Tại Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN – Mỹ trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM) diễn ra tại Thái Lan hôm 17/11, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper đã lên án mạnh mẽ hành vi của Trung Quốc tại Biển Đông, đồng thời kêu gọi các thành viên ASEAN không cho phép Trung Quốc thao túng một Bộ quy tắc ứng xử được đề xuất để ngăn chặn xung đột ở vùng biển chiến lược này.
Phát biểu tại Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN – Mỹ trong khuôn khổ ADMM, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper đã nghi ngờ về sự chân thành của Bắc Kinh trong việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử có ý nghĩa tại Biển Đông đối với ASEAN. “Các hành động của Trung Quốc đặt ra một mối đe dọa không chỉ đối với các nước có tuyên bố chủ quyền, hay với nhiều nước Đông Nam Á khác, mà còn với tất cả quốc gia có hoạt động thương mại, các nước coi trọng tự do hàng hải và giải quyết tranh chấp một cách hòa bình”, ông Mark Esper cho biết. Theo người đứng đầu Bộ Quốc phòng Mỹ, các yêu sách hàng hải phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông, được minh họa bằng “đường chín đoạn” vừa bất hợp pháp vừa vô lý, đi ngược lại phán quyết của Tòa án Trọng tài thường trực quốc tế dựa trên các quy tắc của Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS).
Bộ trưởng Mark Esper cho biết “Trung Quốc đã tăng cường sử dụng cái mà họ gọi là tàu dân quân hàng hải để gây sức ép và xua đuổi các thủy thủ, ngư dân Philippines, Indonesia, Malaysia và Việt Nam, cũng như triển khai các tàu hải giám để cản trở “Việt Nam khoan dầu và khí tự nhiên trên bờ biển của chính họ”. “Thông qua những hành động khiêu khích lặp đi lặp lại để khẳng định yêu sách đường chín đoạn, Bắc Kinh đã ngăn các nước thành viên ASEAN tiếp cận nguồn dự trữ năng lượng có thể tái tạo trị giá hơn 2,5 nghìn tỉ USD, đồng thời góp phần tạo ra sự bất ổn và gia tăng khả năng xung đột”, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper nói thêm và cho rằng đây là “hành vi hoàn toàn trái ngược với trật tự dựa trên luật lệ mà tất cả các nước đã cùng nhau xây dựng trong hơn 70 năm qua”.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper cũng nhấn mạnh rằng “các hành động ở Biển Đông của Bắc Kinh đã đặt ra một thách thức hàng hải đòi hỏi phải có một giải pháp đa phương”, đồng thời khẳng định Mỹ sẽ tiếp tục triển khai máy bay và tàu biển hoạt động ở bất kỳ đâu mà “luật quốc tế cho phép”. “Cùng nhau, chúng ta phải ủng hộ việc sử dụng hợp pháp không gian hàng hải và hàng không để chống lại sự ép buộc và đe dọa”, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper nói.
Thể hiện sự hoài nghi về độ chân thành của Trung Quốc trong việc đàm phán Bộ quy tắc ứng xử có ý nghĩa củng cố luật pháp quốc tế ở Biển Đông, ông Esper thúc giục ASEAN không cho phép bộ quy tắc bị Trung Quốc thao túng để hợp pháp hóa hành vi nghiêm trọng và các yêu sách hàng hải bất hợp pháp của mình tại Biển Đông, hoặc trốn tránh các cam kết mà Bắc Kinh đã thống nhất trước đó. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cảnh báo rằng “nếu điều đó xảy ra, bộ quy tắc ứng xử sẽ phản tác dụng và gây hại cho tất cả các bên coi trọng quyền tự do được quy định trong UNCLOS”. Ông Esper cũng nhấn mạnh quyền tự do hoạt động hàng hải tại Biển Đông nơi Mỹ triển khai các chiến dịch với tần suất nhiều nhất trong năm nay so với 25 năm trở lại nhằm thể hiện vai trò “đặc biệt quan trọng” trong việc đối phó với những hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc tại vùng biển này. “Sự hiện diện quân sự bền vững của Mỹ trong khu vực nhằm duy trì ổn định lâu dài. Tôi kêu gọi tất cả chúng ta hợp tác để đẩy lùi hành vi không thể chấp nhận này, để đảm bảo chúng ta không từ bỏ không gian hoặc thoái thác các quyền của mình”, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper phát biểu. Kết thúc bài phát biểu, Bộ trưởng Esper cho biết “Về phần mình, Mỹ đã bày tỏ quan ngại trực tiếp về hành vi của Trung Quốc. Và chúng tôi hy vọng những lời nói và hành động của chúng tôi sẽ tạo điều kiện cho các bạn khả năng để làm điều tương tự”.