Biển Đông được đánh giá là vùng biển “nhộn nhịp” nhất trên thế giới – nơi có hoạt động giao thương hàng hải và cạnh tranh chiến lược lớn nhất thế giới. Để ngăn chặn các hoạt động phi pháp của Trung Quốc, Mỹ và đồng minh liên tục điều tàu sân bay tới tuần tra trong vùng biển này.
Từ năm 2018 đến nay, Mỹ lần lượt điều tàu sân bay USS Carl Vinson, USS Theodore Roosevelt và USS Ronald Reagan tới tuần tra tại Biển Đông, đây đều là những siêu tàu sân bay, hiện đại bậc nhất mà Hải quân Mỹ đang sở hữu. Trong đó:
Tàu sân bay USS Carl Vinson (2/2018) đã tham gia hoạt động tuần tra đảm bảo tự do hàng hải, hàng không thường kỳ ở Biển Đông. USS Carl Vinson (CVN-70) là siêu tàu sân bay lớp Nimitz thứ ba của Hải quân Mỹ, đang hoạt động ở khu vực Tây Thái Bình Dương. Tàu được hạ thủy năm 1980, thực hiện chuyến đi đầu tiên năm 1983, được nạp lại nhiên liệu và đại tu giữa năm 2005 và 2009. USS Carl Vinson có lượng giãn nước 103.000 tấn, dài 333 m và rộng 77 m, đủ sức chở theo tối đa 90 máy bay các loại. Các máy bay tiêm kích trang bị trên USS Carl Vinson chủ yếu là F/A-18F Super Hornet và F/A-18C Hornet, đây là lực lượng tiến công chủ yếu của cụm tàu sân bay Mỹ, có khả năng tiến công các mục tiêu trên không, trên mặt biển, mặt đất của đối phương. Super Hornet có thể mang theo tới 8 tấn vũ khí các loại, gồm bom thông minh JDAM, Paveway, tên lửa không đối không AIM-9, AIM-120, tên lửa chống bức xạ AGM-88 Harm, tên lửa không đối đất AGM-65 Maverick, đạn tấn công ngoài tầm phòng không điểm AGM-154 JSOW, AGM-158 JASSM. Ngoài ra, máy bay còn được vũ trang một pháo M61, 6 nòng 20 mm với 412 viên đạn. Trong khi đó, Hornet có thể mang theo 6 tấn vũ khí các loại. Hornet có kinh nghiệm trận mạc rất dày dặn. Trong Chiến tranh Vùng Vịnh lần thứ nhất, 84 chiếc Hornet lần đầu được triển khai chiến đấu. Hornet đã thực hiện 4.551 phi vụ chiến đấu, bắn hạ nhiều máy bay và phá hủy mục tiêu trên mặt đất của Iraq. Ngoài tiêm kích hạm ra, liên đội có 19 máy bay trực thăng SH-60 Seahawk thực hiện tác chiến chống ngầm, chống tàu mặt nước, tiếp tế cho tàu sân bay khi hoạt động xa bờ; 5 máy bay tác chiến điện tử EA-18G Glowler (được phát triển từ mẫu F/A-18) có nhiệm vụ gây nhiễu, chế áp điện tử và tiến công các hệ thống phòng không của đối phương. Thủy thủ đoàn có thể lên đến 3,200, không kể đến không đoàn gồm có 2,480 người. USS Carl Vinson được trang bị hai lò phản ứng hạt nhân A4W, được bố trí trong các khoang riêng biệt. Chúng cung cấp năng lượng cho bốn cánh quạt, và có thể đạt tốc độ tối đa trên 30 hải lý một giờ (56 km/h) và công suất tối đa 260.000 bhp (190 MW).
Tàu sân bay USS Carl Vinson được trang bị các hệ thống vũ khí cũng như phòng thủ công nghệ cao, uy lực tiến công mạnh, tầm bắn xa, để triệt tiêu các mối đe dọa; nhất là các tên lửa chống hạm và tàu ngầm của đối phương. Các hệ thống phòng thủ gồm nhiều thiết bị cảm biến có độ nhạy cao, hoạt động gần như tự động hoàn toàn, ít khi cần sự can thiệp của con người. Hệ thống phòng thủ tầm cực gần như pháo Gatling cỡ nòng 20mm, có tốc độ bắn đến 50 phát/giây, khó có thể vũ khí nào tiếp cận được tàu sân bay mà không bị ngăn chặn quyết liệt…
Tàu sân bay USS Carl Vinson có một biên đội tàu hộ tống gồm ít nhất là 8 tàu chiến, tạo thành cụm tàu sân bay. Trong các tàu hộ tống, “hầm hố” nhất là tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường lớp Arleigh Burke và tàu tuần dương lớp Ticonderoga. Tàu khu trục Arleigh Burke là “xương sống” của hạm đội hải quân Mỹ, được trang bị hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis, có năng lực công thủ toàn diện; trong đó có cả khả năng phòng thủ tên lửa đạn đạo tầm cao. Tàu tuần dương Ticonderoga được trang bị tên lửa phòng không RIM-161 Standard (SM-3), kết hợp với hệ thống Aegis và radar AN/SPY-1 có khả năng tiêu diệt các mục tiêu ở cự ly đến 500km và chiều cao đến 160km. Một thành phần không thể thiếu của của cụm tàu sân bay là tàu ngầm tiến công nhanh lớp Los Angles, có nhiệm vụ trinh sát, phát hiện, tiến công các tàu ngầm đối phương ở khoảng cách xa, bảo vệ cụm tàu sân bay trước mọi nguy cơ bị tiến công bất ngờ từ trong lòng biển.
Tàu sân bay USS Theodore Roosevelt (4/2018) được Hải quân Mỹ triển khai tới Biển Đông để tuần tra và có chuyến thăm Việt Nam (3/2019). USS Theodore Roosevelt là siêu tàu sân bay lớp Nimitz thứ tư của Hải quân Mỹ, ra mắt vào năm 1984 và được giao cho Hải quân vào năm 1986. Tàu được trang bị một hệ thống nhà radar 010 nặng 66 tấn, một trung tâm thông tin liên lạc và các thiết bị điện tử khác. USS Theodore Roosevelt được coi là tàu sân bay hiện đại và lớn nhất của Mỹ. Tàu có chiều dài hơn 320 m, cao 76,8 m và rộng 40,8 m, boong tàu rộng khoảng 18.000 m2, tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân. Tàu sân bay USS Theodore Roosevelt được coi là biểu tượng sức mạnh của hải quân Mỹ, với 4 đường băng cùng 4 máy phóng phi cơ. Vận tốc của tàu có thể lên tới 64,8 km/h. Tàu có khả năng mang theo 90 phi cơ các loại và hơn 5.000 binh sĩ. Nhóm tác chiến tàu sân bay USS Theodore Roosevelt bao gồm tàu tuần dương tên lửa hành trình USS Bunker Hill và 3 tàu khu trực tên lửa dẫn đường USS Halsey, USS Preble và USS Sampson.
Tàu sân bay USS Ronald Reagan(29/5/2019)tiến hành tuần tra Biển Đông cùng tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Mustin, tàu tuần dương mang tên lửa dẫn đường USS Antietam và USS Chancellorsville.USS Ronald Reagan là một siêu hàng không mẫu hạm thuộc lớp Tàu sân bay lớp Nimitz chạy bằng Lò phản ứng hạt nhân năng lượng. Nó là chiến hạm thứ 9 của lớp Nimitz được đóng và biên chế chính thức cho Hải quân Mỹ vào năm 2003. USS Ronald Reagan là một phần của Nhóm tác chiến tàu sân bay 9 (CSG-9) của Hải quân Mỹ và được điều hành bởi Tư lệnh Không quân Hải quân Thái Bình Dương. Tàu có trọng tải 97.000 tấn, dài 333 m, thủy thủ đoàn khoảng 5.000 người và khoảng 90 chiến đấu cơ F-18. Siêu tàu sân bay này thuộc biên chế Hạm đội 7, đơn vị phụ trách khu vực Ấn Độ Dương – châu Á – Thái Bình Dương. Tàu sân bay USS Ronald Reagan cùng biên đội tàu hộ tống gồm tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Milius và tàu tuần dương USS Antietam.
Để phối hợp với Mỹ và các nước đồng minh trong việc tuần tra, đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông. Theo đó, Nhật Bản đã điều tàu sân bay trực thăng JDS Kaga (DDH-184) thuộc lớp Izumo (9-10/2018) đã tham gia hoạt động tuần tra từ Biển Đông đến Ấn Độ Dương. Tàu chiến lớp Izumo là tàu sân bay trực thăng, nhưng lại hoạt động như một tàu sân bay thực thụ. JDS Kaga lớp tàu chiến lớn nhất được Nhật chế tạo sau Thế chiến II. Tàu dài 248 m, rộng 38 m, vận tốc tối đa đạt 56km/h, thủy thủ trên tàu gồm 500 người và có lượng giãn nước tối đa 27.000 tấn, lớn hơn các loại tàu sân bay hạng nhẹ của châu Âu, chỉ thua kém tàu sân bay cỡ lớn của Mỹ, Nga và Pháp. Tàu có thể chở 14 trực thăng được thiết kế để chống các loại tàu ngầm hoặc ngư lôi, và khi yêu cầu cần kíp nó có thể mang tới 28 chiếc trực thăng, hoặc với vài chuyển đổi nó còn có thể mang tiêm kích tàng hình F-35B trên hạm. Tàu lớp Izumo có thể mang các trực thăng tác chiến chống ngầm SH-60K Seahawk và trực thăng MCH-101 rà phá thủy lôi cải tiến. chiến hạm này còn được thiết kế để trong trường hợp cần huy động sẽ mang theo tối đa 7 chiếc SH-60K và 7 chiếc MCH-101. Trực thăng trên tàu có nhiệm vụ chính như chống tàu ngầm, chống thuỷ chiến, giám sát, cảnh giới và vận chuyển cứu nạn. Đáng chú ý, Izumo có boong tàu lớn và 5 bàn cất- hạ cánh nên có khả năng cất và hạ cánh đồng thời 5 máy bay một lúc và chỉ cần một vài sửa đổi cần thiết tàu chiến lớp Izumo có khả năng triển khai tới 15 máy bay tàng hình F-35B. Việc mang được tới 15 chiếc F-35B sẽ khiến tàu chiến lớp Izumo “vượt mặt” tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc khi vừa có thể tác chiến giống tàu sân bay thực sự lại có thể làm nhiệm vụ của tàu đổ bộ tấn công. Với năng lực đó, chiến hạm lớp Izumo sẽ tăng cường khả năng tấn công mặt đất và kiểm soát không phận trên biển, đồng thời thể hiện vai trò cực kỳ quan trọng trong tác chiến đổ bộ quy mô lớn. Hệ thống vũ khí trên tàu Izumo được trang bị tên lửa RIM-16, pháo bắn nhanh Phalanx, ngư lôi Mark 46.
Từ những dẫn chứng trên cho thấy tầm quan trọng và độ “nhộn nhịp” ở Biển Đông. Tuy nhiên, xét từ nhiều khía cạnh và góc độ khác nhau cho thấy Mỹ và các nước đồng minh tăng cường hoạt động tuần tra, tập trận ở Biển Đông cũng chỉ nhằm mục đích duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực và ngăn chặn các hoạt động phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông. Nếu Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế, tôn trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của các nước ven Biển Đông, trong đó có Việt Nam thì các nước trên cũng không cần điều lực lượng hùng hậu tuần tra trong khu vực.