ bắn cao nhất là 350 phát/phút, cơ số đạn 280 viên…
“Hộ tống” tàu Trung Quốc xâm phạm EEZ Việt Nam
Tàu ZHONGGUO HAIJING 3901 (số hiệu đăng ký tổ chức hàng hải quốc tế IMO: 9756028, số hiệu nhận dạng hàng hải quốc tế MMSI: 413482360); là tàu thực thi pháp luật hàng hải của Trung Quốc.Theo quy định chung, tàu hải cảnh CCG không mang tên hiệu, không giống như các chiến hạm nổi của Hải quân PLA. Các tàu hải cảnh thường được gọi bằng số thân tàu, ví dụ như “Hải cảnh 3901” bao gồm các thông tin như cơ quan/khu vực và thông số kỹ thuật của tàu chuyên ngành. Số hiệu thân tàu có khoảng bốn hoặc năm chữ số và có thể có sự khác biệt trong cách thể hiện nếu những con số dự định trùng với những số hiệu của các tàu thế hệ trước.
Với những tàu hải cảnh có số hiệu thân 4 chữ số, chữ số đầu tiên thường đề chỉ một trong 3 vùng hàng hải của Hải cảnh CCG. “1” biểu thị Chi nhánh Bắc Hải; “2” Chi nhánh Đông Hải và “3” Chi nhánh Biển Đông. Những tàu hải cảnh mang số hiệu thân tàu có năm chữ số: hai chữ số đầu tiên biểu thị khu vực. Ví dụ, tàu hải cảnh 31239 – tàu hải cảnh CCG có vũ trang đầu tiên hoạt động ngoài khơi thuộc quần đảo Senkaku đang có tranh chấp với Nhật Bản cuối tháng 5.2015, chữ số “31” biểu thị Thượng Hải, hải cảng căn cứ của tàu.Số thứ hai thường chỉ tải trọng của tàu. Hai chữ số cuối hiển thị cơ sở hoặc hãng đóng tàu, nhưng cũng có thể là hai chữ số cuối của số thân tàu trước đây khi chuyển đổi mục đích sử dụng từ một lực lượng khác. Ví dụ nữa về tàu hải cảnh Hải cảnh 31239, hai chữ số cuối cùng “39” là giữ lại số thân tàu 539 khi hạm tàu này đang phục vụ trong hải quân trước đây.
CCG 3901 là một trong những tàu hải cảnh hộ tống nhóm tàu khảo sát thăm dò địa chất Hải Dương 8của Trung Quốc xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam tại khu vực bãi Phúc Tần – Tư Chính. Thuộc hàng những tàu tuần duyên lớn nhất thế giới, con tàu này hiện là công cụ đắc lực trong chiến thuật “vùng xám” của Trung Quốc nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền phi pháp ở Biển Đông.Theo chuyên trang The Diplomat, CCG 3901 là một trong những tàu tuần duyên lớn nhất thế giới với lượng giãn nước 12.000 tấn, lớn hơn cả những lớp chiến hạm thường được Mỹ triển khai đến Biển Đônglà tàu tuần dương Ticonderoga và khu trục hạm Arleigh Burke. Tuy không mang danh tàu quân sự nhưng CCG 3901 được trang bị vũ khí hạng nặng, gồm pháo khai hỏa nhanh 76 mm, 2 pháo phòng không và một số loại súng khác. Tàu còn có bãi đáp trực thăng, di chuyển với vận tốc tối đa 46,3 km/giờ.Theo giới quan sát, Trung Quốc đang sử dụng tàu hải cảnh và các tàu dân quân biển ngụy trang dưới dạng tàu cá cho chiến thuật “vùng xám” nhằm vào các bên khác ở Biển Đông.
Các tàu hải cảnh Trung Quốc CMLE, thường được gọi là tàu “vỏ trắng”, ít gây sự quan tâm của thế giới hơn các chiến hạm hải quân màu xám. Những tàu vỏ trắng được trang bị vũ trang nhẹ (thông thường là pháo tự động 76 mm, các loại súng tự động, radar tìm kiếm và theo dõi mục, các bộ khí tài quan sát quang điện tử, hệ thống dẫn đường hiện đại và hệ thông thông tin liên lạc mở rộng tần số, súng phun nước công suất lớn. Tàu “vỏ trắng” cũng mang theo trên boong hoặc trong hầm tàu một hoặc nhiều xuồng tuần biển động cơ nhỏ phục vụ cho các hoạt động tìm kiếm, truy đuổi và bắt giữ.Những tàu hải cảnh Trung Quốc có kích thước lớn được trang bị các bộ khí tài hiện đại rất mạnh, cho phép các tàu chấp pháp có thể hoạt động xa bờ trong thời gian dài, trên vùng biển quốc tế và các vùng nước tranh chấp chồng lấn, hoạt động trong mọi điều kiện mọi thời tiết, thủy văn môi trường.
Tàu có thể có sàn hạ đỗ máy bay trực thăng (hầm chứa máy bay) cho một hoặc thậm chí hai máy bay trực thăng. Với một lớp tàu hải cảnh kích thước lớn có thể thực hiện nhiều nhóm nhiệm vụ, trong đó có cả vị trí vai trò như một kỳ hạm hải cảnh, chỉ huy điều hành mọi hoạt động của các tàu hải cảnh nhỏ hơn thực hiện các nhiều nhiệm vụ khác nhau.Điểm đặc biệt khiến cộng đồng quốc tế cho rằng các tàu hải cảnh không đe dọa hòa bình và ổn định là không có vũ khí tấn công (pháo hạm cỡ nòng lớn, tên lửa), thường trang bị súng tự động và hệ thống điều khiển hỏa lực nhỏ và các súng phun nước công suất lớn.
Nếu rút ra từ bài học thực tế của vụ giàn khoan Hải Dương 981 và vụ tàu khảo sát địa chất Hải Dương 8, chính nhóm tàu hải cảnh mới là lực lượng tấn công quan trọng của Bắc Kinh nhằm hiện thực hóa những tuyên bố “yêu sách chủ quyền” phi pháp của mình.Một lực lượng tàu hải cảnh với nhiều loại tàu khác nhau, bao gồm cả kỳ hạm tải trọng lớn, các tàu nhỏ hơn và lực lượng tàu cá lớn có thể tạo thành một sức mạnh vây lấn, xô đẩy, đâm húc. Các tàu vỏ trắng thường sử dụng súng phun nước, vũ khí phi sát thương như loa âm thanh công suất lớn, vòi rồng có thể bao vây, phong tỏa và kiểm soát một khu vực lớn như bãi cạn Scarborough.Trong tình huống căng thẳng, các tàu “vỏ trắng” tải trọng lớn có thể xô đẩy, đâm húc với các tàu cảnh sát biển của các quốc gia láng giềng, có số lượng và tải trọng ít hơn. Chính nhân tố này mới thực sự là lực lượng tác chiến “then chốt” trong các tranh chấp trên Biển Đông.
Bằng các nhóm tàu hải cảnh kích thước và tải trọng lớn, Trung Quốc có thể bao vây một thực thể địa lý trên Biển Đông trong một thời gian dài, các tàu nhỏ hơn có thể tiến hành các hoạt động xung đột phi quân sự để đầy lực lượng bảo vệ chủ quyền dân sự (tàu đánh cá, vận tải, cảnh sát biển ra khỏi thực thể địa lý mà quốc gia đối thủ đang bảo vệ.Với số lượng đông, tải trọng lớn, tàu Hải cảnh Trung Quốc (bao gồm cả tàu Hải cảnh 3109) có thể vây lấn và đánh chiếm thêm nhiều thực thể địa lý, hỗ trợ Bắc Kinh trong việc bồi đắp đảo và kiểm soát tự do hàng hải, sẵn sàng tiến hành các cuộc đọ sức mạnh vỏ thép trên Biển Đông.
Cảnh sát biển Việt Nam (VCG)
Để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, trong những năm gần đây, Việt Nam cũng tích cực đầu tư, hiện đại hóa lực lượng Cảnh sát biển. Cảnh sát biển Việt Nam hiện được trang bị các loại phương tiện, vũ khí hiện đại như tàu đa năng DN 2000, tàu kéo cứu nạn 3500 CV, máy bay CaSa 212-400, thiết bị tuần thám MS 600, cùng các thiết bị trinh sát, phòng chống tội phạm ma túy, chống cướp biển khác. 2 tàu tuần tra đa năng cỡ lớn nhất của VCG mang số hiệu CSB 8001, CSB 8002 được trang bị pháo nòng đôi cỡ 25mm cùng các súng máy hạng nặng cỡ 14,5mm, vòi phun nước tốc độ cao 6,6m/phút, đặc biệt là hệ thống vũ khí âm thanh LRAD do Mỹ chế tạo. Chức năng của hệ thống này đóng vai trò như một thiết bị truyền phát âm thanh và vũ khí phi sát thương, được sử dụng cho nhiều nhiệm vụ như: tuần tra trên biển, chống cướp biển, giải tán biểu tình.