Theo cựu Phó Chánh án Tòa án Tối cao Philippines, sau khi Trung Quốc xây dựng xong căn cứ không quân và hải quân ở Scarborough, họ sẽ ký COC.
Phil Star ngày 28/10 dẫn lời cựu Phó Chánh án Tòa án Tối cao Philippines Antonio Carpio cho biết, Trung Quốc từ lâu đã trì hoãn việc thông qua Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) vì Bắc Kinh vẫn chưa thực hiện được việc cải tạo bãi cạn Scarborough (Philippines gọi là Panatag còn Trung Quốc gọi là Hoàng Nham).
Ông Carpio cũng đặt ra câu hỏi về động cơ đằng sau tuyên bố của Trung Quốc rằng họ muốn COC được ký kết vào năm 2022 – thời điểm Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte kết thúc nhiệm kỳ.
“Thời điểm Trung Quốc đưa ra là vào năm 2022. Tại sao lại là năm 2022 mà không phải năm 2019 hay năm 2020?”, ông Carpio đặt câu hỏi tại một diễn đàn do Học viện ADR Stratbase tổ chức ở thành phố Makati.
Cựu Phó Chánh án Tòa án Tối cao Philippines cho biết, Trung Quốc đã lên kế hoạch cải tạo bãi cạn Scarborough vào đầu năm 2016 khi Bắc Kinh cử tàu nạo vét đến khu vực ngoài khơi bờ biển tỉnh Zambales của Philippines. Trung Quốc chỉ lùi bước khi Tổng thống Mỹ Barack Obama khi đó cảnh báo Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng Washington sẽ có biện pháp nếu Bắc Kinh cải tạo bãi cạn này.
“Trung Quốc chưa hoàn thành việc xây dựng đảo và mục tiêu của họ là sẽ cải tạo bãi cạn Scarborough – nơi có đặc điểm thủy triều cao từ nay cho đến trước khi ký kết COC vào khoảng năm 2022”, ông Carpio nhận định.
Theo ông Carpio, xây dựng căn cứ không quân và hải quân trên bãi cạn Scarborough là một phần trong kế hoạch của Trung Quốc nhằm kiểm soát hoàn toàn Biển Đông và Bắc Kinh sẽ chỉ dừng lại sau khi mục tiêu ở Scarborough hoàn tất.
Cựu Phó Chánh án Carpio nhấn mạnh, với những tuyên bố trước đây của Tổng thống Philippines rằng không thể làm gì để ngăn Trung Quốc nếu nước này xây dựng trên bãi cạn Scarborough, ông Duterte “thực sự đang bật đèn xanh” để Bắc Kinh làm như vậy.
“Điều này đồng nghĩa với việc Tổng thống Duterte sẽ không cử lực lượng Hải quân, Không quân hoặc thậm chí không thể hiện sự kháng cự nào nếu Trung Quốc xây dựng trên bãi cạn Scarborough”, ông Carpio nói.
Ông Carpio cho biết thêm: “Sẽ không có khả năng xảy ra bất kỳ cuộc tấn công vũ trang nào của Trung Quốc nhằm vào tàu hoặc máy bay quân sự của Philippines và do đó, Philippines không thể kích hoạt Hiệp ước phòng thủ tương trợ với Mỹ”.
Cũng theo cựu Phó Chánh án Tòa án Tối cao Philippines, Trung Quốc sẽ phải có động thái cải tạo bãi cạn Scarborough trước khi nhiệm kỳ của Tổng thống Duterte kết thúc vào năm 2020 bởi sẽ không chắc liệu chính quyền tiếp theo của Phillipines có cách tiếp cận tương tự như chính quyền đương nhiệm trong vấn đề Biển Tây Philippines [cách gọi Biển Đông của Philippines-ND] hay không.
“Sau khi Trung Quốc hoàn thành xây dựng căn cứ không quân và hải quân trên bãi cạn Scarborough, Trung Quốc sẽ tuyên bố sẵn sàng ký COC”, ông Carpio nhận xét.
Khi ASEAN và Trung Quốc ký kết COC, sẽ không có việc xây dựng các đảo mới ở khu vực tranh chấp trên Biển Đông nhưng lúc đó Bắc Kinh sẽ thiết lập các công trình trên bãi cạn Scarborough. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã hoàn thành việc xây dựng các cấu trúc trên 3 hòn đảo nhân tạo mà nước này bất chấp luật pháp quốc tế để tạo nên trên đá Chữ Thập, đá Vành Khăn và đá Subi thuộc quần đảo Trường Sa [của Việt Nam-ND]