Đài Loan gọi eo biển của họ là tuyến đường thuỷ quốc tế nhưng Trung Quốc luôn coi đây là vùng biển “nội địa” của họ và mặc sức hoành hành, đe doạ an ninh của Đài Loan trên vùng biển này. Phản đối Trung Quốc, Mỹ gọi thẳng eo biển Đài Loan là “tuyến đường thuỷ quốc tế”; một động thái phản bác lại việc Bắc Kinh tuyên bố thực thi chủ quyền với con đường chiến lược này.
Eo biển Đài Loan là địa điểm thường xuyên để Trung Quốc leo thang căng thẳng quân sự với Đài Loan kể từ khi chính phủ Trung Hoa Dân Quốc bại trận trước Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) chạy sang Đài Loan năm 1949.
Dù chưa bao giờ kiểm soát, can thiệp hay thống trị bất cứ phần nào của hòn đảo kể từ năm 1949, nhưng ĐCSTQ luôn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình, mục tiêu phải sáp nhập vào Trung Quốc như Hong Kong trở thành một trong ba ưu tiên hàng đầu của kỳ họp Đại hội đảng lần thứ XX tới đây (vào tháng 10/2022).
Điều này dễ hiểu khi đến cả Biển Đông, vùng biển mà từ vị trí địa lý đến lịch sử đều chưa bao giờ thuộc về Trung Quốc mà ĐCSTQ còn coi như ao nhà với bản đồ đường 9 đoạn phi pháp; gây lên sự phẫn nộ, phản đối mạnh mẽ của hàng loạt các quốc gia Đông Nam Á trong khu vực.
Trong những năm gần đây, tàu chiến của Hoa Kỳ và đôi khi là của các quốc gia đồng minh như Anh và Canada đi qua eo biển, Bắc Kinh đã rất tức giận.
Hôm thứ Hai (13/6), Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết nước này “có chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với eo biển Đài Loan” và gọi đây là “một yêu sách sai lầm khi một số quốc gia gọi eo biển Đài Loan là vùng biển quốc tế”.
Bình luận hôm thứ Ba, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ông Ned Price cho biết trong một email gửi tới Reuters: “Eo biển Đài Loan là một tuyến đường thủy quốc tế, có nghĩa là eo biển Đài Loan là một khu vực mà các quyền tự do trên biển cả, bao gồm tự do hàng hải và hàng không, được đảm bảo theo quy định quốc tế pháp luật”.
Phủ định toàn bộ quyền của Trung Quốc với eo biển Đài Loan bằng cách coi đây là vùng biển quốc tế, Mỹ một lần nữa bày tỏ thái độ ủng hộ với sự độc lập của Đài Loan, vốn khá mập mờ kể từ thập kỷ 70 khi Mỹ công nhận chính sách “một Trung Quốc” của Bắc Kinh.
Ông Price nói thêm: Thế giới có “mối quan tâm thường xuyên đối với hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan, và chúng tôi coi đây là trọng tâm đối với an ninh và thịnh vượng của khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương rộng lớn hơn”.
Eo biển Đài Loan, quần đảo Nhật Bản luôn được Bắc Kinh xem là “vạn lý trường thành ngược”, khoá cứng, giam hãm quyền lực của Bắc Kinh với Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.
Phát ngôn viên của Bộ ngoại giao Hoa Kỳ nhắc lại những lo ngại của nước này về “những lời lẽ hung hăng và hoạt động ép buộc của Trung Quốc liên quan đến Đài Loan”, cho biết thêm “Mỹ sẽ tiếp tục bay, đi hoạt và triển khai bất hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép, bao gồm cả việc quá cảnh qua eo biển Đài Loan”.
Trước đó, vào hôm thứ Ba, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Đài Loan Joanne Ou đã gọi lập trường của Trung Quốc [về việc coi ‘eo biển Đài Loan như ao nhà’] là một “sự nguỵ biện”.
Hôm thứ Tư, Thủ tướng Đài Loan Su Tseng-chang cho biết eo biển này “hoàn toàn không phải là biển nội địa của Trung Quốc” (theo Taiwan News)
Ông nói với các phóng viên: “Tham vọng nuốt chửng Đài Loan của Trung Quốc chưa bao giờ dừng lại hoặc bị che giấu; eo biển Đài Loan là khu vực tự do hàng hải quốc tế”.
Văn phòng các vấn đề Đài Loan của Trung Quốc cho biết chính quyền ở Đài Bắc đang “hợp tác với các lực lượng bên ngoài để làm vấn đề thêm trầm trọng”. Điều này “gây tổn hại đến lợi ích của đồng bào hai bên eo biển Đài Loan và phản bội lợi ích của quốc gia Trung Quốc – thật đáng khinh bỉ”, phát ngôn viên văn phòng Ma Xiaoguang tại Bắc Kinh nói.
Trung Quốc chưa bao giờ từ bỏ việc sử dụng vũ lực để đưa Đài Loan vào tầm kiểm soát của mình và coi hòn đảo này là một phần vốn có của lãnh thổ Trung Quốc.
Đài Loan nói rằng Trung Quốc không có quyền lên tiếng ủng hộ hay yêu sách chủ quyền, nói rằng chỉ người dân Đài Loan mới có thể quyết định tương lai của chính họ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chưa bao giờ kiểm soát bất kỳ phần nào của hòn đảo.te
T.P