Các đánh giá về khả năng Ukraine giành chiến thắng trước Nga đều khá ảm đạm. Giới quan sát dự báo, Ukraine có thể sẽ phải lựa chọn đề xuất giải pháp chính trị 12 điểm của Trung Quốc, chấp nhận ngừng bắn với Nga.
Một cuộc hội thảo kín mới đây của các chuyên gia hàng đầu của Mỹ về chính sách đối ngoại cho thấy Ukraine đứng trước nguy cơ thua trong cuộc xung đột tiêu hao với Nga bất chấp các nỗ lực giúp đỡ cao nhất từ phương Tây. Hội thảo tuân thủ quy tắc của tổ chức nghiên cứu tư vấn Chatham House, trong đó danh tính chi tiết của các diễn giả sẽ được giữ kín.
Các chuyên gia ở đây bao gồm cựu quân nhân, cựu quan chức tình báo và các học giả từ thời chính quyền Tổng thống Mỹ Reagan cho đến thời Tổng thống Mỹ Trump. Nhiều người trong số họ từng giữ chức vụ trong nội các Mỹ.
Phân tích u ám của các chuyên gia Mỹ về cơ hội chiến thắng của Ukraine
Các chuyên gia này đưa ra các đánh giá ảm đảm đối với triển vọng Ukraine giành chiến thắng trước Nga.
Một diễn giả nói: Thiếu đạn dược và nhân lực qua đào tạo, Tổng thống Ukraine Zelensky có thể sẽ phải xem xét kế hoạch hòa bình do Trung Quốc đề xuất, đặc biệt sau khi Bắc Kinh đã trung gian hòa giải thành công giữa Iran và Saudi Arabia.
Nhìn tổng thể, các diễn giả nghiêng về leo thang xung đột Ukraine bằng cách cung cấp thêm vũ khí cho Ukraine. Một nhà phân tích có tiếng thậm chí còn đề xuất thành lập một đôi quân “lê dương nước ngoài” tập hợp các chiến binh từ các nước để bổ sung cho nguồn nhân lực đang hao hụt dần của Ukraine.
Đại đa số diễn giả của hội thảo này ủng hộ mạo hiểm mọi thứ miễn sao giành được chiến thắng tuyệt đối cho Ukraine trước Nga. Không một ai đề cập nỗi băn khoăn mà cựu Tổng thống Mỹ Trump nêu ra vào ngày 17/5 năm ngoái về nguy cơ leo thang thành xung đột hạt nhân ở Ukraine.
Không ai chú ý đến vấn đề xung đột Nga – Ukraine có thể leo thang thành một cuộc chiến lớn hơn. Họ chủ yếu bận tâm đến việc Ukraine ít có cơ đánh bại được Nga, ngay cả khi phương Tây nỗ lực tối đa và chấp nhận rủi ro xung đột leo thang.
Một trong các diễn giả tại hội thảo nói rằng không nên ngạc nhiên nếu Tổng thống Ukraine Zelensky lựa chọn phương án hòa bình của Trung Quốc. Không ai ở phương Tây dự báo được Trung Quốc sẽ trung gian hòa giải giữa Iran và Saudi Arabia một cách thành công.
Mặc dù Mỹ đã bác bỏ kế hoạch hòa bình của Trung Quốc dành cho Ukraine, ông Zelensky chưa làm vậy. Nga sẽ nắm giữ biển Azov và hầu hết vùng Donbass – giải pháp này có thể được áp lên Ukraine khi nước này cạn kiệt nhân lực và đạn dược.
Theo chuyên gia trên, quan điểm của Mỹ về Trung Quốc là ở mức “thô sơ” và có xu hướng đánh giá thấp mức độ tinh tế của Trung Quốc trong vấn đề này.
Một phát ngôn viên cho Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ bác bỏ sáng kiến của Trung Quốc (kêu gọi một lệnh ngừng bắn tức thời). Ông này lưu ý rằng lệnh ngừng bắn sẽ cho phép Nga bám trụ tại lãnh thổ mà họ vừa chiếm.
Một chuyên gia từng có nhiều tháng trên thực địa ở Ukraine, nhấn mạnh dân số của Ukraine chỉ bằng 1/3 hoặc 1/4 của Nga nên Ukraine sẽ khó duy trì lối đánh tiêu hao với Nga.
Toàn bộ số quân nhân Ukraine được NATO huấn luyện trong 8 năm từ năm 2014 đến 2022 (trước khi Nga mở “chiến dịch quân sự đặc biệt”) thì nay đều đã tử trận và Ukraine đang phải tung vào trận lực lượng tân binh mới được huấn luyện có 3 tuần.
Chất lượng quân nhân Ukraine giảm mạnh, lợi thế của Nga là to lớn
Ukraine chưa đến mức không còn quân để đánh trận, vấn đề là chất lượng quân nhân Ukraine, cả binh lính lẫn sĩ quan, đều suy giảm.
Ngoài ra, các mảng quan trọng của nền kinh tế quốc dân Ukraine có thể sụp đổ do nhân lực của các khu vực ấy đã được điều chuyển sang quân đội.
Vị chuyên gia này cho biết, thương vong “không thể phục hồi” của quân đội Ukraine (bao gồm những trường hợp tử trận hoặc trọng thương) lên đến 120.000 người.
Một số ước tính khác của các chuyên gia Mỹ có thể cao hơn con số trên một chút. Nhưng kết luận ở cấp chiến lược đều giống nhau: Với một quân đội lớn hơn nhiều, Nga sẽ giành chiến thắng trong cuộc chiến tiêu hao. Một tiểu đoàn Ukraine mất 600 lính vào tháng 1, được bổ sung 700 lính thay thế, rồi sau đó lại mất thêm 800 lính vào tháng 2 – tỷ lệ thương vong lên tới 60% trong 2 tháng.
Báo cáo viên cho biết thêm: Triển vọng đột phá để chấm dứt thế bế tắc dọc theo Đường tiếp xúc giữa quân Nga và quân Ukraine là thấp.
Nga đã có nhiều thời gian để chuẩn bị các vị trí phòng ngự. Nếu mở cuộc tấn công trong mùa xuân, một chuyên gia đánh giá, Ukraine sẽ cần 600 xe tăng chiến đấu chủ lực hiện đại và 1.000 xe thiết giáp chở quân để tạo ra sự khác biệt.
Một cựu chỉ huy cấp cao của Mỹ lập luận rằng Mỹ cần gửi 1.000 xe tăng Abrams M1 cho Ukraine, mặc dù ông này không giải thích bằng cách nào Ukraine có thể kiếm được số xe tăng này. Ông ấy thậm chí gợi ý thêm rằng Ukraine cần nhận được các loại vũ khí có thể phá hủy các mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga và Mỹ “cần loại bỏ ranh giới nhân tạo ngăn Ukraine tấn công vào Nga”. Theo vị cựu chỉ huy này, “Nga là một bộ phận của chiến trường”.
Một cựu quan chức Lầu Năm Góc thì lại phản đối: Nếu chúng ta không thể cung cấp lượng lớn viện trợ trong 2 năm tính từ bây giờ thì chúng ta tốt hơn hết nên cắt bỏ các tổn thất của chúng ta vào lúc này.
Một chuyên gia chính sách đối ngoại làm cố vấn cho Bộ Quốc phòng Mỹ lưu ý rằng Tổng thống Nga Putin có thể gọi nhập ngũ 1,7 triệu quân nhân dự bị nếu cần thiết.
Ông này nói: “Có thể nghĩ tới việc đánh chìm chiến hạm Nga ở Biển Đen hoặc phá hủy các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga. Nhưng điều đó không làm giảm áp lực lên Ukraine. Cũng tương tự như Nội chiến Mỹ. Miền Nam nước Mỹ chiến đấu hiệu quả hơn nhưng miền Bắc nước Mỹ khi ấy có lợi thế áp đảo về nhân lực và đạn dược. Vào năm 1865, miền Nam không có đủ binh lính để bảo vệ Richmond”.
Chuyên gia này đề xuất lập một đội quân tình nguyện quốc tế đến chiến đấu ở Ukraine.
Một chuyên gia cao cấp về chính sách đối ngoại đề xuất Mỹ đe dọa Trung Quốc bằng các lệnh trừng phạt nhằm giới hạn sự hỗ trợ của Trung Quốc dành cho Nga. Theo vị này, các lệnh trừng phạt nhằm thẳng vào Nga không có tác dụng nhưng Trung Quốc lại là một trường hợp khác – quốc gia này có mức độ hội nhập hệ thống kinh tế thế giới cao hơn so với Nga.
Theo chuyên gia này, ở Trung Quốc nhiều người lo ngại sẽ gặp vất vả nếu giúp đỡ Nga, trong khi giữa Ukraine và Trung Quốc có mối quan hệ đối tác mạnh mẽ trong nhiều thập kỷ.
Giải pháp ngừng bắn là tối ưu cho Ukraine?
Xung đột Ukraine đã tạo ra tình trạng tái sắp xếp lực lượng trên toàn cầu, bao gồm thỏa thuận giữa Trung Quốc, Iran và Saudi Arabia. Nhìn vào những lóng ngóng của Mỹ ở Ukraine, Saudi Arabia đã kết luận rằng Mỹ sẽ không quan tâm đến Trung Đông và đang tìm kiếm những người bạn mới.
Thổ Nhĩ Kỳ đã trở thành trung gian thương mại sôi động giữa Nga và Trung Quốc. Họ cũng đã hàn gắn quan hệ với các nước vùng Vịnh cũng như với Israel.
Ấn Độ cũng đã trở thành khách hàng dầu mỏ lớn nhất của Nga và đã mở rộng thương mại với Trung Quốc, đất nước hiện cung cấp cho Nga 30% sản phẩm nhập khẩu không phải là dầu mỏ.
Mỹ đang đánh mất ảnh hưởng một cách thảm họa do đánh giá thấp nước Nga. Mỹ cũng không có năng lực công nghiệp để cung cấp đủ đạn pháo cho Ukraine.
Do vậy giải pháp ngừng bắn ngay lập tức có thể là chính sách tốt nhất. Giải pháp này có thể khiến Mỹ ái ngại nhưng lại rất hiệu nghiệm.
T.P