Trong chuyến thăm Việt Nam (26-28/8), Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã trao đổi về nhiều vấn đề nhằm thúc đẩy quan hệ song phương, trong đó hai bên nhất trí thúc đẩy hợp tác an ninh, hàng hải ở Biển Đông.
Trong cuộc hội đàm Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao kết quả hợp tác ngày càng hiệu quả, thực chất trên lĩnh vực quốc phòng, an ninh, hợp tác pháp luật; nhất trí sớm thiết lập và triển khai các cơ chế quốc phòng song phương, trong đó có Ủy ban Cấp cao về hợp tác quốc phòng, tham vấn hải quân; thúc đẩy ký kết các văn kiện hợp tác như Bản ghi nhớ về hợp tác quốc phòng mới. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, hai bên đã nhất trí tăng cường hợp tác toàn diện trên tất cả kênh Đảng, Chính phủ, Quốc hội và giao lưu nhân dân giữa hai nước, tăng cường tin cậy chính trị, hợp tác thực chất và cùng có lợi. Hai bên đã trao đổi thư về thành lập Hội Hữu nghị nghị sĩ Việt Nam – Malaysia, đây là một bước tiến quan trọng tăng cường hợp tác chính trị nói chung cũng như hợp tác giữa hai Quốc hội. Về kim ngạch thương mại hai chiều của hai nước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho hay, hiện nay đã đạt con số 15 tỷ USD và Malaysia là đối tác thương mại lớn thứ 8 của Việt Nam. Hai bên sẽ phấn đấu nhanh chóng đạt con số 20 tỷ USD, đồng thời thúc đẩy đầu tư nhiều lĩnh vực mà hai bên là lợi thế của nhau, tạo điều kiện cho đầu tư thương mại phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới; nhất trí khuyến khích đầu tư các lĩnh vực về hạ tầng, năng lượng, du lịch, nông nghiệp công nghệ cao, thuỷ sản, vận tải và logistics. Mặt khác, Chính phủ hai nước sẽ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp chủ động tích cực tìm kiếm cơ hội hợp tác mới. Hai nước cũng đã nhất trí phối hợp nhằm ứng phó hiệu quả với biến động của tình hình quốc tế, những thách thức kinh tế vĩ mô về cải cách cơ cấu kinh tế; chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tiếp tục thúc đẩy thương mại tự do và hội nhập quốc tế nhằm đưa kinh tế hai nước tiếp tục phát triển bền vững thời gian tới. Đồng thời, quyết tâm tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác về an ninh quốc phòng, hợp tác năng lượng, hợp tác biển và nghề cá, giáo dục, lao động và du lịch.
Ngoài ra, hai thủ tướng cũng đã trao đổi tin cậy về các vấn đề chiến lược, an ninh khu vực và quốc tế cùng quan tâm. Thủ tướng Mahathir khẳng định Malaysia ủng hộ mạnh mẽ Việt Nam trong vai trò chủ tịch ASEAN 2020 và ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc 2020-202, sẽ phối hợp chặt chẽ với Việt Nam thúc đẩy phát triển Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng, phát huy vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực; cùng phấn đấu vì một khu vực hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển và dựa trên luật lệ.
Về vấn đề Biển Đông, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc Hai thủ tướng chia sẻ quan ngại sâu sắc về những diễn biến gần đây ở biển Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982; tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý; không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, không quân sự hóa, thực hiện đầy đủ và nghiêm túc Tuyên bố DOC và phấn đấu sớm đạt được COC thực chất, hiệu quả và ràng buộc pháp lý. Về hợp tác trên biển, hai thủ tướng cho rằng đây là lĩnh vực có liên quan đến an ninh, chủ quyền và phát triển của cả hai nước; cần tiếp tục mở rộng, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng chiến lược kinh tế, khoa học, năng lượng biển. Hai thủ tướng hoan nghênh hai bên đã thống nhất nội dung, tiến tới sớm ký kết Bản ghi nhớ về hợp tác thực thi pháp luật và tìm kiếm cứu nạn trên biển, đồng thời tăng cường phối hợp giải quyết vấn đề ngư dân, tàu cá bị bắt trên tinh thần nhân đạo và quan hệ láng giềng hữu nghị giữa hai nước cũng như luật pháp quốc tế. Hai thủ tướng nhất trí với tư cách hai nước láng giềng thân thiết ven Biển Đông, có an ninh và lợi ích gắn kết, Việt Nam và Malaysia sẽ hợp tác chặt chẽ cùng ASEAN bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông. Ngoài ra, Thủ tướng hai nước cũng đã nhất trí khuyến khích Công ty Dầu khí quốc gia Malaysia (Petronas) và PetroVietnam mở rộng hợp tác thăm dò, khai thác, cung cấp dịch vụ dầu khí; có cơ chế phù hợp để tạo điều kiện cho ngư dân hai nước hoạt động đánh bắt cá hợp pháp, an toàn và bền vững.
Trả lời phỏng vấn báo chí sau cuộc hội đàm với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad cho rằng hai nước đang được hưởng lợi ích từ mối quan hệ Đối tác chiến lược. Từ một đất nước không quá cởi mở, Việt Nam ngày nay đã mở cửa chào đón đầu tư nước ngoài và Maylaysia đã nhận thấy rõ những cơ hội này. Đáng chú ý, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad cho biết, “những diễn biến trên Biển Đông ảnh hưởng tới cả hai quốc gia vì Biển Đông là một phần vùng biển của chúng ta, nên các hoạt động của tàu thuyền trên Biển Đông rất quan trọng với cả Malaysia và Việt Nam. Vì vậy, chúng ta cần phải đảm bảo tự do trên vùng biển này. Chúng ta nên tránh bất kỳ xung đột nào với các quốc gia khác. Nếu có xung đột, chúng ta cần ngồi lại với nhau, thảo luận và giải quyết vấn đề bằng biện pháp hòa bình. Nếu không giải quyết được, chúng ta cần tới sự trợ giúp của cộng đồng quốc tế. Vùng biển này khá phức tạp vì liên quan tới nhiều quốc gia. Tôi hy vọng vùng biển này sẽ luôn được đảm bảo tự do hàng hải”.
Được biết, kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1973 đến nay, quan hệ hợp tác hữu nghị Việt Nam và Malaysia đã trải qua hơn 45 năm gắn bó và không ngừng phát triển. Việc nâng tầm quan hệ hai nước lên Đối tác chiến lược vào năm 2015 là dấu mốc quan trọng, khẳng định sự trưởng thành vượt bậc trong quan hệ hai nước và tạo khuôn khổ chính trị và pháp lý cho việc thúc đẩy mạnh mẽ sự hợp tác trên tất cả các lĩnh vực chính trị – ngoại giao, quốc phòng – an ninh, kinh tế – thương mại, văn hóa – giáo dục. Về chính trị, ngoại giao, hai bên duy trì trao đổi đoàn cấp cao và các cơ chế hợp tác song phương, về quốc phòng và an ninh, hai nước duy trì trao đổi đoàn các cấp và giao lưu, đào tạo, trao đổi kinh nghiệm giữa các quân, binh chủng. Bên cạnh đó, hai bên liên tục cử tàu hải quân thăm lẫn nhau. Hai bên cũng tăng cường trao đổi thông tin liên quan đến công tác phòng, chống khủng bố, tội phạm mạng, tội phạm xuyên quốc gia. Về kinh tế, Malaysia là đối tác thương mại lớn thứ 6 trong tổng số các nước có quan hệ thương mại với Việt Nam, với kim ngạch thương mại hai chiều năm 2018 đạt 11,5 tỷ USD (theo số liệu thống kê của Malaysia là 13,2 tỷ USD) và đang đi đúng hướng tới mục tiêu 15 tỷ USD hoặc cao hơn vào năm 2020. Tính đến tháng 4/2019, tổng số vốn đăng ký đầu tư Malaysia vào Việt Nam đạt gần 13 tỷ USD, với gần 600 dự án đầu tư, đứng thứ 8/130 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Các doanh nghiệp Malaysia ngày càng tham gia đầu tư nhiều và hiệu quả tại Việt Nam trong các lĩnh vực hạ tầng chất lượng cao, năng lượng, công nghệ cao và đô thị thông minh… Về vấn đề Biển Đông, hai bên cũng đã phối hợp chặt chẽ, cùng các nước ASEAN khác giữ vững đoàn kết và tiếng nói chung, bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định ở Biển Đông; thúc đẩy thực hiện DOC, xây dựng COC hiệu quả, thực chất và toàn diện.