Có người cho rằng: Mỹ đã bỏ quên sự lợi hại của vũ khí thương mại trong cuộc cạnh tranh với Trung Quốc. Câu hỏi lập tức bật lại: những cú đòn thương mại dữ dội tung ra từ thời ông Donald Trump là chưa đủ hay sao?
Cuộc cạnh tranh Trung – Mỹ thực ra đã được nhìn nhận, đánh giá từ lâu. Mỹ biết điều đó không? Tất nhiên, vì nó liên quan trực tiếp lợi ích thiết thân và thách thức vị trị siêu cường số 1 của Mỹ. Và Washington trong thời gian dài, từng chưa chịu ngồi yên để Bắc Kinh băng băng qua mặt.
Khốc liệt nhất trong cuộc đối đầu này, là nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump. Người đàn ông mạnh mẽ và khó lường này đã tung ra tới tấp các cú đòn. Dữ dội tới mức, dư luận gọi đó là các cuộc chiến tranh công nghệ và thương mại mà cường quốc số 1 nhằm vào gã khổng lồ Trung Quốc, qua thời kỳ ngủ đông “ẩn mình chờ thời”, bắt đầu vươn mình gầm thét thị uy sức mạnh, không kiêng dè bất kỳ ai.
Cú đòn thương mại đáng kể đầu tiên là ngày 23/3/2018, Nhà trắng thông báo áp thuế 25% lên 50 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nhập vào Mỹ. Tới tháng 7, quyết định được triển khai chia làm 2 gói 34 và 16 tỷ USD. Tháng 9 cùng năm, Mỹ đánh thuế 10% lên 200 tỷ USD hàng Trung Quốc. Hối hả, dồn dập, tới tháng 5/2019, thuế cho khối hàng này nâng lên 25%…
Tất nhiên, “kẻ tám lạng người nửa cân”, Trung Quốc chẳng thúc thủ ngồi im. Đối lại, Bắc Kinh cũng tung các đòn trả đũa nhằm vào hàng hóa Mỹ nhập khẩu vào Trung Quốc…
Cuộc “thượng đài trên sân chơi thương mại” của hai võ sĩ boxing hạng nặng nhất kéo sang cả nhiệm kỳ ông Biden. Nó tác động tiêu cực, làm rung chuyển kinh tế toàn cầu… Mọi chuyện chỉ dễ thở hơn khi cả hai “con trâu mộng” như choàng tỉnh sau cơn say máu, rằng: nếu kéo dài, sẽ bất phân thắng bại…
Tuy nhiên, chùng lại không có nghĩa là Mỹ có ý định buông hẳn, mặc Trung Quốc làm mưa làm gió.
Đầu nhiệm kỳ của mình, ông Biden đã đôn đốc xây dựng, tới tháng 10/2022, công bố chiến lược An ninh quốc gia, nhận định: “đối thủ cạnh tranh duy nhất của Mỹ, âm mưu định hình lại trật tự quốc tế và ngày càng có sức mạnh kinh tế, ngoại giao, quân sự và công nghệ để làm như vậy”.
Thế nghĩa là, Mỹ đâu có không biết, càng không hề sao nhãng đối phó với việc Trung Quốc lấy thương mại là một trong những mũi nhọn kinh tế đưa quốc gia cất cánh và đã đạt được những kết quả khiến thế giới nghiêng mình, ngả mũ.
Tất nhiên, chẳng ai có thể ngăn cấm ai vươn lên. Nhưng với một đối thủ cạnh tranh trực tiếp địa vị của mình, Mỹ quá cay cú. Cay bởi không ai khác, chính Bắc Kinh dùng mũi nhọn thương mại – chìa khóa giúp Mỹ trở nên cường quốc số 1, cầm chịch cuộc chơi toàn cầu, một cách thành công, nhưng với một luật chơi – theo Mỹ là – là không đẹp.
Không đẹp vì sao?
Vì trong cuộc chơi này, Trung Quốc nhiều khi chẳng hề tuân thủ điều mình đã cam kết trong các hiệp định thương mại. Họ cũng ra sức tận dụng cơ hội tăng cường xây dựng các mối quan hệ thương mại và kinh tế với nhiều quốc gia, không kiêng nể các quốc gia đó có đang là đối tác thương mại quan trọng với Mỹ hay không. Nói cách khác, Mỹ cho rằng, đây chẳng phải cạnh tranh mà là tranh phần.
Một số liệu công bố càng cho thấy, Mỹ dường như đang bị Trung Quốc thay thế dần vai trò. Cụ thể, số liệu nêu rõ: “Trong số 193 quốc gia trên thế giới, chỉ có 20 quốc gia coi Mỹ – vẫn là nền kinh tế lớn nhất thế giới – là đối tác thương mại số 1 của họ, trong đó, không có một quốc gia châu Á hay châu Phi nào”
Thông tin hẳn khiến ông Biden bấn lên lo lắng. Và ông không thể không trách việc tổng thống Donald Trump đã từ chối tham gia Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định Đối tác Thương mại và Đầu tư xuyên Đại Tây Dương (TTIP) mà người tiền nhiệm ông Trump là ông Obama đã nỗ lực hướng tới.
Cái sai lầm nghiêm trọng đó khiến ong Trump, dù là người ra đòn, có công trong trận chiến thương mại với Trung Quốc, nhưng cũng là tội đồ khi “quên” ngón đòn thương mại lợi hại vào đúng lúc cần nó nhất, nhường sân cho đối thủ.
Thời điểm này, gỡ khó và ngăn cản thế thượng phong của Trung Quốc, trong nhiệm kỳ còn khá nhiều thời gian của mình, ông Biden phải xắn tay áo mà làm lại, làm quyết liệt hơn thôi.
TV