Dự án Đường sắt đô thị trên cao Cát Linh- Hà Đông đội vốn gấp 3 lần, chậm tiến độ 8 lần và chưa biết bao giờ chạy thật, Bộ Giao thông Vận tải (Bộ GTVT) lý giải nguyên nhân.
Trong báo cáo mới nhất gửi Quốc hội, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể tiếp tục cam kết đưa dự án đi vào vận hành khai thác trong thời gian sớm nhất. Nhưng sớm nhất là khi nào và bao giờ Cát Linh- Hà Đông chạy thật thì Bộ trưởng không nói.
Trong khi, phía Tổng thầu Trung Quốc lại đang cần gấp 50 triệu USD để thực hiện công tác vận hành hệ thống và thanh toán toàn bộ trước khi bàn giao.
Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông chưa biết bao giờ chạy thật
Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông bị đội vốn khủng khiếp và lùi thời gian hoàn thành “vô thời hạn”. Dự án đường sắt đô thị trên cao này tiếp tục bị kéo dài thời gian đưa vào khai thác do các kỹ sư và chuyên gia kỹ thuật người Trung Quốc chưa thể quay lại Việt Nam sau dịch Covid-19.
Trả lời kiến nghị của cử tri TP. Hà Nội trước Kỳ họp thứ 9, Bộ GTVT thừa nhận, việc triển khai thực hiện dự án đã chậm nhiều lần và tổng mức đầu tư đã điều chỉnh tăng do nhiều nguyên nhân khác nhau. Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, ở đây bao gồm cả chủ quan và khách quan cùng một số nguyên nhân khác.
Theo đó, với dự án Đường sắt Cát Linh – Hà Đông này, báo cáo của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể gửi tới Quốc hội cho hay dự án đã cơ bản hoàn thành, tuy nhiên chưa đủ điều kiện nghiệm thu, bàn giao đưa vào khai thác do còn tồn tại một số các vướng mắc liên quan đến thiết bị công nghệ khu Depot, đánh giá an toàn đoàn tàu, công tác vận hành toàn hệ thống và thanh quyết toán.
Công tác vận hành thử toàn hệ thống và đánh giá an toàn hệ thống vẫn đang được thực hiện, đồng thời khắc phục một số tồn tại để đảm bảo yêu cầu trước khi thực sự “chạy thật”.
Bộ trưởng Bộ GTVT cũng khẳng định “đang chỉ đạo” xây dựng kế hoạch bàn giao và đưa dự án vào khai thác “trong thời gian sớm nhất” khi đủ điều kiện.
Tuy nhiên, “sớm” là bao giờ Cát Linh- Hà Đông chạy thật thì lãnh đạo Bộ GTVT vẫn chưa thể đưa ra một mốc thời gian cụ thể, dù đến nay dự án đã giải ngân hơn 14,7 nghìn tỷ đồng trong tổng số trên 15 nghìn tỷ đồng, đạt 81,9%.
Tổng thầu Trung Quốc đòi gấp 50 triệu USD
Trong báo cáo Bộ GTVT gửi Quốc hội cũng đề cập tới thông tin về việc Tổng thầu EPC Trung Quốc đề nghị số tiền 50 triệu USD để thực hiện công tác vận hành hệ thống và thanh toán toàn bộ trước khi bàn giao, theo Vietnamnet.
Về vấn đề này, Ban Quản lý dự án Đường sắt đã báo cáo Bộ GTVT và nêu rõ quan điểm, việc thanh toán phải tuân thủ theo quy định Hợp đồng EPC. Vì vậy, hai bên thống nhất sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát (trong vòng 15 ngày) các điều khoản hợp đồng và tổ chức buổi họp chuyên đề tiếp theo để trao đổi, thống nhất các công việc thực hiện.
Liên quan hồ sơ hoàn công và nghiệm thu, báo cáo nêu rõ: Tại các cuộc họp trực tuyến và bằng văn bản, Ban Quản lý dự án Đường sắt tiếp tục đôn đốc Tổng thầu tập trung bố trí nhân sự hoàn thiện hồ sơ các hạng mục về phần xây dựng (hạng mục kiến trúc các nhà ga và đơn thể Depot) và các tồn tại về hồ sơ phần thiết bị đổng thời yêu cầu các đơn vị tư vấn khẩn trương rà soát, kiểm tra có ý kiến dứt điểm các vấn đề tồn tại, làm cơ sở để Tổng thầu hoàn thiện cuối cùng.
Về đánh giá, chứng nhận an toàn hệ thống, Chính phủ cho biết: Các vấn đề mà tư vấn ACT đưa ra phải thực hiện theo quy định của pháp luật và cần Tổng thầu tích cực phối hợp, thực hiện cung cấp các hồ sơ tài liệu, mới có thể hoàn thành việc đánh giá và cấp chứng nhận an toàn hệ thống cho dự án.
Về những khó khăn vướng mắc của gói thầu tư vấn giám sát, báo cáo của Bộ GTVT cho hay: Hiện nay do Tổng thầu chưa xác định được mốc thời gian hoàn thành nên Dự án chưa có cơ sở báo cáo cấp thẩm quyền cho phép kéo dài thời gian thực hiện, dẫn đến gói thầu tư vấn giám sát chưa có cơ sở để cho phép kéo dài trong thời gian tới. Đồng thời do chưa làm rõ được nguyên nhân, trách nhiệm của bên làm chậm nên chưa bố trí được nguồn vốn cho gói thầu tư vấn giám sát.
Đồng thời, trước thực trạng này, Ban QLDA Đường sắt đề xuất một số giải pháp, kiến nghị với Bộ GTVT xem xét báo cáo Thường trực Chính phủ tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện dự án Đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông để sớm đưa dự án vào vận hành khai thác.
Ai chịu trách nhiệm khi dự án Cát Linh – Hà Đông chậm tiến độ?
Về trách nhiệm của các bên liên quan, Bộ GTVT nhận định dự án chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư ngoài trách nhiệm chính thuộc phía tổng thầu thì chủ đầu tư (Bộ GTVT), đại diện chủ đầu tư Ban Quản lý dự án Đường sắt chịu trách nhiệm trong công tác quản lý điều hành dự án.
Ngoài ra, đơn vị tư vấn thiết kế bước lập dự án chịu trách nhiệm về chất lượng lập dự án đầu tư. Chủ đầu tư của phần giải phóng mặt bằng (TP. Hà Nội) chịu trách nhiệm về việc chậm trễ trong công tác này. Tư vấn giám sát chịu trách nhiệm trong công tác chỉ đạo thi công, quản lý tiến độ, chất lượng, giá thành xây dựng.
“Thời gian qua, mặc dù đã quyết liệt chỉ đạo nhưng dự án triển khai còn chậm, đến nay dự án vẫn chưa thể đưa vào khai thác thương mại do còn đang được hoàn thiện đánh giá an toàn hệ thống, hoàn thành xử lý các khiếm khuyết hạng mục thiết bị trước khi bàn giao cho đơn vị quản lý, vận hành khai thác”, Bộ GTVT nêu rõ.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cũng khẳng định, các khó khăn vướng mắc đã được Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Ngoại giao và Đại sứ Quán Trung Quốc để hỗ trợ chỉ đạo và có các giải pháp giải quyết nhằm đưa dự án vào vận hành khai thác trong thời gian sớm nhất.
“Đồng thời, Bộ GTVT đã chỉ đạo Ban Quản lý dự án Đường sắt chủ động rà soát các điều khoản trong hợp đồng EPC, xác định rõ trách nhiệm của tổng thầu và các bên liên quan để xử lý, giải quyết các khiếu kiện trong trường hợp cần thiết, phù hợp với điều kiện của hợp đồng EPC”, văn bản trả lời cử tri của Bộ GTVT cho hay.
Dự án Cát Linh – Hà Đông và danh sách cán bộ thất hứa
Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông một lần nữa được các đại biểu đề cập khi Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Đầu tư theo đối tác công tư (PPP).
Trong phiên tranh luận tại phiên thảo luận về dự án Luật Đầu tư theo đối tác công tư (PPP) vừa qua, liên hệ đến đường sắt Cát Linh – Hà Đông, đại biểu Nguyễn Anh Trí lưu ý đến việc lựa chọn nhà thầu quốc tế. Điều này cần được luật hóa để hạn chế các nhà đầu tư đến từ những quốc gia đã có nhiều dự án không hoàn thành, dây dưa, đội vốn, chậm tiến độ.
Đặc biệt, nêu lên mong muốn của cử tri, ĐBQH Nguyễn Anh Trí nhấn mạnh, người dân đề nghị Chính phủ tìm mọi cách để làm cho được tàu điện ngầm tại các thành phố lớn.
“Không nên chậm trễ nữa, càng chậm, càng khó, càng tốn kém”, ĐBQH Nguyễn Anh Trí nói.
Theo ông Trí, chúng ta nên ưu tiên lựa chọn đối tác có tiềm lực kinh tế mạnh, có nhiều kinh nghiệm, có thiết bị công nghệ hiện đại như Mỹ, Nhật. Đồng thời, cần tính đến cả an ninh lâu dài cho đất nước.
“Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông “đội vốn” từ 552 triệu USD đến hơn 868 triệu USD, chậm tiến độ gần cả thập kỷ là những bài học đắt giá. Như tôi đã từng đề cập tại kỳ họp thứ 8, Chính phủ cần chấm điểm nhà đầu tư và các quốc gia có nhà đầu tư để đưa vào danh sách đen làm ăn không nghiêm túc ở Việt Nam”, ĐBQH Nguyễn Anh Trí nêu rõ.
“Theo chúng tôi, bên cạnh việc lập “danh sách đen” các nhà đầu tư cũng cần đưa vào danh sách đen những cán bộ, công chức hứa nhiều mà luôn thất hứa, những cán bộ thiếu trách nhiệm khi chưa ngăn chặn kịp thời những dự án đội vốn khủng, những dự án cả thập kỷ rùa bò nhức nhối dư luận”, ĐBQH Nguyễn Anh Trí nhấn mạnh.
Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông bắt đầu được thực hiện từ tháng 10/2011, tổng mức đầu tư hơn 18.000 tỷ đồng bằng vốn vay ODA của Trung Quốc.
Tổng thầu EPC là Công ty TNHH Tập đoàn Cục 6 Đường sắt Trung Quốc và TVGS thi công là Công ty TNHH GSXD Viện nghiên cứu thiết kế công trình đường sắt Bắc Kinh.