Rạng sáng qua 7.8, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper có cuộc điện đàm kéo dài 90 phút với người đồng cấp Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa, trong đó Biển Đông là một vấn đề trọng tâm.
Mỹ lo ngại hành động của Trung Quốc
Theo thông cáo trên website Bộ Quốc phòng Mỹ, trong cuộc điện đàm, Bộ trưởng Mark Esper bày tỏ lo ngại về hoạt động gây bất ổn của Trung Quốc tại Biển Đông. Trước đó, giới chức Mỹ công khai chỉ trích Trung Quốc về hành động quân sự hóa phi pháp tại các thực thể trên Biển Đông, sử dụng lực lượng hải cảnh và dân quân biển một cách nguy hiểm, cản trở hoạt động khai thác tài nguyên hợp pháp của các nước khác trong khu vực.
Hôm 14.7, Bộ Ngoại giao Mỹ công bố lập trường chính thức của nước này, trong đó Mỹ tuyên bố các yêu sách của Trung Quốc tại Biển Đông là hoàn toàn phi pháp. Trong cuộc điện đàm với ngoại trưởng các nước Đông Nam Á mới đây, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng nhấn mạnh sự phản đối của Mỹ đối với hành động cưỡng ép của Trung Quốc nhằm thúc đẩy các yêu sách biển trái phép tại Biển Đông. Để đối phó, Bộ trưởng Esper gần đây nhắc lại 3 trụ cột trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Mỹ là: đẩy mạnh năng lực quân sự tại khu vực, tăng cường quan hệ đối tác và xúc tiến liên kết trong khu vực. Thời gian gần đây, Mỹ đã đẩy mạnh các cuộc tập trận quân sự, hoạt động bảo vệ tự do hàng hải tại Biển Đông nhằm gửi thông điệp mạnh mẽ đến Trung Quốc.
Trong cuộc điện đàm hôm qua, Bộ trưởng Esper bày tỏ tầm quan trọng của việc Trung Quốc tuân thủ luật pháp, quy tắc quốc tế và đáp ứng những cam kết của nước này với quốc tế.
Duy trì đối thoại
Bên cạnh đó, Bộ trưởng Esper nêu lên lo ngại về hành động của Trung Quốc tại khu vực gần Đài Loan và kêu gọi Bắc Kinh minh bạch hơn về đại dịch Covid-19, tôn trọng cam kết trong tuyên bố chung Trung Quốc – Anh năm 1984 liên quan Hồng Kông. Giữa thời điểm căng thẳng song phương, ông Esper cho biết hai bên nhất trí về tầm quan trọng của việc duy trì đối thoại và tham vấn nhằm quản lý khủng hoảng, tránh đánh giá sai và giảm thiểu nguy cơ.
Trong khi đó, Bộ trưởng Ngụy Phượng Hòa nhấn mạnh lập trường nguyên tắc của Trung Quốc đối với những vấn đề như Biển Đông, Đài Loan và sự phân biệt đối xử của Mỹ đối với Trung Quốc. “Bộ trưởng Ngụy hối thúc phía Mỹ ngừng những lời nói và hành động sai lầm, cải thiện quản lý và kiểm soát nguy cơ trên biển, tránh các động thái nguy hiểm có thể làm leo thang tình hình”, Tân Hoa xã đưa tin.
Về chuyến thăm dự kiến của Bộ trưởng Esper đến Bắc Kinh trước cuối năm nay nhằm đối thoại về việc cải thiện liên lạc để tránh sự cố, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ Jonathan Hoffman thông báo sẽ công bố thời gian và địa điểm ngay khi có cập nhật, theo AFP.
Ngày 9.8, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ nhân sinh Mỹ Alex Azar dự kiến sẽ đến Đài Loan, chuyến thăm cấp cao nhất trong 4 thập niên qua của giới chức Mỹ tới vùng lãnh thổ này. Bộ trưởng Azar cho rằng chuyến thăm là cơ hội để hai bên tăng cường hợp tác kinh tế và y tế công cộng, trong khi Bộ Ngoại giao Trung Quốc phản đối sự giao thiệp này và tuyên bố sẽ có biện pháp đáp trả mạnh mẽ.
Mỹ đồng ý bán UAV tiên tiến cho Đài Loan ?
Reuters hôm qua dẫn một số nguồn tin tiết lộ Bộ Ngoại giao Mỹ đã âm thầm phê chuẩn thỏa thuận bán ít nhất 4 máy bay không người lái (UAV) giám sát tiên tiến MQ-9B SeaGuardian cho Đài Loan. Nguồn tin cho biết thêm quốc hội Mỹ có thể nhận thông báo chính thức về thỏa thuận bán UAV vào tháng tới để xem xét có phê chuẩn hay không. Nếu được thông qua, đây sẽ là thỏa thuận bán UAV tiên tiến đầu tiên của Mỹ dành cho Đài Loan.
MQ-9B SeaGuardian có tầm hoạt động lên tới 11.100 km, lớn hơn nhiều so với tầm hoạt động khoảng 300 km của đội UAV Đài Loan hiện có. Do đó, MQ-9B SeaGuardian có thể sẽ giúp Đài Loan tăng cường khả năng giám sát tên lửa và các cơ sở khác ở Trung Quốc đại lục. Sau khi thông tin trên được đưa ra, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân hôm qua kêu gọi Mỹ dừng bán vũ khí cho Đài Loan để tránh ảnh hưởng quan hệ song phương.
Nhật Bản lên tiếng
Trả lời phỏng vấn CNN ngày 7.8, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Taro Kono cho rằng việc Trung Quốc triển khai tên lửa và máy bay quân sự trên các thực thể tại Biển Đông là hành động gây bất ổn. Ông Kono nói Trung Quốc không duy trì trật tự quốc tế khi bồi đắp phi pháp các thực thể trên Biển Đông thành đảo nhân tạo, đồng thời cảnh báo hành động thay đổi nguyên trạng tại khu vực sẽ gây ra phản ứng mạnh từ cộng đồng quốc tế. “Bất cứ ai tìm cách thay đổi nguyên trạng bằng vũ lực cũng cần bị buộc phải trả giá đắt”, Bộ trưởng Kono nói.