Từ ngày 1.1.2022, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) chính thức có hiệu lực với 15 nước thành viên tham gia. Các hoạt động thương mại, giao thương của VN sẽ ngày càng được mở rộng hơn với thị trường có dân số gần 2,7 tỉ người.
RCEP được gọi là siêu hiệp định bởi quy mô lớn nhất từ trước đến nay.
Kỳ vọng cho trái cây, thủy sản
Với VN, hiệp định này càng trở nên quan trọng trong bối cảnh những ngày cuối năm 2021, việc Trung Quốc đột ngột dừng nhập khẩu thanh long từ VN khiến hơn 10.000 tấn trái cây này phải đổ về thị trường nội địa.
Đó là chưa kể hàng ngàn tấn rau quả khác từ VN như mít, chôm chôm vẫn đang đổ đống trong kho, ngoài đồng và cả lề đường chờ tiêu thụ. Nhưng đây không phải lần đầu tiên nông sản VN bị dội ở cửa khẩu với Trung Quốc. Tình trạng này vẫn lặp lại thường xuyên trong nhiều năm qua. Hằng năm, có khoảng 3,5 triệu tấn trái cây từ VN xuất sang Trung Quốc bằng đường chính ngạch, trong khi vẫn còn rất nhiều hàng hóa xuất theo đường tiểu ngạch và có thể bị ngừng bất kỳ lúc nào.
Chính vì vậy, khi Hiệp định RCEP chính thức có hiệu lực, nhiều doanh nghiệp (DN) kỳ vọng số lượng trái cây của VN có thể xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc ổn định hơn.
Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty CP Vina T&T Group, cho biết hiện mới chỉ có 9 loại quả tươi của VN được phép xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc, bao gồm: thanh long, xoài, dưa hấu, vải, nhãn, chuối, mít, chôm chôm và măng cụt. Trong đó mít, thanh long, dưa hấu, chuối… vẫn còn xuất tiểu ngạch với khối lượng lớn.
Thế nên, riêng 9 loại trái cây này được chuyển hết sang chính ngạch, lượng trái cây VN xuất sang Trung Quốc vẫn bảo đảm tăng trưởng tốt. Bên cạnh đó, nông sản Việt cũng đang thâm nhập các thị trường lớn và khó tính như Nhật Bản, Úc, New Zealand nên sắp tới, cơ hội này sẽ được thúc đẩy nhiều hơn.
Muốn vậy, ông Tùng cho rằng DN và nhà nông phải kết nối, hỗ trợ, xây dựng chuỗi sản xuất, chế biến đúng quy trình, đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm thì mới thắng được trong thị trường lớn này. Ông Tùng nhấn mạnh: “Mấu chốt để tăng tốc xuất khẩu nông sản là phải đàm phán và đàm phán nhiều hơn nữa. Hiện tại, Trung Quốc chưa đồng ý cho trái sầu riêng VN vào chính ngạch, trong khi sầu riêng của Thái bán vào thị trường này với khối lượng rất lớn. Qua quan sát, sản lượng trồng sầu riêng tại VN từ miền Đông Nam bộ, miền Tây Nam bộ lên Tây nguyên tăng rất mạnh. Nếu không nỗ lực đàm phán, tìm đầu ra xuất khẩu sầu riêng đông lạnh và nhiều mặt hàng trái cây ngon của chúng ta sang các thị trường khác thì sẽ rất thiệt thòi cho VN. RCEP chỉ được khai thác tốt nhất khi nhiều mặt hàng trái cây VN được nhiều thị trường công nhận”.
Ông Phạm Minh Thiện, Tổng giám đốc Công ty TNHH Cỏ May, hồ hởi cho biết sẽ nghiên cứu kỹ để mở rộng thị trường nếu có cơ hội. Hiện tại, công ty xuất gạo thơm cao cấp bằng thương hiệu riêng sang thị trường Hồng Kông, Úc, Canada… Cỏ May cũng là DN xuất khẩu tiểu ngạch hàng cá tra sang Trung Quốc. Công ty đang tính toán để chuyển dần sang giao dịch chính ngạch và quan trọng hơn là mở rộng thêm thị trường mới trong năm nay.
“Thực tế, năng lực thương mại quốc tế của chúng tôi còn hạn chế, đa số hàng xuất đi đều từ phía đối tác tìm đến đặt hàng. Chúng tôi có hàng tốt, chất lượng và sản lượng đủ mới dám bán. Còn không thì từ chối bởi ngại ảnh hưởng thương hiệu. Cơ hội từ thị trường trong Hiệp định RCEP khá lớn, chúng tôi hướng đến thị trường khó tính nên cần cẩn trọng và sẽ nghiên cứu kỹ để mở rộng hoạt động xuất khẩu”, ông Phạm Minh Thiện chia sẻ thêm.
Mở rộng ưu đãi
Ngoài mặt hàng nông thủy sản, nhiều sản phẩm của VN như dệt may, da giày, đồ gỗ cũng kỳ vọng có thể gia tăng thêm sự hiện diện vào các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc bên cạnh các đối tác như Mỹ, EU…
Ông Phạm Văn Việt, Tổng giám đốc Công ty Việt Thắng Jean – kiêm Phó chủ tịch Hội Dệt may thêu đan TP.HCM, phân tích trong tất cả hiệp định tự do thương mại (FTA) mà VN đã ký kết từ trước đến nay, quan trọng nhất với DN là quy định về xuất xứ. Khi đáp ứng được quy định này thì hàng hóa mới được hưởng ưu đãi về thuế nhập khẩu. Trong RCEP, quy tắc cộng gộp đang được quy định tương tự với nguyên liệu sản xuất. Theo đó, nguyên liệu có xuất xứ của một nước thành viên này sẽ được coi là nguyên liệu có xuất xứ khi tham gia vào quá trình sản xuất hàng hóa diễn ra tại một nước thành viên khác.
T.P