Hạ viện Mỹ thông qua dự luật mở đường cho chính quyền Mỹ trừng phạt quan chức Trung Quốc liên quan tới các hoạt động nhằm vào người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
Ngày 27/5, với 413 phiếu ủng hộ và chỉ 1 phiếu phản đối, Hạ viện Mỹ đã thông qua “Đạo luật Chính sách Nhân quyền của người Duy Ngô Nhĩ”. Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi tuyên bố, với dự luật được lưỡng đảng thông qua áp đảo, quốc hội Mỹ đang có bước đi cứng rắn để phản đối hành vi lạm dụng nhân quyền của Bắc Kinh đối với người Duy Ngô Nhĩ. Do đã được Thượng viện Mỹ thông qua hồi đầu tháng, nên dự luật sẽ tiếp tục được chuyển tới văn phòng Tổng thống Donald Trump để xem xét sẽ quyết định có ký thành luật chính thức hay không.
Dự luật Duy Ngô Nhĩ kêu gọi trừng phạt các cá nhân có liên quan tới việc bắt giữ và đối xử người Duy Ngô Nhĩ và các cộng đồng Hồi giáo tại tỉnh Tân Cương, Trung Quốc. Những người này sẽ bị trừng phạt bằng những biện pháp như đóng băng tài sản tại Mỹ và bị từ chối nhập cảnh. Dự luật cũng kêu gọi các công ty và công dân Mỹ đang hoạt động tại khu vực Tân Cương thực hiện các biện pháp để đảm bảo chuỗi cung ứng của họ không bị ảnh hưởng bởi lực lượng lao động “bị cưỡng ép” tại đây. Bí thư Tân Cương, Chen Quanguo, một thành viên của Bộ Chính trị Trung Quốc, bị chỉ đích danh trong dự luật và bị buộc phải chịu trách nhiệm cho “những vi phạm nhân quyền thô bạo” chống lại các nhóm người thiểu số ở Tân Cương.
Theo dự luật mới, Tổng thống Trump sẽ có 180 ngày để lên danh sách các quan chức Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về việc lạm dụng nhân quyền tại Tân Cương. Những quan chức này sau đó sẽ đối mặt với các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Trước đó, Bộ Thương mại Mỹ (22/5) thông báo sẽ bổ sung 33 công ty, tổ chức Trung Quốc vào “danh sách đen” trừng phạt kinh tế vì hỗ trợ Bắc Kinh thực hiện những hoạt động đàn áp người Duy Ngỗ Nhĩ. Theo đó, 7 công ty và 2 tổ chức bị Mỹ đưa vào “danh sách đen” vì đã vi phạm nhân quyền, trực tiếp dính líu vào các vụ bắt giữ hàng loạt, cải tạo tập trung người Duy Ngô Nhĩ. Ngoài ra, Bộ Thương Mại Mỹ cũng liệt kê 24 công ty, tổ chức của chính phủ trong danh sách trừng phạt vì đã mua các trang thiết bị, vũ khí để quân đội Trung Quốc sử dụng vào các hoạt động trấn áp người Duy Ngô Nhĩ. Trong đó có nhiều công ty hoạt động trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, phần mềm nhận diện, vẫn phải mua các chi tiết công nghệ Mỹ. Lọt vào danh sách trừng phạt của Washington còn có CloudMinds, công ty được tập đoàn Softbank hậu thuẫn và đang triển khai một dịch vụ điện toán đám mây giúp vận hành các robot; công ty NetPosa, một trong những công ty về trí tuệ nhân tạo nổi tiếng nhất của Trung Quốc, được cho là có liên quan tới hoạt động giám sát người Hồi giáo tại Trung Quốc. Các đối tượng bị đưa vào danh sách đen sẽ bị hạn chế mua hàng của Mỹ hoặc các sản phẩm được sản xuất ở nước ngoài theo công nghệ Mỹ.
Bên cạnh đó, Hạ viện Mỹ (12/2019) Mỹ đã thông qua dự luật Sự Can thiệp với người Duy Ngô Nhĩ và Phản ứng Nhân đạo Thống nhất Toàn cầu năm 2019 nhằm mở đường cho việc trừng phạt các quan chức Trung Quốc bị cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương. Dự luật thông qua ngày 3/12 được coi là phiên bản sửa đổi đáng kể so với dự luật Chính sách Nhân quyền Duy Ngô Nhĩ được Thượng viện Mỹ thông qua hồi tháng 9/2019.
Liên Hợp Quốc ước tính hơn 1 triệu người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ bị bắt giữ tại các trại cải tạo ở Trung Quốc. Tuy nhiên, Bắc Kinh phủ nhận cái gọi là trại cải tạo cũng như cáo buộc ngược đãi, khẳng định người Duy Ngô Nhĩ vào các trung tâm giáo dục nghề nghiệp này là hoàn toàn tự nguyện. Bên cạnh đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh tuyên bố dự luật trên “cố tình bôi nhọ tình trạng nhân quyền ở Tân Cương và làm mất uy tín các nỗ lực của Bắc Kinh trong việc chống lại chủ nghĩa cực đoan và chủ nghĩa khủng bố tại khu vực này”.
Dự luật chắc chắn sẽ đẩy quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc lên nấc thang căng thẳng mới. Trước đó vài giờ, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã trình báo cáo lên Quốc hội, trong đó tuyên bố Hong Kong của Trung Quốc đã không còn duy trì được mức độ tự chủ cao trước đại lục. Đây được xem như một động thái mở đường cho việc Mỹ có thể hủy các ưu đãi thương mại đặc biệt dành cho Hong Kong.