Trong lúc Mỹ ráo riết tìm cách lập Liên minh 4 bên về chip (“Chip 4”) để bao vây, triệt hạ Trung Quốc thì Hàn Quốc lại chần chừ tham gia, thậm chí không muốn từ bỏ thị trường lớn này.
Công ty Samsung của Hàn Quốc đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực đúc mô hình (Foundry model) và sản xuất bộ nhớ, tác động đến sự phát triển của ngành công nghệ. Thị trường Trung Quốc chiếm thị phần lớn đối với chất bán dẫn của Hàn Quốc, do đó, khi Mỹ đề xuất thành lập “Chip 4” (Liên minh chip 4 bên), Hàn Quốc đã trì hoãn đưa ra câu trả lời. Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol thậm chí đáp lại một cách bảo thủ và nói thêm rằng công nghiệp chất bán dẫn Hàn Quốc đang tích cực hợp tác với mọi bên.
Hàn Quốc lẩn tránh gia nhập “Chip 4”
Để thuyết phục Hàn Quốc tham gia “Chip 4” (gồm Mỹ, Nhật, Đài Loan và Hàn Quốc), Tổng thống Mỹ Biden đã dừng chân đầu tiên tại nhà máy bán dẫn của Samsung khi thăm Hàn Quốc vào tháng 5 năm nay, nhấn mạnh rằng Mỹ đang tìm cách củng cố chuỗi cung ứng, hồi sinh ngành công nghiệp sản xuất ở trong nước Mỹ và tích cực liên kết với các nước.
Hàn Quốc phụ thuộc nhiều vào Mỹ và Nhật Bản về thiết bị và vật liệu bán dẫn, nhưng nước này cũng phụ thuộc lớn vào thị trường Trung Quốc và đang rơi vào tình thế rất lúng túng. Mặc dù Samsung đã tuyên bố sẽ đầu tư 200 tỉ USD để xây dựng 11 nhà máy tại bang Texas, nhưng mặt khác, Tổng thống Yoon Suk-yeol lại từ chối gặp Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi khi bà tới thăm Hàn Quốc; cùng lúc đó Ngoại trưởng Park Jin lại lập tức tới thăm Trung Quốc và bày tỏ nếu Hàn Quốc gia nhập “Chip 4” thì cũng đóng vai trò là cầu nối giữa liên minh này với Trung Quốc chứ không từ bỏ thị trường này.
Trong 20 năm qua, sự phụ thuộc xuất khẩu các sản phẩm bán dẫn của của Hàn Quốc vào thị trường Trung Quốc đã tăng gần 13 lần, từ 3,2% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc năm 2000 lên tới 39,7% vào năm ngoái. Năm 2021, Trung Quốc và Hồng Kông là thị trường cốt lõi cho xuất khẩu chất bán dẫn của Hàn Quốc, chiếm tới 60%. Theo số liệu của Hiệp hội Thương mại Quốc tế Hàn Quốc, xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm 48% trong tổng số 69 tỉ USD xuất khẩu chip của Hàn Quốc cả năm ngoái.
Hàng loạt động thái này của Hàn Quốc cho thấy cả hai bên đều không muốn mất nhau, vừa muốn lấy lòng nhau. Đối với Hàn Quốc, Mỹ là đồng minh an ninh chính và Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất. Sự cạnh tranh leo thang giữa Trung Quốc và Mỹ đã mang đến những tình huống khó xử về địa chính trị mà Hàn Quốc sẽ phải đối mặt.
Hàn Quốc và Trung Quốc mở rộng chuỗi cung ứng chất bán dẫn
Gần đây, Hàn Quốc đã tham gia vào các cuộc đàm phán sơ bộ về Liên minh 4 bên “Chip 4”, một liên minh công nghệ với Mỹ, Nhật Bản và Đài Loan. Mặc dù có ý kiến lo ngại động thái này sẽ chọc giận Trung Quốc, nhưng Tổng thống Yoon Suk-yeol nói, “Chip 4” cần thiết hợp tác chặt chẽ hơn để đạt được tối đa lợi ích quốc gia.
Mỹ phát động thành lập “Chip 4”, Trung Quốc cho rằng họ đang bị loại mình khỏi chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu. Để bảo tồn thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc cũng cần phải xem xét cảm xúc của các nhà chức trách Trung Quốc. Hàn Quốc từ chối mô tả “Chip 4” là một liên minh bài xích người khác, mà mô tả đây là sự đối thoại hợp tác về chuỗi cung ứng chất bán dẫn.
Sau khi tham gia cuộc đàm phán sơ bộ về “Chip 4”, Hàn Quốc đã quay sang Trung Quốc để đạt được đồng thuận về việc làm sâu sắc hơn hợp tác chuỗi cung ứng, đồng thời quyết định thiết lập một cơ chế điều phối và tham vấn mới. Thông qua đó, Hàn Quốc sẽ đảm bảo rằng kênh liên lạc với Trung Quốc được duy trì khi chuỗi cung ứng không ổn định. Hai nước cũng đã ký biên bản ghi nhớ về việc tăng cường hợp tác thực chất trong lĩnh vực kinh tế; trên cơ sở đó, hai nước sẽ làm sâu sắc hơn nữa sự trao đổi giữa chính quyền trung ương, địa phương, doanh nghiệp và các tổ chức tư vấn của hai nước.
Đối với bên ngoài, động thái này được coi là cách Hàn Quốc lấy lòng cả Mỹ và Trung Quốc. Tào Lỗi (Cao Lei), một nhà bình luận chính trị người Trung Quốc hiện sống ở Hàn Quốc, nói: “Tôi không cho rằng Hàn Quốc phản bội Hoa Kỳ. Chiến lược của Hàn Quốc nhất định là không mất lòng cả hai bên Hoa Kỳ và Trung Quốc, lấy lòng cả hai bên, để tối đa hóa lợi ích của mình.”
Thời báo Hoàn cầu: Hàn Quốc tham gia “Chip 4” là tự sát thương mại
Theo thống kê, 30% doanh số của Samsung Electronics và SK Hynix là từ thị trường Trung Quốc. Thời báo Hoàn cầu của Trung Quốc cảnh báo rằng Hàn Quốc sẽ “tự sát thương mại” nếu tham gia “Chip 4”. Tuy nhiên, các chuyên gia lại cho rằng Hàn Quốc nên tham gia “Chip 4” để hưởng lợi về lâu dài.
Tại sao? Ông Josep Barley, nhà nghiên cứu tại GlobalData, cho biết Trung Quốc đang tích cực phát triển ngành công nghiệp bán dẫn bản địa và cơ hội giành hoặc duy trì thị phần bán dẫn ở đây của Hàn Quốc sẽ giảm dần theo thời gian. GlobalData dự đoán rằng vị thế của chất bán dẫn Hàn Quốc ở Trung Quốc sẽ dần suy yếu, do Trung Quốc đầu tư quy mô lớn để mở rộng năng lực sản xuất chất bán dẫn của mình, doanh số bán dẫn của các nhà sản xuất Hàn Quốc sang Trung Quốc sẽ giảm dần.
Việc các nhà sản xuất Hàn Quốc bán chất bán dẫn sang Trung Quốc sụt giảm là tuần hoàn hữu cơ. Mới đây, Samsung Display và LG Display đã tuyên bố rút khỏi hoạt động sản xuất tấm nền LCD do không thu được lợi nhuận trước sự cạnh tranh hạ giá của các nhà sản xuất tấm nền Trung Quốc. Samsung Display đã đóng cửa nhà máy sản xuất tấm nền LCD của mình vào cuối tháng 5. Theo báo cáo của giới truyền thông Hàn Quốc, Samsung đã chuyển giao bằng sáng chế LCD của Mỹ cho Hoa Tinh Quang Điện (China Star Optoelectronics, CSOT) vào tháng 6, và sẽ chuyển nhượng bằng sáng chế của Hàn Quốc vào tháng 9.
Samsung chuyển nhượng bằng sáng chế LCD cho CSOT
Được biết Samsung đăng ký 577 bằng sáng chế của Mỹ và số còn lại là bằng sáng chế bản địa của Hàn Quốc, tất cả đều được chuyển giao cho China Star Optoelectronics (CSOT), nhà sản xuất màn hình LCD lớn thứ hai thế giới. Là người đi sau, các nhà sản xuất màn hình Trung Quốc có bố cục tương đối yếu trong bản quyền sáng chế ban đầu, điều này không có lợi cho việc bán hàng ở các thị trường nước ngoài ngoài Trung Quốc và dễ bị rắc rối bởi các vụ kiện vi phạm.
Với việc mua lại các bằng sáng chế của Samsung Display và thoát khỏi các hạn chế về bằng sáng chế trên thị trường xuất khẩu, TCL tới đây cũng có thể sử dụng tấm nền của CSOT theo ý muốn, điều này có lợi hơn cho việc kinh doanh các thương hiệu TV quốc tế, từ đó mở rộng cơ hội kinh doanh toàn cầu.
Thương mại của Hàn Quốc với Trung Quốc trong tháng 8 xuất hiện thâm hụt
Trung Quốc đang hô hào “tự cấp tự túc”, và mục tiêu là tỷ lệ tự sản xuất chất bán dẫn sẽ đạt 70% vào năm 2025. Mặc dù sự trợ giúp của Samsung đã làm hài lòng Trung Quốc, nhưng nhìn vào dữ liệu xuất nhập khẩu của Hàn Quốc trong tháng 8, đã xuất hiện mức thâm hụt thương mại hiếm thấy trong 5 tháng liên tục. Trong đó, chủ yếu từ thâm hụt với thị trường Trung Quốc.
Hàn Quốc có ý định làm hài lòng cả hai bên Mỹ, Trung Quốc, nhưng Trung Quốc dường như không quan tâm, họ chú trọng hơn việc nâng đỡ doanh nghiệp trong nước, công ty vốn nước ngoài chỉ là phụ. Đối với Trung Quốc, Hàn Quốc có lẽ là một con cờ mà Trung Quốc đang lợi dụng, một khi đạt được mục tiêu, Hàn Quốc có thể ngay lập tức bị bỏ rơi và trở thành một con cờ phế thải.
Từ đó có thể thấy, cơ hội xuất khẩu của Samsung và SK Hynix của Hàn Quốc sang Trung Quốc sẽ dần giảm đi; ngoài ra các công ty vật liệu bán dẫn, linh kiện và thiết bị vốn được hưởng lợi từ việc đầu tư vào Trung Quốc cũng rất dễ mất cơ hội kinh doanh lâu dài. Josep Barley, nhà nghiên cứu tại GlobalData cho rằng Hàn Quốc duy trì khoảng cách tương tự với Trung Quốc và Hoa Kỳ trong thời gian ngắn, nhưng về lâu dài, các công ty Hàn Quốc phải giải quyết tình trạng này thông qua quan hệ chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ, đó mới là xu hướng lợi ích lâu dài.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng dù Hàn Quốc có gia nhập “Chip 4” thì Trung Quốc cũng chẳng làm được gì. Hiện tại, chất bán dẫn của Trung Quốc vẫn đang trong giai đoạn phát triển và cần phải dựa vào Samsung và SK Hynix, vì hai công ty Hàn Quốc này có tác dụng rất lớn trong việc hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc và được Trung Quốc coi là động lực then chốt cho công nghiệp chất bán dẫn.
Một quan chức Hàn Quốc nói: “Trung Quốc cần Samsung và SK Hynix vì các nhà sản xuất chip Trung Quốc đang gặp rắc rối lớn do lệnh trừng phạt của Mỹ. Trung Quốc có vấn đề rất lớn về chip; vì vậy việc họ tiến hành trả thù Hàn Quốc gia nhập ‘Chip 4’ hoàn toàn không có ý nghĩa gì”.
T.P