Khi thảo luận về việc gia hạn hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân lớn cuối cùng còn tồn tại giữa Mỹ và Nga tại thủ đô Vienna – Áo vào tuần trước, các quan chức Mỹ đã làm phía Nga ngạc nhiên khi công bố thông tin mật về đe dọa hạt nhân từ một nước mới: Trung Quốc.
Tờ New York Times đưa tin thông tin tình báo trên vẫn chưa được công bố cho công chúng tại Mỹ hay chia sẻ rộng rãi với quốc hội. Tuy nhiên, nó là một phần nỗ lực để khiến Nga tham gia với Tổng thống Donald Trump trong việc thúc đẩy Trung Quốc gia nhập Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí Chiến lược Mới (New START).
Trong cuộc thảo luận, chính phủ Mỹ mô tả kho vũ khí nhỏ, chỉ bằng 1/5 so với Mỹ và Nga, nhưng ngày càng mạnh của Trung Quốc là mối đe dọa hạt nhân mới mà ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin nên cùng nhau đối mặt.
Các quan chức tham gia cuộc họp tiết lộ ông Marshall Billingslea, nhà đàm phán kiểm soát vũ khí mới của ông Trump, mở đầu cuộc họp thông tin mật bằng cách mô tả chương trình hạt nhân của Trung Quốc là “một nỗ lực đáng báo động” để đạt được sự ngang hàng với kho vũ khí lớn hơn nhiều của Nga và Mỹ.
Thông điệp của Mỹ nêu rõ: Tổng thống Trump sẽ không gia hạn bất kỳ hiệp ước kiểm soát vũ khí lớn nào nếu Trung Quốc không cùng tham gia, vì vậy có nguy cơ ông Trump sẽ từ bỏ New START nếu không được như ý. Hiệp ước sẽ hết hạn vào tháng 2-2021, chỉ vài tuần sau lễ nhậm chức tổng thống Mỹ tiếp theo.
Nhiều chuyên gia bên ngoài đặt câu hỏi liệu việc xây dựng kho vũ khí hạt nhân của Trung Quốc, được đánh giá là thiên về chất lượng hơn số lượng, có nhanh và mang tính đe dọa như chính quyền ông Trump nhấn mạnh hay không.
Một quan chức chính phủ cấp cao cho biết thông tin tình báo về nỗ lực của Bắc Kinh vẫn là thông tin mật và việc chia sẻ dữ liệu đó là chuyện bình thường giữa các cường quốc hạt nhân trên thế giới, cho dù đó là đối thủ của Mỹ. Người này nói thêm rằng chính phủ sẽ cố giải mật và công bố một số đánh giá về Trung Quốc.
Vũ khí hạt nhân đột nhiên trở thành một lĩnh vực tranh chấp mới giữa ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, và có nhiều lý do để tin rằng cho dù ba siêu cường chưa tham gia một cuộc đua vũ trang toàn diện, những gì đang diễn ra trong quá trình đàm phán trên toàn thế giới có thể sớm kích hoạt một cuộc đua.
Phía Nga đã công khai đề nghị gia hạn 5 năm đối với New START và điều này không cần sự thông qua của quốc hội. Tuy nhiên, rõ ràng ông Trump đang muốn đặt cược rằng ông có thể tìm được tiếng nới chung với ông Putin trong việc đối đầu với Trung Quốc.