Sự sụp đổ nhanh chóng của chính phủ ở Kabul khiến báo chí nhà nước Trung Quốc tung ra hàng loạt bài viết về vai trò bá chủ toàn cầu đang suy tàn của Mỹ. Thời báo Hoàn cầu Trung Quốc gọi cảnh hỗn loạn ở Afghanistan là “bài học mà Đài Loan cần rút ra”.
“Cú sốc từ việc Mỹ bỏ mặc chính quyền Kabul đã được cảm nhận mạnh mẽ hơn ở một số khu vực của châu Á, nhất là Đài Loan. Ở khu vực này, không có gì nghi ngờ chuyện Đài Loan phụ thuộc nhiều nhất vào Mỹ để được bảo vệ”, Thời báo Hoàn cầu viết.
Mỹ vội vã dùng trực thăng sơ tán các nhân viên đại sứ quán khi Taliban vào thủ đô Kabul ngày 15/8, tạo nên cảnh tượng mất điểm nghiêm trọng đối với ảnh hưởng toàn cầu của Mỹ.
Tình cảnh này xảy ra chỉ chưa đầy 3 tuần sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden bảo đảm rằng việc rút quân đội Mỹ khỏi Afghanistan sẽ không bao giờ dẫn đến sự sụp đổ và rằng, khó có khả năng Taliban sẽ hoàn toàn kiểm soát đất nước.
Trung Quốc và Nga đã mạnh mẽ chỉ trích quyết định của Mỹ khi rút quân vội vã khỏi Afghanistan. Bắc Kinh cảnh báo điều này sẽ khiến tình hình an ninh ở quốc gia láng giềng của họ tồi tệ hơn và gây đe doạ cho an ninh khu vực.
Shi Yinhong, giáo sư về quan hệ quốc tế và là giám đốc Trung tâm nghiên cứu Hoa Kỳ tại ĐH Nhân dân Trung Quốc, nói rằng cách kết thúc 20 năm chiến tranh ở Afghanistan có thể ảnh hưởng đến uy tín của Mỹ, nhất là ở châu Á, nơi đang có những hoài nghi về cam kết của Mỹ từ thời Donald Trump.
“Thực tế là Mỹ đã bị kẻ thù cũ đánh bại trong cuộc chiến 20 năm, sau khi lực lượng đó lấy lại toàn bộ đất nước Afghanistan với tốc độ nhanh hơn tưởng tượng, là một cú sốc mạnh đối với uy tín của Mỹ và vị trí của chính quyền Biden”, GS Shi nói.
Ngay cả với những đối tác và đồng minh của Mỹ như Nhật Bản, Úc và Đài Loan, “cú sốc mạnh đó sẽ không tránh khỏi việc đặt ra nhiều câu hỏi hơn về người lãnh đạo của họ, cho dù họ nghĩ rằng quan hệ đối tác của Mỹ ở khu vực này quan trọng hơn”, GS Shi nói.
Khi các công dân nước ngoài và người Afghanistan chật vật tìm cách rời khỏi Afghanistan, Bắc Kinh đang muốn nhấn mạnh rằng tình hình hỗn loạn ở Afghanistan là “bước ngoặt đối với sự suy tàn của bá chủ Mỹ”.
“Sự sụp đổ của Kabul đánh dấu sự sụp đổ hình ảnh và uy tín quốc tế của Mỹ. Điều đó chứng tỏ một lần nữa rằng Mỹ là nước xuất khẩu bất ổn lớn nhất thế giới và chính sách bá quyền chỉ coi mình là nhất đã gây ra quá nhiều bi kịch cho con người”, Xinhua viết trong bài bình luận đăng ngày 16/8.
GS Shi cho rằng Bắc Kinh nên thận trọng, “cần chờ xem việc Mỹ rút quân sẽ có lợi cho Trung Quốc trong dài hạn hay không”.
Chen Xiangmiao, nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu quốc gia về biển, cho rằng tình thế hiện nay sẽ gây thách thức lớn hơn cho Trung Quốc.
Các lãnh đạo ở Đông Nam Á nhiều lần khẳng định không chọn giữa Mỹ và Trung Quốc, và dù có tranh chấp với Bắc Kinh trên Biển Đông, tình hình nhìn chung vẫn ổn định, tạo ra ít dư địa để Washington có thể thực sự tham gia, Chen nói.
Nhà nghiên cứu này cho rằng Mỹ sẽ gia tăng nỗ lực chống Trung Quốc trên Biển Đông và ngay cả vấn đề Myanmar sau khi đã rút khỏi Afghanistan.