Cùng ngày 4-7, pháo đài bay B-52H của Mỹ đến Biển Đông tập trận, còn Đài truyền hình trung ương Trung Quốc thông tin Trung Quốc đang tiến hành tập trận đồng thời trên cả Biển Đông, biển Hoa Đông và Hoàng Hải.
Cả hai động thái trên, theo giới quan sát quân sự, là điều hiếm khi xảy ra. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2014 hai tàu sân bay Mỹ cùng hiệp đồng trên Biển Đông và cũng là lần đầu tiên Trung Quốc phô diễn sức mạnh hải quân trên tất cả các vùng biển.
Mỹ trấn an khu vực
Ngày 6-7, hai nhóm tàu sân bay USS Nimitz và USS Ronald Reagan đã hội quân và dàn đội hình, sau hai ngày tiến vào Biển Đông. Sự xuất hiện các tàu sân bay Mỹ đúng vào thời điểm Trung Quốc đang ngang ngược tổ chức tập trận quy mô lớn dài 5 ngày ở quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.
Trong bối cảnh đó, hải quân Mỹ đã bất ngờ hé lộ chi tiết một số nội dung diễn tập của nhóm tàu sân bay, điều khá hiếm xảy ra trước đây. Thông tin pháo đài bay B-52H bay suốt 28 tiếng từ Mỹ đến Biển Đông tập trận cùng hình ảnh nó dẫn đầu đội hình 12 máy bay cũng được hé lộ.
Trong thông báo ngày 5-7, hạm đội Thái Bình Dương khẳng định Mỹ và các nước khác có quyền tự do đi lại, bay qua và hoạt động ở bất kỳ khu vực nào luật quốc tế cho phép trên Biển Đông. Vài giờ sau đó, Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương Mỹ nhấn mạnh sự xuất hiện của B-52H sau một hành trình dài cho thấy “cam kết của Washington đối với hòa bình và ổn định của khu vực”.
Hình ảnh được công bố cho thấy hải quân Mỹ bắt đầu diễn tập ngay khi tiến vào Biển Đông. Tình huống giả định kẻ thù có ý định tấn công xuyên thủng lá chắn phòng thủ. Các tàu chiến và máy bay trên tàu sân bay đã phối hợp phòng thủ trước khi đáp trả bằng các cuộc không kích tầm xa.
Theo hải quân Mỹ, kể từ khi vào Biển Đông, các máy bay chiến đấu của USS Nimitz và USS Ronald Reagan đã cất cánh hàng trăm lượt mỗi ngày. Ngày 4-7, khi máy bay B-52H tới Biển Đông, một nhóm 10 chiến đấu cơ F/A-18 cùng máy bay cảnh báo sớm thuộc tàu USS Nimitz đã lập đội hình phô diễn sức mạnh.
Ông Gregory Poling, giám đốc Sáng kiến minh bạch hàng hải (Mỹ), nhận định thông điệp mà Mỹ đang muốn gửi tới các nước đó là Washington sẽ không bao giờ lùi bước và vẫn đủ sức mạnh răn đe.
Theo ông Poling, những động thái hung hăng của Trung Quốc gần đây đã khiến một số đồng minh và đối tác của Mỹ tại khu vực lo lắng. Chuyên gia Mỹ cũng nhận định hành động lần này của Washington còn đáp trả lại luận điệu của các tờ báo Trung Quốc rằng hải quân Mỹ đã bị virus corona đánh gục.
Các điểm nóng liên tục nổ ra dọc theo biên giới Ấn Độ đến Biển Đông, eo biển Đài Loan và lan ra cả biển Hoa Đông. Trước lo ngại các hành động vào thời điểm nhạy cảm này có thể dẫn tới những tính toán sai lầm, ông Poling cho rằng cả Mỹ lẫn Trung Quốc đều không muốn dính vào một cuộc chiến. “Nhưng Mỹ muốn cho các nước thấy cờ của họ vẫn tung bay trên Biển Đông”, vị chuyên gia lập luận với Đài CNBC.
“Họ nhìn thấy chúng tôi và chúng tôi cũng biết họ đang ở đó.”
Chuẩn đô đốc James Kirk (chỉ huy nhóm tàu sân bay USS Nimitz) ngày 6-7 cho biết các tàu hải quân Trung Quốc đã bám theo tàu sân bay Mỹ trên Biển Đông.
Bắc Kinh muốn giữ thể diện
Việc tàu sân bay và máy bay ném bom chiến lược Mỹ quần thảo trên Biển Đông bị Bắc Kinh xem là một hành động khiêu khích. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên ngày 6-7 tiếp tục lên tiếng chỉ trích hành động của Mỹ, đồng thời cáo buộc Washington “đang cố tình gây chia rẽ các nước trong khu vực và quân sự hóa Biển Đông”.
Phát ngôn của ông Triệu Lập Kiên nhanh chóng vấp phải dấu chấm hỏi của nhiều người, bởi Trung Quốc – nước đã ngang nhiên cải tạo trái phép các thực thể trên Biển Đông thành đảo nhân tạo và đưa vũ khí ra đó – giờ lại lên tiếng tố nước khác quân sự hóa khu vực.
Hoàn Cầu Thời Báo của Trung Quốc trước đó lập luận việc Mỹ tới Biển Đông là do Washington đã mất “chiêu bài” Hong Kong, sau khi luật an ninh quốc gia mới được thông qua, nên phải tìm chiêu bài khác.
Nhưng theo giới quan sát, Trung Quốc cũng có phần “ê mặt” khi khu vực mà họ luôn ngang nhiên xem là ao nhà bị nước khác làm dậy sóng. Do đó, truyền thông nước này cố vớt vát thể diện bằng cách tung ra những lời đe dọa. Chẳng hạn, trang China Mil – được quân đội Trung Quốc tài trợ – ngày 6-7 tuyên bố hai tàu sân bay Mỹ “chỉ là con hổ giấy đang ở trước cửa nhà Trung Quốc” và cảnh báo các tàu chiến Mỹ đang nằm trong tầm bắn của tên lửa diệt hạm Trung Quốc.
Trung Quốc phô diễn vũ khí
Đài truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) hôm 4-7 đã bất ngờ xác nhận thông tin hải quân Trung Quốc đang tập trận đồng thời trên cả Biển Đông, biển Hoa Đông và biển Hoàng Hải. Các cuộc tập trận có sự tham gia của tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường Type 052D và khinh hạm mang tên lửa dẫn đường Type 054A. Truyền thông khẳng định đó là một tên lửa “thế hệ mới chưa được tiết lộ”.