Từ đầu năm đến nay, vẫn bằng những phương thức và thủ đoạn cũ, các cơ quan truyền thống, báo chí và Chính phủ Trung Quốc đã tích cực tuyên truyền về tình hình Biển Đông, nhằm hướng lái dư luận theo cách có lợi cho Bắc Kinh, phục vụ các “yêu sách” chủ quyền của nước này.
Khái quát lại, Trung Quốc sử dụng những cách thức và nội dung tuyên truyền về Biển Đông thời gian qua như sau:
Thứ nhất, về mặt đối ngoại, giới chức Trung Quốc từ Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao, Bộ trưởng Quốc phòng… tích cực đưa ra các tuyên bố tuyên truyền cho rằng “Trung Quốc sẽ kiên trì bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, quyền và lợi ích hàng hải của Trung Quốc ở Biển Đông, nhấn mạnh Trung Quốc có chủ quyền không thể tranh cãi ở Biển Đông, đồng thời kêu gọi các nước tôn trọng chủ quyền của Bắc Kinh và giải quyết tranh chấp thông qua đàm phán song phương”. Phát biểu tại Hội nghị công tác quân sự tại Bắc Kinh của Quân ủy trung ương hôm 4/01/2019, Chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh: cần làm tốt công tác chuẩn bị chiến tranh trên điểm xuất phát mới, mở ra cục diện mới cho sự nghiệp “cường quân”. Trước đó, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng tuyên bố rằng “những hòn đảo ở Biển Đông là thuộc lãnh thổ Trung Quốc từ thời cổ xưa”, nhấn mạnh Bắc Kinh luôn luôn ủng hộ giải quyết những tranh chấp này thông qua đối thoại hòa bình, cam kết không “bắt nạt” những nước láng giềng yếu hơn, khẳng định chính sách của Trung Quốc tại Biển Đông là duy trì hòa bình và ổn định, đồng thời cho rằng, môi trường ổn định cho phát triển là “lợi ích chung của tất cả các quốc gia ASEAN”. Trong khi đó, Người phát ngôn Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao Trung Quốc liên tục khẳng định Bắc Kinh có “chủ quyền không thể tranh cãi ở Biển Đông”, đồng thời lên án sự can dự của các nước bên ngoài như Mỹ, Nhật Bản, Anh, Australia…
Thứ hai, Trung Quốc đẩy mạnh việc công bố, tuyên truyền các văn bản pháp quy quan trọng về quản lý, quy hoạch biển như “Cương yếu quy hoạch đất đai toàn quốc Trung Quốc tầm nhìn năm 2030”; Luật an toàn giao thông biển sửa đổi; Đại cương “Phương án sử dụng và khai thác hải đảo không người cư trú”; Quốc vụ viện Trung Quốc cũng phê chuẩn “Phương án giám sát Hải dương”; công bố Sách trắng quốc phòng, trong đó có nội dung xuyên tạc cho rằng “Trung Quốc có chủ quyền không thể tranh cãi đối với quần đảo Nam Sa (Trường Sa của Việt Nam) và vùng nước phụ cận”. Các địa phương ven biển của Trung Quốc đưa ra các quy định, kế hoạch quản lý, giám sát, phát triển về sử dụng, khai thác, kiểm tra giám sát và bảo vệ môi trường biển. Tỉnh Hải Nam tăng cường nâng cấp các sản phẩm du lịch dưới nhiều hình thức nhằm kết nối (trái phép) Hải Nam và Hoàng Sa; cái gọi là “Thành phố Tam Sa” thông qua phương án “Quy hoạch thực thi đồng bộ dịch vụ cảng Phú Lâm”; đơn phương Ban hành Lệnh cấm đánh bắt cá 2019 từ 12h ngày 1/5/2018 đến 12h ngày 31/8/2019 ở Biển Đông, vùng biển từ 12 độ vĩ Bắc đến đường giao giới vùng biển Phúc Kiến – Quảng Đông kể cả Vịnh Bắc Bộ và vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam.)… nhằm phối hợp với chiến lược tổng thể của Chính phủ Trung Quốc, nhất là việc triển khai phát triển du lịch ở Biển Đông, để từng bước hợp thức hóa cơ sở hạ tầng tại khu vực chiếm đóng phi pháp.
Thứ ba, Trung Quốc đẩy mạnh tuyên truyền hoạt động củng cố kiểm soát trên thực địa bằng nhiều biện pháp trong đó tập trung vào các hoạt động dân sự có hàm lượng công nghệ cao; tìm cách biện minh, giải thích các hành động trên là nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế biển, kết nối thương mại, cung cấp dịch vụ công cho hoạt động hàng hải ở khu vực; chủ động lồng ghép vấn đề hợp tác kinh tế, khoa học kỹ thuật biển với các chiến lược lớn “Vành đai, con đường” nhằm xoa dịu căng thẳng và ngăn chặn các nước bên ngoài tìm cách can thiệp vào tranh chấp Biển Đông. Trung Quốc cũng lợi dụng việc phát triển kinh tế, khoa học kỹ thuật để gia tăng ảnh hưởng đối với các nước ASEAN, chia rẽ đoàn kết trong nội bộ ASEAN, ép buộc một số nước phải lệ thuộc và ủng hộ Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông.
Thứ tư, Trung Quốc đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền về các thành tựu nghiên cứu, chế tạo trang thiết bị quân sự mới như hoàn thiện tàu sân bay nội địa đầu tiên; thử nghiệm các loại vũ khí chiến lược có tính răn đe cao như tên lửa Đông Phong 5C (DF-5C), Đông Phong 16 (DF-16), máy bay tiêm kích J-20…; hoạt động tập trận bắn đạn thật ở khu vực quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa; triển khai bất hợp pháp tên lửa phòng không và tên lửa chống hạm YJ-12B trên đá Vành Khăn, đá Xu Bi và đá Chữ Thập (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam). Ngoài ra, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Quốc vụ viện Trung Quốc cũng thông qua phương tiện truyền thông giải thích, biện minh cho việc cải tạo phi pháp các thực thể ở Biển Đông thuộc “phạm vi chủ quyền” của Trung Quốc; khẳng định Bắc Kinh không tiến hành các hoạt động quân sự hóa ở Biển Đông, các hoạt động tập trận là hoạt động thường kỳ và việc triển khai vũ khí chỉ là để bảo vệ công dân Trung Quốc, không nhằm vào bất kỳ nước nào. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhiều lần cho rằng việc Bắc Kinh xây dựng ở Trường Sa là nhằm cải thiện điều kiện làm việc và sinh sống của nhân viên trên đảo, đồng thời thực hiện tốt hơn các cam kết quốc tế; khẳng định việc triển khai tên lửa phòng không ở Vành Khăn, đá Xu Bi và đá Chữ Thập là nhằm “phòng thủ lãnh thổ cần thiết”. Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Trung Quốc xác nhận Hải quân Trung Quốc tiến hành đợt tập trận bắn đạn thật kéo dài một tuần ở Biển Đông với sự tham gia của nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh, khẳng định đây là hoạt động “thường lệ”, “phù hợp với chính sách quân sự phòng thủ” của Bắc Kinh, “không đe dọa đến các nước khác”.
Thứ năm, Trung Quốc tuyên truyền về việc đang đẩy nhanh quy hoạch quản lý biển, hỗ trợ cung cấp dịch vụ công nhằm đảm bảo an toàn hàng hải trong khu vực như triển khai tàu hậu cần,cứu nạn đồn trú tại đảo Phú Lâm, tuyên truyền về việc hạ thủy hai tàu khảo sát khoa học hiện đại có khả năng hoạt động toàn cầu, đưa dữ liệu từ các trạm quan trắc trên các đảo, đá tranh chấp tại Trường Sa vào hệ thống dịch vụ dữ liệu; xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng lớn về giao thông liên lạc, năng lượng, phủ sóng mạng di động, bệnh viện, rạp chiếu phim… ở Hoàng Sa và Trường Sa. Trung Quốc cũng tuyên truyền về các dịch vụ như dự báo thời tiết, khảo sát địa chất, thăm dò hợp tác quốc tế.
Thứ sáu, Trung Quốc tuyên truyền về hình ảnh nước lớn có trách nhiệm, Trung Quốc đẩy mạnh tuyên truyền trên tất cả các phương diện về “quyết tâm, thiện chí và nỗ lực” trong việc giải quyết tranh chấp ở Biển Đông, khẳng định Trung Quốc luôn tuân thủ các quy định pháp luật quốc tế. Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhiều lần tuyên bố “nhờ nỗ lực của Trung Quốc và ASEAN thời gian qua, tình hình Biển Đông đã ổn định”, nhấn mạnh rằng Bắc Kinh muốn duy trì hòa bình ổn định ở Biển Đông. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị từng hùng hồn tuyên bố Trung Quốc và ASEAN đạt được khung COC là do tạo dựng được môi trường thuận lợi, loại bỏ sự cản trở từ các nước. Giới chức và truyền thông Trung Quốc cũng tăng cường chỉ trích các nước bên ngoài can thiệp vào tranh chấp Biển Đông. Sau khi các nước (Mỹ, Nhật Bản, Australia, Canada…) có các hoạt động, tuyên bố chỉ trích Trung Quốc quân sự hóa, cải tạo phi pháp, cản trở hoạt động tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, Trung Quốc thường thông qua các kênh chính thống như Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Đại sứ quán Trung Quốc tại các nước…, kênh truyền thông như Tân Hoa xã, Nhân dân Nhật báo, CCTV…, các diễn đàn đa phương, hội thảo quốc tế do Trung Quốc tổ chức để chỉ trích các nước “tìm cách can thiệp vào vấn đề Biển Đông, gây chia rẽ quan hệ giữa Trung Quốc và các nước ASEAN”; khẳng định Biển Đông là vấn đề giữa Trung Quốc và ASEAN, yêu cầu các nước “tôn trọng nỗ lực của các nước trong khu vực nhằm duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông”, cho rằng nhiều nước đang tìm cách gây cản trở vấn đề Biển Đông dưới chiêu bài luật pháp quốc tế. Bộ Ngoại giao, Quốc phòng Trung Quốc đã nhiều lần lên tiếng chỉ trích, thậm chí là cảnh cáo các hoạt động tuần tra đảm bảo tự do hàng hải của Mỹ ở Biển Đông, cho rằng các hoạt động của Mỹ là khiêu khích quân sự và chính trị nghiêm trọng, nhấn mạnh Trung Quốc sẽ sử dụng mọi biện pháp có thể để bảo vệ an ninh và “chủ quyền” quốc gia. Đáng chú ý, trong vụ việc tại Bãi Tư Chính, báo chí Trung Quốc ngang nhiên đổ trách nhiệm cho Việt Nam gây ra vụ việc, rêu rao rằng đây là chủ quyền của Trung Quốc. Thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, Trung Quốc sử dụng các cơ quan thông tấn, truyền thông và báo chí (Tân Hoa xã, Phượng Hoàng, Hoàn Cầu, Sina, Sohu, CCTV…) để đưa tin, hình ảnh, bài viết cập nhật về hoạt động bảo vệ “chủ quyền” biển đảo của quân, dân Trung Quốc; mở nhiều trang diễn đàn như diễn đàn quân sự, diễn đàn Nam Hải… chuyên đăng các thông tin liên quan Biển Đông nhằm tuyên truyền về vấn đề “chủ quyền”, kích động tinh thần dân tộc và tán phát các thông tin xuyên tạc sự thật khiến người dân Trung Quốc và cộng đồng quốc tế ngộ nhận về “chủ quyền không thể tranh cãi” của Trung Quốc.
Thứ bảy, thông qua các loại hình ấn phẩm văn hóa, Chính phủ Trung Quốc, các Viện nghiên cứu, trường Đại học… xuất bản nhiều ấn phẩm văn hóa liên quan vấn đề Biển Đông. Từ ngày 15-21/7, Trung Quốc cho trình chiếu 7 bộ phim về Biển Đông mang tên “Nam Hải, Nam Hải” (Biển Đông) trên các kênh truyền hình chính thức của nước này như CCTV 12, CCTV+ nhằm tuyên truyền về những thành quả trong quá trình theo đuổi các yêu sách chủ quyền của nước này ở Biển Đông. Lưu hành bộ sách giáo khoa sửa đổi 2019 trong đó lồng ghép nội dung về chủ quyền Biển Đông đối với học sinh cấp II, lồng ghép trong bộ trò chơi đánh chiếm đảo của trẻ em. Trung Quốc cũng thông qua giới chuyên gia, học giả trong nước, Chính phủ Trung Quốc đưa ra những bình luận, bài viết tìm cách bao biện cho “chủ quyền” của Trung Quốc ở Biển Đông và lấp liếm các hành động phi pháp của Chính phủ Trung Quốc.Ngoài ra, Trung Quốc còn thông qua nhiều biện pháp khác để tuyên truyền về “chủ quyền” ở Biển Đông như thuê, mua chuộc các hãng báo chí quốc tế và nhà nghiên cứu viết bài ủng hộ lập trường của Trung Quốc; sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin (phát hành các loại game, lồng ghép bản đồ có “đường 9 đoạn” vào các dịch vụ ứng dụng công nghệ của Trung Quốc…) để kích động tinh thần bảo vệ biển đảo, xuyên tạc, gây ngộ nhận cho người dân.
Nhìn chung, từ đầu năm 2019 đến nay, Trung Quốc vẫn tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền về các “yêu sách” chủ quyền Biển Đông với phạm vi rộng, tần suất liên tục, hình thức đa dạng và phương thức tinh vi. Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể thì những nội dung tuyên truyền trên dường như không mang lại hiệu ứng thuận cho Bắc Kinh. Thực tế làn sóng dư luận phản đối hành động và chính sách của Trung Quốc ở Biển Đông ngày càng mạnh mẽ vì người dân các nước đã chứng kiến bản chất phi pháp, ngang ngược của Trung Quốc.