Ngay sau các tuyên bố điều tra về nguồn gốc dịch Covid-19 và việc Trung Quốc đáp trả Australia về kinh tế, Mỹ đã gia tăng thêm áp áp lực, yêu cầu Canberra điều tra về sự tham gia của trong Sáng kiến “Vành đai, con đường” (BRI) của Bắc Kinh. Động thái này khiến quan hệ giữa Mỹ/Australia và Trung Quốc tiếp tục gia tăng căng thẳng.
Mỹ cảnh báo ngừng kết nối mạng lưới chia sẻ thông tin tình báo “Five Eyes” với Australia
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (23/5) cảnh báo sẽ ngừng chia sẻ thông tin tình báo nếu Australia không làm rõ việc bang Victoria tham gia các dự án BRI với Trung Quốc.Trả lời phỏng vấn kênh truyền hình “Sky News” của Australia, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo cảnh báo về khả năng có những rủi ro nếu tham gia các dự án trong khuôn khổ BRI do Trung Quốc khởi xướng. Đặc biệt nếu bang Victoria của Australia tham gia dự án viễn thông trong khuôn khổ sáng kiến này thì có thể sẽ đe dọa đến mạng lưới chia sẻ thông tin tình báo Five Eyes mà Australia là một thành viên. Và nếu Mỹ cảm thấy không an toàn thì sẽ ngừng kết nối với Australia.
Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo nói: “Nếu dự án này tác động xấu tới năng lực bảo vệ thông tin liên lạc của các công dân hoặc mạng lưới an ninh của cộng đồng quốc phòng, tình báo thì chúng tôi sẽ ngừng kết nối, chúng tôi sẽ phải tách ra để bảo vệ sự an toàn cho mạng lưới đối với các thông tin quan trọng. Tôi hy vọng các bạn bè và đối tác trên toàn thế giới, đặc biệt là thành viên của nhóm Five Eyes trong đó có Australia sẽ làm điều tương tự”. Đáp lại tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ, người phát ngôn của Thủ hiến bang Victoria khẳng định bang này hiện tại “không và sẽ không tham gia dự án viễn thông trong khuôn khổ BRI”.
Năm 2018, chính quyền bang Victoria đã ký biên bản ghi nhớ với Trung Quốc về việc tham gia BRI. Đến tháng 10/2019, bang Victoria đã thỏa thuận khung với Trung Quốc về việc tham gia “Vành đai kinh tế Con đường tơ lụa và Con đường tơ lụa trên biển thế kỷ 21”. Chính quyền liên bang Australia cho rằng bang Victoria đã vượt thẩm quyền khi tự đứng ra ký thỏa thuận quốc tế. Hôm nay (24/5), Thủ tướng Australia Scott Morrison khẳng định, chính phủ liên bang Australia không ủng hộ bang Victoria tham gia BRI và ký thỏa thuận này với Trung Quốc vào năm 2018. Thủ tướng Scott Morrison nhấn mạnh “các bang cần phải tôn trọng và công nhận thẩm quyền của chính quyền liên bang trong việc hoạch định chính sách đối ngoại”.
Không chỉ hành động vượt thẩm quyền, thỏa thuận mà bang Victoria ký với Trung Quốc liên quan đến BRI đều không được thông báo chi tiết cho chính quyền liên bang. Chính vì vậy mà Chính quyền liên bang Australia không nắm được các lĩnh vực và dự án hợp tác cụ thể giữa hai bên. Trước thực trạng này, Bộ trưởng Nội vụ Australia Peter Dutton vừa yêu cầu chính quyền bang Victoria công khai các thỏa thuận. Trong khi đó Thượng nghị sỹ Sarah Henderson thậm chí còn yêu cầu bang Victoria hủy bỏ thỏa thuận này.
Lý do Mỹ gây áp lực với Australia về BRI
Ông Michael Shoebridge, Giám đốc Chương trình Quốc phòng, Chiến lược và An ninh quốc gia, thuộc Viện Chính sách chiến lược Australia nhận định: Các dự án “hạ tầng cơ sở bây giờ không chỉ đơn thuần bao gồm bê tông và sắt thép” mà nó được kết nối với công nghệ số điều khiển các chức năng của nó. Vì thế các dự án cơ sở hạ tầng không chỉ đơn thuần là đường sá mà còn liên quan đến công nghệ thông tin, vấn đề mà chính quyền liên bang Australia buộc các công ty phải tuân thủ trong các thỏa thuận nhằm đảm bảo an ninh quốc gia.
Trong bối cảnh quan hệ giữa Australia và Trung Quốc đang gia tăng căng thẳng, Australia từ chối không cho công ty Trung Quốc tham gia vào dự án phát triển mạng viễn thông 5G, Anh cũng đang tìm cách giảm sự tham gia của công ty Huawei của Trung Quốc tham gia xây dựng mạng viễn thông 5G và việc Mỹ liên tục gây sức ép với các nước, đặc biệt là thành viên của mạng lưới tình báo Five Eyes không hợp tác với Trung Quốc trong lĩnh vực viễn thông, việc bang Victoria của Australia tham gia BRI đang trở thành mắt xích dễ bị tổn thương khiến không chỉ chính quyền liên bang Australia mà cả đồng minh Mỹ phải lo ngại.