Quốc hội đồng ý giải pháp tháo gỡ khó khăn cho Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) do ảnh hưởng dịch Covid-19. Vậy các hãng hàng không tư nhân sẽ được giải cứu ra sao, vẫn đang là vấn đề được dư luận quan tâm.
Việc giải cứu Vietnam Airlines sẽ giúp hãng bay này thoát khỏi nguy cơ mất vốn.
Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước thực hiện tái cấp vốn và gia hạn không quá 2 lần cho tổ chức tín dụng (không bao gồm các tổ chức tín dụng đang được kiểm soát đặc biệt) để cho Vietnam Airlines vay bổ sung vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Cùng với đó, cho phép Vietnam Airlines chào bán thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn điều lệ và Chính phủ giao Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước thay mặt Chính phủ đầu tư mua cổ phiếu tại Vietnam Airlines thuộc quyền mua cổ phần của cổ đông nhà nước theo phương thức chuyển giao quyền mua.
Việc Nhà nước rót vốn “cứu” Vietnam Airlines đang đựợc các chuyên gia và các hãng hàng không tư nhân mong muốn, Nhà nước có chính sách hỗ trợ các hãng hàng không, TS Bùi Doãn Nề, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp hàng không Việt Nam bày tỏ: “Sau Vietnam Airlines, các hãng hàng không tư nhân sẽ sớm được hỗ trợ”.
Theo ông! Nhà nước giải Vietnam Airlines xong thì có nên giải cứu hãng hàng không tư nhân?
Vấn đề nằm ở chỗ Nhà nước nắm giữ 86% vốn điều lệ của Vietnam Airlines, nếu không cứu thì Nhà nước mất vốn. Hồi đầu năm, vốn chủ sở hữu của Vietnam Airlines là 18.600 tỷ đồng nhưng tháng 10, vốn chủ sở hữu chỉ còn 6.600 tỷ với sụt giảm theo phương thẳng đứng thì chính lãnh đạo Vietnam Airlines cũng đã phải thừa nhận hết năm nay có khả năng âm vốn. Dự kiến, 2021, Vietnam Airlines vẫn có thể bị lỗ như năm nay (trên 14.000 tỷ đồng).
Còn vấn đề phân biệt đối xử giữa Vietnam Airlines và các hãng tư nhân, tôi nắm được từ phản ánh trên báo chí thì chủ yếu nằm ở khoản 4.000 tỷ đồng Vietnam Airlines được vay ưu đãi với lãi suất bằng mức cho vay tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước.
Hồi tháng 8 Hiệp hội đã có văn bản kiến nghị Chính phủ cho các hãng hàng không vay dài hạn 25.000 – 27.000 tỷ đồng với lãi suất ưu đãi. Các hãng cũng đều có văn bản đề nghị Chính phủ cho vay gói ưu đãi lãi suất nhưng đến nay chỉ Vietnam Airlines được duyệt vay. Vì thế, mới sinh ra câu chuyện phân biệt đối xử ‘con đẻ, con nuôi’ cũng là điều dễ hiểu.
Ông đánh giá thế nào về việc “cứu” Vietnam Airlines?
Hiện, tất cả các hãng hàng không đều bị thiệt hại nặng nề vì dịch Covid 19. Năm nay, hàng không Việt Nam thiệt hại 4 tỷ USD. Thị trường bay quốc tế chiếm 50% doanh thu và phần lớn lợi nhuận của Vietnam Airlines, Vietjet và Bamboo Airways bị “đóng băng”. Bên cạnh đó, việc bị cạn kiệt dòng tiền khiến các hãng phải liên tục hạ giá vé để có thêm nguồn tiền, duy trì hoạt động và bảo đảm lương, thu nhập cho nhân viên.
Hiện nay mới chỉ Vietnam Airlines được thông qua khoản vay ưu đãi khoảng 4.000 tỷ đồng. Do đó, các hãng tư nhân cũng rất cần được hỗ trợ khoản vay này. Như thế sẽ vừa thể hiện sự quan tâm của Đảng, Chính phủ trong việc hỗ trợ người dân và doanh nghiệp vượt qua khó khăn do đại dịch Covid 19 gây ra. Đặc biệt, bảo đảm bình đẳng kinh doanh, không phân biệt đối xử mà Nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước và Thủ tướng cũng nhiều lần truyền đi thông điệp này. Tôi tin là sau Vietnam Airlines, Chính phủ cũng sẽ hỗ trợ hãng bay tư nhân.
Theo ông, các hãng tư nhân cũng cần được vay ưu đãi 4.000 tỷ đồng như Vietnam Airlines?
Tôi nhấn mạnh lại: “Các hãng cần được đối xử bình đẳng, cùng được vay dài hạn với lãi suất thấp”. Tuy nhiên, mức cụ thể như thế nào thì phải căn cứ vào nhiều yếu tố như khả năng cân đối vốn của Chính phủ, quy mô, thị phần, vai trò đóng góp của từng hãng với nền kinh tế, với xã hội….
Bên cạnh đó, cần tính đến yếu tố rất quan trọng là khả năng phục hồi, khả năng trả nợ các khoản vay, khoản hỗ trợ và đóng góp trở lại cho ngân sách, cho cộng đồng của từng hãng. Vì đây là gói hỗ trợ chứ không phải là cứu trợ. Hỗ trợ để phát triển, thậm chí là để bật lò xo như Thủ tướng nói.
Chính vì vậy, trong văn bản của mình, chúng tôi đã tính toán và đề xuất gói tín dụng ưu đãi 25.000 – 27.000 tỷ đồng cho các hãng hàng không. 4.000 tỷ đồng với hãng hàng không, nhất hãng có thị phần lớn thì còn quá thấp so với nhu cầu, điều kiện cần của 2 hãng lớn này.
Trước đó Quốc hội, Chính phủ cũng đã hỗ trợ thuế bảo vệ môi trường, phí dịch vụ mặt đất cho các hãng hàng không? Nếu Chính phủ hỗ trợ gói 25.000 tỷ đồng thì tổng số vốn hỗ trợ cho ngành hàng không cũng chỉ bằng khoảng 25% tổng thiệt hại của ngành hàng không trong năm nay. Nếu Chính phủ hỗ trợ gói tín dụng ưu đãi này thì cũng chỉ gần bằng mức hỗ trợ bình quân của các chính phủ trên thế giới cho ngành hàng không.
Trước đó, Trần Thanh Hiền – Trưởng Ban tài chính kế toán của Vietnam Airlines cho biết, để sống được từ khi xảy ra đại dịch Covid-19 đến nay, Vietnam Airlines đã xoay xở nhiều cách từ giảm lương, dùng máy bay chở khách đi chở hàng, tận dụng từng chuyến bay hồi hương, đàm phán giãn nợ… để có doanh thu, không để lâm vào tình thế phá sản.
Vietnam Airlines thực hiện triệt để tiết kiệm giảm các chi phí, tiền lương với tổng số cắt giảm 5.335 tỉ đồng, hiện nay 20% nhân lực đi làm thường xuyên, 80% đi làm luân phiên. Đồng thời, Vietnam Airlines tăng cường khai thác nội địa và chuẩn bị khai thác ngay các đường bay quốc tế theo kế hoạch mở lại các chuyến bay quốc tế của Chính phủ nhằm tăng nguồn thu sản xuất kinh doanh.
Ngoài các chuyến bay nội địa, trong 9 tháng đầu năm, hãng đã thực hiện 101 chuyến bay hồi hương (29.200 khách), 64 chuyến bay chở chuyên gia (hơn 10.000 khách), 2.660 chuyến bay chở hàng (doanh thu 1.924 tỉ đồng).
Cũng theo ông Hiền cho biết, sở dĩ Vietnam Airlines vẫn còn tiền hoạt động đến nay, ngoài sự hồi phục của thị trường nội địa trong tháng 7 và tháng 9/2020, hãng này tiếp tục vay ngắn hạn, giãn thanh toán với các đối tác nên có 8.000 tỉ đồng. Bên cạnh đó còn có cả sự hỗ trợ của đối tác, bạn hàng và chính sách về thuế, phí của Quốc hội, Chính phủ trong thời gian cho các hãng hàng không.
Riêng gói hỗ trợ mà Vietnam Airlines đề xuất Chính phủ là để hãng này vượt qua và phát triển sau dịch Covid-19. Việc Nhà nước hỗ trợ Vietnam Airlines chính là hỗ trợ đứa con của mình khi Nhà nước nắm giữ 86% cổ phần của Vietnam Airlines.
Nhưng, Vietnam Airlines đề xuất vay và hỗ trợ chứ không xin ngân sách, hãng sẽ trả trong 3 năm. Bởi vì tổng tài sản của Vietnam Airlines hiện nay là trên 70.000 tỉ đồng nhưng bán vào thời điểm này không hợp lý nên hãng chưa bán tài sản để sống sót qua dịch như nhiều hãng hàng không trên thế giới. Theo tính toán của Vietnam Airlines, trong 3 năm sẽ cân đối, thừa khả năng để trả chứ không phải là tay không bắt giặc.