Cách đấy 5 tháng, phát biểu tại Bắc Kinh (Trung Quốc), Giám đốc Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) Christine Lagarde cho biết, sáng kiến Vành đai và Con đường có thể cung cấp nguồn tài chính cần thiết cho cơ sở hạ tầng tại các nước đối tác.
Tuy nhiên nếu aicoi đây là “bữa trưa miễn phí” thì đó là cực kỳ sai lầm.
Các dự án hợp tác trong sáng kiến này có thể khiến khối nợ tăng mạnh, hạn chế khả năng chi tiêu của các nước do còn phải trả nợ. Việc này có thể tạo ra thách thức về cán cân thanh toán.
Vì vậy, bà cảnh báo ở các nước vốn có nợ công cao nên cân nhắc kỹ các điều khoản tài chính. Nó sẽ giúp cả chính phủ Trung Quốc và nước đối tác tránh tham gia các hợp đồng khiến hai bên đều gặp khó về tài chính trong tương lai.
Giám đốc IMF cho rằng sáng kiến này phải giải quyết 2 thách thức. Một là cần đảm bảo nó chỉ đi tới những nơi cần thiết và hai là tập trung vào chính sách tài khóa vững chắc. “Rất may là Trung Quốc – nước khởi xướng sáng kiến này – ý thức được những rủi ro cũng như có các chiến lược khả thi để giải quyết thách thức”, bà cho biết.
Lời cảnh báo tương tự về sáng kiến Vành đai và Con đường cũng từng được Trung tâm Phát triển toàn cầu Mỹ (CGD) đưa ra.
Theo tính toán của CGD, trong số 68 quốc gia được xác định là con nợ tiềm năng của Trung Quốc trong sáng kiến Vành đai và Con đường, có khoảng 23 quốc gia có nguy cơ nợ công tăng cao.
Trong đó, có khoảng 8 quốc gia sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc trả lãi và nợ gốc liên quan đến việc tài trợ tương lai của Trung Quốc cho các dự án thuộc sáng kiến Vành đai và Con đường. Các quốc gia này gồm Pakistan, Djibouti, Maldives, Lào, Mông Cổ, Montenegro, Tajikistan và Kyrgyzstan.
Hiện Pakistan có liên quan nhiều nhất đến sáng kiến Vành đai và Con đường, vì cảng Gwadar nằm trong Sáng kiến được xây dựng ở quốc gia này. Cảng này góp phần hình thành Vành đai kinh tế Trung Quốc- Pakistan.
Do đó, Pakistan đang là quốc gia có nguy cơ nợ công tăng cao nhất khi Trung Quốc tài trợ khoảng 80% trong số 62 tỷ USD để thực hiện dự án này.
Lào cũng có một số dự án liên quan đến sáng kiến Vành đai và Con đường. Các dự án này bao gồm dự án đường sắt trị giá 6,7 tỷ USD, chiếm khoảng gần 50% GDP của quốc gia này. IMF từng cảnh báo dự án này có thể đe dọa khả năng trả nợ của Lào.
Nghiên cứu của CGD chỉ ra rằng, sáng kiến Vành đai và Con đường không gây ra vấn đề nợ hệ thống, nhưng làm gia tăng nguy cơ vỡ nợ công ở một số quốc gia nhỏ và nghèo.
Trong khi đó, ông David Dollar, chuyên gia của Tổ chức Brookings cho rằng, chắc chắn có những điều lo ngại đối với các quốc gia nhận tài trợ của Trung Quốc trong sáng kiến Vành đai và Con đường, như khả năng không trả được nợ ngày càng gia tăng.