Nhấn mạnh sự ủng hộ của Mỹ với các quốc gia thượng tôn luật quốc tế, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tiếp tục lên án các yêu sách Trung Quốc đưa ra trên Biển Đông và “các hành động gây hấn” của Bắc Kinh.
Theo thông cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ, tuyên bố được ông Pompeo đưa ra trong Hội nghị ngoại trưởng Cấp cao Đông Á lần thứ 10 diễn ra theo hình thức trực tuyến tối 9-9 (giờ Việt Nam).
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cũng tham dự hội nghị. Ông chỉ trích Mỹ can thiệp vào tranh chấp Biển Đông, cáo buộc Washington là nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng quân sự hóa Biển Đông, theo thông cáo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
Đáp lại sau đó, thông cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Ngoại trưởng Pompeo đã cùng với một số quốc gia ASEAN và “nhiều đối tác khác” bày tỏ quan ngại về “những hành động gây hấn” của Trung Quốc ở Biển Đông tại hội nghị.
“Ngoại trưởng Mỹ kế đó nhắc lại rằng Mỹ, dựa trên Phán quyết của Tòa Trọng tài quốc tế về Biển Đông năm 2016, coi các yêu sách hàng hải bành trướng của Bắc Kinh ở Biển Đông là phi pháp”, thông cáo nêu rõ.
Nhắc lại Tầm nhìn của Mỹ về khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, ông Pompeo nhấn mạnh Mỹ ủng hộ các nguyên tắc minh bạch, cởi mở và thượng tôn luật pháp quốc tế. “Những nguyên tắc này được chia sẻ trong Tầm nhìn của Mỹ về Ấn Độ – Thái Bình Dương, của ASEAN và nhiều quốc gia khác trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao Đông Á”.
Hãng tin Reuters nhận định hội nghị ngoại trưởng ASEAN và các hội nghị liên quan lần này diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung ngày càng căng thẳng. Việc Trung Quốc và Mỹ chỉ trích lẫn nhau tại một sự kiện như thế này đã được dự báo từ trước đó nhiều ngày khi các quan chức hai bên liên tục công kích phía còn lại trên mặt báo.
Vấn đề khiến nhiều nước ASEAN lo lắng, theo chuyên gia Collin Koh (Singapore) là áp lực phải chọn Trung Quốc hay Mỹ.
Theo ông Koh, các nước ASEAN sẽ cố gắng cân bằng mối quan hệ chẳng hạn thảo luận với Bắc Kinh về vắc xin đồng thời trao đổi với Washington về tăng cường các khoản đầu tư từ Mỹ.
Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, tại hội nghị tối 9-9, Ngoại trưởng Pompeo đã “ca ngợi sự thống nhất và minh bạch của ASEAN trong đối phó với đại dịch COVID-19”.
Ông cũng nêu rõ những nỗ lực của Mỹ nhằm tận dụng tất cả các nguồn lực sẵn có để phát triển các loại vắc xin và liệu pháp an toàn, hiệu quả, giá cả phải chăng. Ngoại trưởng Pompeo nhấn mạnh chính phủ và tư nhân Mỹ sẽ hợp tác với các nước ASEAN trong các nỗ lực phục hồi kinh tế.