Tiếp tục phản ứng sau vụ Trung Quốc sử dụng tàu hải cảnh gây hấn, đâm chìm tàu cá của ngư dân Việt Nam tại vùng biển thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam trên Biển Đông vừa qua, ngày 11/4, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ Jim Risch và 5 Thượng nghị sĩ khác là Bob Menendez, Cory Gardner, Ed Markey, Arkansas và Tom Cotton đã ra tuyên bố lên án mạnh mẽ hành động của Bắc Kinh.
Tuyên bố của các Thượng nghị sĩ nhấn mạnh vụ việc trên cùng những hoạt động khác của Trung Quốc tại các thực thể cải tạo trái phép trên Biển Đông gây lo ngại sâu sắc và làm suy yếu sự ổn định tại khu vực trong lúc cộng đồng quốc tế cần cùng nhau hợp tác để đối phó với đại dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19.Các Thượng nghị sĩ chỉ trích hành động của Trung Quốc gây chia rẽ và căng thẳng trên Biển Đông, đồng thời kêu gọi Mỹ đưa ra hành động để đảm bảo Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, thúc đẩy hoạt động hòa bình trên Biển Đông. Cụ thể:
Thượng nghị sĩ Tom Cotton
“Trung Quốc tấn công các ngư dân để thực thi các yêu sách bất hợp pháp trên Biển Đông. Mỹ đứng về phía đồng minh và đối tác của mình tại Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam, trong việc bảo vệ công dân và chủ quyền của họ khỏi sự hung hăng của Trung Quốc”, Thượng nghị sĩ Cộng hòa của bang Arkansas, Tom Cotton bày tỏ quan điểm.
Thượng nghị sỹ Jim Risch
“Thông tin về việc tàu hải cảnh Trung Quốc đâm chìm tàu cá Việt Nam và các hoạt động khác của Trung Quốc trên các thực thể được cải tạo trái phép trên Biển Đông là rất đáng lo ngại. Đây là những ví dụ mới nhất về việc Trung Quốc đe dọa các nước láng giềng nhằm áp đặt tuyên bố chủ quyền trên biển quá đáng của mình”, Thượng nghị sỹ Risch tuyên bố. Ngoài ra, theo ông, Trung Quốc đang cản trở ổn định khu vực tại thời điểm cộng đồng quốc tế cần đoàn kết để đối phó với đại dịch Covid-19.
Thượng nghị sĩ Bob Menendez
Thượng nghị sĩ Menendez chỉ trích Trung Quốc tiếp tục cách hành xử gây hấn và gây chia rẽ ở Biển Đông và nhấn mạnh mọi quốc gia trong khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương phải được tự do, không bị cưỡng ép trong một khu vực được quản trị bởi luật pháp, các quy chuẩn và thể chế quốc tế.
Thượng nghị sĩ Cory Gardner
Ông Gardner lên án hành vi của tàu hải cảnh Trung Quốc và cho rằng đây là một sự vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế. Ông Gardner kêu gọi chính quyền Mỹ lên tiếng trước “các hành động của Trung Quốc và tiếp tục tái khẳng định quyền tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông”.
Thượng nghị sĩ Ed Markey
Thượng nghị sĩ Markey cho rằng Mỹ cần tiếp tục hỗ trợ các đối tác và đồng minh khu vực của mình bảo vệ tự do hàng hải, dòng chảy thương mại tự do, và tuân thủ các thỏa thuận quốc tế.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus
Trước đó, ngày 6/4, Bộ Ngoại giao Mỹ đã ra tuyên bố lên án hành động của Trung Quốc đâm chìm tàu cá Việt Nam tại vùng biển thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam trên Biển Đông. Trong thông cáo báo chí ngày 6/4, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus nêu rõ: “Chúng tôi quan ngại sâu sắc trước thông tin về việc Trung Quốc đâm chìm một tàu đánh cá của Việt Nam ở khu vực gần quần đảo Paracel (Hoàng Sa) trên Biển Đông. Đây là vụ việc mới nhất trong một loạt hành động của Trung Quốc nhằm khẳng định những tuyên bố hàng hải trái pháp luật và gây thiệt hại cho các nước láng giềng Đông Nam Á ở Biển Đông”.
Bộ Quốc phòng Mỹ
Tuyên bố của Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 9/4 cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc về vụ việc. Tuyên bố nêu rõ: “Hành vi của Trung Quốc trái ngược với tầm nhìn của Mỹ về một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và cởi mở, trong đó tất cả các quốc gia, dù lớn hay nhỏ, đều được bảo đảm chủ quyền, không bị ép buộc và có quyền phát triển kinh tế phù hợp với các quy tắc và chuẩn mực quốc tế. Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ các nỗ lực nhằm đảm bảo tự do hàng hải và cơ hội kinh tế trong toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”.
Như vậy từ khi xảy ra vụ việc cho đến nay, cả Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và các nghị sỹ Quốc hội Mỹ đều đã lên tiếng phản đối những hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.
Liên quan tới vụ việc, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng cho biết, theo thông tin từ các cơ quan chức năng của Việt Nam, tàu cá QNg 90617 TS và các ngư dân Việt Nam đang hoạt động bình thường tại vùng biển thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam thì bị tàu hải cảnh Trung Quốc ngăn cản và đâm chìm. “Việt Nam có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế. Hành động trên của tàu công vụ Trung Quốc đã xâm phạm chủ quyền Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, gây thiệt hại về tài sản, đe dọa an toàn tính mạng và lợi ích hợp pháp của ngư dân Việt Nam. Hành động này cũng đi ngược lại nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai nước về việc đối xử nhân đạo với ngư dân và Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam-Trung Quốc, trái với tinh thần Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), gây phức tạp tình hình và không có lợi cho quan hệ hai nước cũng như việc duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông”. Đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam đã liên hệ với đại diện Đại sứ quán Trung Quốc và trao công hàm phản đối, yêu cầu phía Trung Quốc điều tra làm rõ, xử lý nghiêm đối với nhân viên công vụ và tàu hải cảnh Trung Quốc liên quan vụ việc, không để tái diễn những hành động tương tự, đồng thời bồi thường thỏa đáng các thiệt hại cho ngư dân Việt Nam.