Từ lâu, chủ trương nhất quán của người dân Hồng Kông là, được chọn cách chính quyền quản lý họ, và nền pháp quyền. Đảng độc quyền Trung Quốc rất lo ngại cả hai ý tưởng này. Đã có thời điểm Bắc Kinh muốn dùng quân đội nghiền nát các cuộc biểu tình lớn để răn đe chính quyền Hồng Kông.
Bắc Kinh đã hết sức kiên nhẫn chờ thời cơ. Từ đầu năm 2020 đến nay, trong khi thế giới choáng váng đối phó với đại dịch Covid-19, các cuộc biểu tình rầm rộ ở Hồng Kông tạm dừng, Bắc Kinh đã chọn cách hành xử âm thầm để thể hiện vai trò ông chủ đối với đứa con bất trị. Cách hành xử đó mang đến mối đe dọa rộng lớn cho cảthế giới, không chỉ ở Hồng Kông, mà còn cảở Đài Loan và Biển Đông.
Hôm 21/5, Bắc Kinh tuyên bố, người Hồng Kông nàogây ra mối đe dọa cho chính quyền sẽ trở thành đối tượng trừng phạt. Chính phủ Trung Quốc đã ban hành một luật an ninh mới, theo đó những tội danh sẽ được định nghĩa cụ thể sau. Cụ thể những tội danh lật đổ, ly khai sẽ được đưa vào xét xử, trừng trị, nhằm tống vào tù những người bất đồng chính kiến, bao gồm người Duy Ngô Nhĩ và người Tây Tạng. Hồng Kông sẽ không có tiếng nói trong việc soạn thảo luật. Nền cai trị thông qua sự sợ hãi của người dân sắp sửa được thực thi.
Rõ ràng đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc “một quốc gia, hai chế độ”. Năm 1997, khi thuộc địa cũ của Anh này được trao trả cho Đại lục,nhà cầm quyền Bắc Kinh đã đồng ý, Hồng Kông được hưởng “một mức độ tự trị cao”, bao gồm các tòa án độc lập và tự do ngôn luận. “Một quốc gia, hai chế độ” được cho là mô hình dành cho Đài Loan, một hòn đảo dân chủ của 24 triệu dân mà Trung Quốc cũng coi là lãnh thổ của mình. Bắc Kinh luôn cao giọng, rằng thống nhất với đại lục không có nghĩa là mất đi quyền tự do.
Hiện tại người dân Hồng Kông đang rấtphẫn nộ. Một số nhà đầu tư rất lo lắng. Thị trường chứng khoán Hồng Kông đã giảm 5,6% vào ngày 22/5 – mức giảm sâu nhất trong 5 năm qua.
Trong nước thì như vậy. Bên ngoài lãnh thổ, Trung Quốc đang gây căng thẳng với nhiều nước khác, nhất là Mỹ và các nước ở Đông Nam Á. Khi tiến hành xây dựng các pháo đài đảo nhân tạo ở Biển Đông, Trung Quốc bất chấp luật pháp quốc tế vàyêu sách của các nước láng giềng. Tuần qua, hàng nghìn binh lính Trung Quốc đã vượt qua biên giới tranh chấp giữa Trung Quốc và Ấn Độ ở dãy Hymalaya.
Những vụ ẩu đả dọc biên giới Trung-Ấn khá thường xuyên. Nhưng vụ đột nhập mới nhất xảy ra khi một tờ báo của Trung Quốc trơ tráo đưa ra yêu sách mới đối với một khu vực thuộc lãnh thổẤn Độ. Hành động đốt lửa chung quanh đám cháy lớn nhằm “phân tán sự chú ý” của Bắc Kinh diễn ra trong bối cảnhquan hệ Trung Quốc- Mỹ trở nên tồi tệ nhất trong mấy thập niên qua. Tổng thống Mỹ Donald Trump đãvẽ nên bức tranh Mỹ và Trung Quốc bị khóa chặt trong các cuộc đối đầu. CònBắc Kinh cho rằng, cán cân quyền lực đang thay đổi theo hướng có lợi cho Trung Quốc. Thái độ trịch thượng của ông Trump làm phẫn nộ những người dân tộc chủ nghĩa ở Trung Quốc.
Đảng độc quyền Trung Quốc muốn nhân đây khai thác tính tích cực của người dân trong nước, giống như khi xảy ra bất kỳ căng thẳng nào giữa Mỹ và các đồng minh. Đảng quy cho phong trào dân chủ ở Hồng Kông là do âm mưu của Mỹ. Điều đó đã làm bùng lên thái độ khinh miệt người biểu tình Hồng Kông của người dân Đại lục.
Đảng Cộng sản Trung Quốc đang tìm mọi cách ngăn chặn cuộc “cách mạng màu” ở Hồng Kông. Mục đích của chính quyền Trung Nam Hải là, giúp các nhà dân chủ lên nắm quyền, để thao túng hệ thống. Nếu việc làm xói mòn các quyền tự do của Hồng Kông gây thiệt hại về kinh tế thì đảng của ông Tập Cận Bình vẫn chấp nhận. Hồng Kông vẫn là mảnh đất màu mỡ để các công ty Trung Quốc huy động vốn quốc tế, đặc biệt là kể từ khi đối đầu Trung – Mỹ khiến họ khó khăn và rủi ro hơn khi gọi vốn ở New York.
Hiện tại GDP Hồng Kông chỉ tương đương 3% của Trung Quốc đại lục, giảm từ mức 18% vào năm 1997, donền kinh tế Đại lục đã tăng gấp 15 lần kể từ thời điểm đó. Nhà cầm quyền Bắc Kinh cho rằng, các công ty và ngân hàng đa quốc gia sẽ không bỏ Hồng Kông, vì nó gần thị trường Trung Quốc rộng lớn.
Cùng với Hồng Kông là Đài Loan. Trung Quốc phải đối mặt với sự răn đe từ Mỹ. Một quy định trong luật pháp Mỹ là nước này có thể đến cứu giúp Đài Loan nếu hòn đảo này bị tấn công. Tới đây Trung Quốc có thể quyết định thử phản ứng thực tế của Mỹ ra sao. Bởi vậy Wasinghton nên tỏ thái độrằng, làm như vậy sẽ cực kỳ nguy hiểm. Các đồng minh của Mỹ cũng nên tỏ thái độ một cách rõ ràng.
So với Đài Loan, Hồng Kông gặp khó nhiều hơn. Đạo luật Chính sách Hồng Kông yêu cầu Mỹ xác nhận hàng năm rằng, lãnh thổ này đủ tiêu chuẩn được đối xử khác biệt với Trung Quốc về thương mại và các vấn đề khác.
Các ưu đãi đặc biệt mà Mỹdành cho Hồng Kông bị thu hồi bao gồm dẫn độ, kiểm soát xuất khẩu, công nghệsử dụng kép, du lịch và chế độ hải quan.
Bắc Kinh đã bác bỏ sự can thiệp của Mỹ và các cường quốc khác trong hồ sơ Hồng Kông. Trung Quốc cho rằng, đó là một vấn đề nội bộ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên tuyên bố trong cuộc họp báo tại Bắc Kinh rằng việc thiết lập, cải thiện hệ thống pháp lý và các cơ chế thực thi nhằm bảo vệ an ninh quốc gia là “vấn đề nội bộ của Trung Quốc”.
CònNgoại trưởng Mike Pompeo tuyên bố rằng “các sự kiện trên thực tế” cho thấy Hồng Kông không còn tự trị. Do vậy Mỹ có quyền áp dụng thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Hồng Kông như họ đã từng làm đối với đại lục.
Thái độ này của Wasinghton được coi là vũ khí hạng nặng. Nhưng nó có khả năng gây hại cho người Hồng Kông, khiến các công ty và ngân hàng toàn cầu rời đi. Một thông tin mới, bà Thái Vân Anh, nhà lãnh đạo Đài Loan tuyên bố, trong tuần này mở cửa Đài Loan cho công dân Hồng Kông. Mặc dù có những biến động, được chính quyền trong và ngoài nước ủng hộ, che chắn, nhưng khócó thể ngăn được Trung Quốc áp đặt ý chí lên Hồng Kông. Bắc Kinh đe nẹt: Lợi ích của đảng luôn luôn được đặt cao hơn lợi ích của người dân!
Tình hình Hồng Kông vẫn nóng rừng rực. Nhà cầm quyền Bắc Kinh vừa lo nhổ cái gai Đài Loan, Hồng Kông vừa tìm cách cắt đứt cái vòi bạch tuộc của Mỹ thò vào. Bàn cờ thế đang hồi căng thẳng.