Hôm thứ Hai (28/11), chính quyền ông Biden cho biết, họ ủng hộ quyền biểu tình ôn hòa của người dân Trung Quốc chống lại các chính sách phòng chống dịch của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Tuyên bố này được đưa ra sau khi tình trạng bất ổn lan rộng làm rung chuyển Trung Quốc vào cuối tuần qua.
Phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng John Kirby nói với các phóng viên tại một cuộc họp báo ngày 28/11 rằng: “Mọi người nên được cho phép hội họp và phản đối một cách hòa bình các chính sách, luật pháp hoặc mệnh lệnh mà họ cho là có vấn đề. Nhà Trắng ủng hộ quyền biểu tình ôn hòa”.
Ông không trực tiếp ủng hộ lời kêu gọi của những người biểu tình đòi tự do ở Trung Quốc.
Khi được hỏi về phản ứng của Tổng thống Joe Biden trước yêu cầu “lấy lại quyền tự do cá nhân” của người biểu tình và yêu cầu nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình “từ chức”, ông Kirby trả lời: “Nước chủ nhà sẽ không đại diện cho người biểu tình.
Khi được hỏi về phản ứng của Tổng thống Joe Biden trước yêu cầu “lấy lại quyền tự do cá nhân” của người biểu tình và yêu cầu nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình “từ chức”, ông Kirby trả lời: “Tổng thống sẽ không nói thay người biểu tình”.
“Những người biểu tình này đang nói cho chính họ. Những gì chúng tôi đang làm là thể hiện rõ ràng rằng, chúng tôi ủng hộ quyền biểu tình ôn hòa”, ông nói thêm trước câu hỏi của phóng viên.
Ông cho biết, Tổng thống Mỹ đã được thông báo về các cuộc biểu tình, đồng thời nói thêm rằng, Washington sẽ tiếp tục “theo dõi chặt chẽ diễn biến của các cuộc biểu tình để xem mọi việc sẽ đi đến đâu”.
Tuy nhiên, một số người cho rằng phản ứng của Nhà Trắng là thiếu sót.
“Nói cách khác, Nhà Trắng không dám xúc phạm Bắc Kinh”, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Josh Hawley viết trên Twitter, bình luận về đoạn video trong cuộc họp báo của ông Kirby.
Tuyên bố của Nhà Trắng trái ngược với sự thẳng thắn của chính quyền về cách đối xử của Iran với người biểu tình kể từ tháng Chín. Đề cập đến tình trạng bất ổn đang diễn ra ở Iran trong cuộc họp ngày 28/11, ông Kirby cho biết Hoa Kỳ sẽ “làm mọi thứ trong khả năng của mình không chỉ để hỗ trợ quyền biểu tình của người dân Iran mà còn buộc chính phủ nước này phải chịu trách nhiệm về cách mà họ đối xử với người dân của mình”.
Các cuộc biểu tình rầm rộ đã nổ ra ở ít nhất 10 thành phố của Trung Quốc vào cuối tuần qua, từ Bắc Kinh đến Thượng Hải. Đây là màn thể hiện sự bất tuân dân sự lớn nhất ở quốc gia được kiểm soát chặt chẽ này trong nhiều thập kỷ.
Những người biểu tình kêu gọi chấm dứt các chính sách Zero Covid của Bắc Kinh — một chiến lược ngăn chặn đại dịch hà khắc liên quan đến việc phong tỏa, các biện pháp kiểm dịch nghiêm ngặt và xét nghiệm hàng loạt — trong khi một số người yêu cầu ông Tập từ chức.
Trước đó cùng ngày, một quan chức Nhà Trắng đã “nhẹ nhàng” chỉ trích chiến lược phòng chống dịch của Bắc Kinh.
Phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng nói với The Epoch Times rằng: “Chúng tôi cho rằng Trung Quốc sẽ khó có thể ngăn chặn loại virus này thông qua chính sách Zero Covid của họ”.
Các cuộc biểu tình nổ ra sau vụ hỏa hoạn chết người tại một tòa nhà chung cư cao tầng khiến 10 người thiệt mạng và 9 người khác bị thương ở Urumqi, thủ phủ của khu vực Tân Cương ở phía tây đất nước. Một số khu vực đã bị phong tỏa trong một thời gian dài. Nhiều người Trung Quốc đổ lỗi cho các biện pháp hạn chế đại dịch đã ngăn người dân thoát thân khỏi đám cháy và làm trì hoãn các nỗ lực cứu hộ.
Trong ba năm qua, hàng chục thành phố và khu vực của Trung Quốc đã trải qua những đợt phong tỏa kéo dài, ảnh hưởng đến hàng trăm triệu người. Điều này đã khiến người dân nước này hứng chịu nhiều thống khổ, từ việc bị từ chối tiếp cận dịch vụ y tế và nguồn cung cấp thực phẩm cho đến những cái chết trong điều kiện cách ly nghiêm ngặt.
Trong khi nhiều quốc gia phương Tây, bao gồm cả phần lớn Hoa Kỳ, đã áp dụng các biện pháp phong tỏa kiểu Trung Quốc trong giai đoạn đầu của đại dịch, thì phần còn lại của thế giới đã lựa chọn sống chung với Covid-19.
Phát ngôn viên của Hội đồng An ninh Quốc gia cho biết, Hoa Kỳ không theo đuổi các biện pháp ngăn chặn đại dịch như vậy mà thay vào đó tập trung vào “những giải pháp hiệu quả”, bao gồm tiêm chủng, xét nghiệm và điều trị dễ tiếp cận.
Trong bối cảnh bất ổn công cộng chưa từng có, những người theo dõi Trung Quốc ở Hoa Kỳ và các nơi khác đã chú ý.
“Đừng coi thường những gì chúng ta có ở Hoa Kỳ”, Dân biểu Đảng Cộng hòa Jim Jordan đã viết trên Twitter vào ngày 28/11.
Cả Tổng thống Biden và Ngoại trưởng Anthony Blinken đều không đưa ra bất kỳ tuyên bố công khai nào về các cuộc biểu tình tại Trung Quốc. Cho đến nay, chỉ có Thượng nghị sĩ Cộng hòa Marsha Blackburn kêu gọi ông Biden bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ hơn đối với những người biểu tình.
“Công dân Trung Quốc đang lên tiếng chống lại ĐCSTQ. Nước Mỹ phải ủng hộ những người đấu tranh vì tự do này”, bà viết trên Twitter vào ngày 28/11, đồng thời nói thêm rằng, ông Biden cần ngăn cản chính quyền Trung Quốc đáp trả bằng bạo lực.
Một số đảng viên Cộng hòa đã chỉ trích phản ứng của chính quyền ông Biden, trong đó Thượng nghị sĩ Ted Cruz đã mô tả phản ứng đó là “tồi tệ hơn mong đợi” trong một tuyên bố ngày 28/11 đăng trên Twitter.
Trong khi đó, Liên Hợp Quốc đã kêu gọi Trung Quốc kiềm chế phù hợp với các tiêu chuẩn và luật nhân quyền quốc tế trong việc đáp trả các cuộc biểu tình.
“Không ai phải bị giam giữ tùy tiện chỉ vì bày tỏ quan điểm của họ một cách hòa bình”, ông Jeremy Laurence, phát ngôn viên của Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc, nói với các phóng viên hôm thứ Hai (28/11).
Trích dẫn “cái chết và thương tích đáng tiếc” ở Tân Cương, ông Lawrence nhấn mạnh sự cần thiết phải “phản hồi một cách minh bạch trước những lo ngại của công chúng và rút kinh nghiệm từ thảm kịch”.
Ông nói: “Bất kỳ biện pháp hạn chế nào cũng cần phải có thời hạn, đồng thời cần có các biện pháp bảo vệ và cơ chế, thông qua đó mọi người có thể giải quyết các mối quan ngại của mình và tìm cách khắc phục”.
T.P