Khi rút quân khỏi Syria, ông Putin chỉ muốn để ngỏ cho ông Assad một thỏa thuận với đối lập hay tương lai về một Syria liên bang.
Independent nhận định về việc Nga rút quân khỏi Syria dẫn ý các nhà ngoại giao phương Tây dự đoán rằng ông Putin đã sẵn sàng bỏ rơi Tổng thống Syria Bashar al-Assad.
Theo đó, các nhà ngoại giao cho rằng Tổng thống Nga đã đạt được mục tiêu của mình trong việc bảo vệ lợi ích của Nga ở Syria và tái khẳng định Moscow là người chơi ảnh hưởng lớn tại Trung Đông.
Họ tin rằng ông Putin không ngần ngại “vứt bỏ” ông Assad, miễn là chính quyền nhà nước Syria vẫn được duy trì, nhằm giúp Nga vẫn giữ ảnh hưởng tại Syria và duy trì hai căn cứ quân sự tại nước này.
“Chúng tôi hiểu rằng ông Putin không gắn bó chặt chẽ với ông Assad”, một nhà ngoại giao nói với Independent, “Người Nga hiểu rằng lực lượng của ông Assad gây mất ổn định. Nếu có một sự chuyển tiếp ôn hòa, ông Assad không được ở lại”.
“Họ từng có sự đan xen về lợi ích trong vài tháng qua. Giờ người Nga đang nói với ông Assad rằng “từ đây chúng ta sẽ đường ai nấy đi, các anh phải tự đảm đương trách nhiệm của mình, các anh không thể dựa vào chúng tôi mãi mãi'”, Maha Yahya, quyền Giám đốc Trung tâm Trung Đông Carnegie, nói.
Mark Galeotti, Giáo sư vấn đề toàn cầu Đại học New York, người dành phần lớn thời gian tại Moscow, nhận xét Nga đang phát đi tín hiệu rằng họ nghĩ đã đến lúc phải có giải pháp hòa bình ở Syria. “Điều đó có nghĩa là Nga sẽ cắt bớt gió cho “cánh buồm” của ông Assad hoặc ám chỉ đã đến lúc ông ấy phải ra đi”, giáo sư bình luận. Song có lẽ, Tổng thống Putin đã không tuyệt tình với Assad như vậy.
Việc Nga can thiệp quân sự vào Syria bắt đầu từ ngày 30/9/2015 đã mang lại chuyển biến quan trọng – đó là ngăn chặn thành công các nguồn cung vũ khí, lương thực, y tế và quân nhu cho các tổ chức khủng bố bị cấm hoạt động ở Nga và một số quốc gia khác trên thế giới.
Theo Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shogui, tính tới thời điểm hiện tại Không quân Nga đã thực hiện hơn 9.000 vụ xuất kích, ngăn chặn các tuyến đường chính chạy vào lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ cũng như các tuyến đường cung cấp vũ khí, đạn dược cho phiến quân khủng bố tại Syria.
Không quân Nga cũng phá hủy tổng cộng 209 cơ sở sản xuất, lọc dầu, bơm nhiên liệu và tiêu diệt 2.912 phương tiện chở dầu của quân khủng bố. Dưới sự trợ giúp của Không quân Nga quân đội Syria đã giải phóng được 400 khu dân cư và giành quyền kiểm soát hơn 10.000 km2 lãnh thổ đất nước.
Rõ ràng, Nga đã giúp đỡ Tổng thống Assad rất nhiều trong việc chống lại lực lượng khủng bố ở nước này đồng thời lấy được lòng tin cho những người dân Syria.
Hình ảnh của Tổng thống Putin cùng hình ảnh của Tổng thống Bashar al-Assad xuất hiện trên dây chuyền, cốc và vòng chìa khóa được bán trong các cửa hàng lưu niệm ở thủ đô Damascus.
Hình ảnh của 2 Tổng thống xuất hiện trên áp phích tại các địa điểm công cộng cùng dòng chữ: “Cùng nhau chống khủng bố”.
Tướng lĩnh quân đội trìu mến gọi ông là “Abu Ali Putin” trong khi một số trường học của Syria bắt đầu có các lớp học tiếng Nga.
 |
| Tổng thống Nga Vladimir Putin đã được lòng dân Syria. |
Như vậy, bước đầu cho một kế hoạch dài hạn của Nga ở Trung Đông đã thành công.
Không hài lòng
Song, thực chất tổng thống Syria không hoàn toàn được phía Nga hài lòng về mọi mặt. Nhiều thông tin từ các phe đối lập đưa ra liên quan tới việc các mật thư của Putin dành cho Assad trong trường hợp để ông phải ra đi cho hòa bình Syria. Dù chưa kiểm chứng thực hư nhưng nó tiềm ẩn một quan điểm rõ ràng rằng 2 vị Tổng thống cũng không thân thiện với nhau như vẻ ngoài thể hiện.
Theo AP, với việc giành ưu thế trên chiến trường nhờ sự hỗ trợ của Nga, ông Assad đã có quan điểm cứng rắn hơn, khi thề sẽ tiếp tục chiến đấu chừng nào giành lại hết từng tấc đất lãnh thổ Syria. Đây là tuyên bố khiến Nga phật lòng. Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc cảnh báo ông Assad sẽ đối mặt hậu quả thảm khốc nếu không tuân theo Moscow trong tiến trình hòa bình.
Ngoại trưởng Syria Walid al-Moallem trong một cuộc họp báo khẳng định, bất kỳ bàn luận nào về việc phế truất ông Assad trong giai đoạn chuyển tiếp theo đề xuất của Liên Hợp Quốc là “ranh giới đỏ”, ranh giới mà nếu vượt qua có thể phải đối mặt hậu quả.
Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Trung Đông, Đại học Oklahoma, ông Joshua Landis còn cho rằng: “Ông Putin là một người đầy toan tính. Nga đang gửi một thông điệp tới ông Assad, người gần đây có vẻ đã tự tin quá mức”.
Nếu đúng tình cảm giữa 2 bên không như ý, Tổng thống Nga Vladimir Putin chắc chắn đang mở một đường máu cho Tổng thống Syria: Hoặc là tự lực cánh sinh tiếp tục đối mặt với tình hình cũ, hoặc là chấp nhận phương án về một nhà nước liên bang, chia sẻ lợi ích cùng phe đối lập và Nga.
Nếu còn tiếp tục nhận được sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Moscow, Tổng thống Assad có thể còn tiếp tục theo đuổi mục tiêu giải phóng toàn bộ đất nước như tuyên bố trước đó.
Chiến lược khôn ngoan nhất của Tổng thống Putin ở đây là, một mặt Nga rút quân để khiến đồng minh Assad cảm thấy áp lực phải ngồi vào bàn đàm phán nhưng mặt khác vẫn giữ lại đủ sự hiện diện quân sự ở Syria để có thể ngăn chặn sự nổi lên của các lực lượng chống chính quyền Syria.
Hỗ trợ các bên để thành lập nhà nước liên bang?
Mặt khác, một động thái cho thấy Nga muốn ra đi để thúc đẩy đàm phán về nhà nước liên bang, đó là việc nước này viện cớ phe đối lập luôn nhắc tới Nga là mối cản trở đầu tiên cho mọi cuộc đàm phán hòa bình với phe chính phủ.
Ra đi để làm hài lòng phe đối lập, Nga cũng đồng thời tạo điều kiện cho nhóm này đàm phán những nội dung quan trọng nhất khi không có người thứ ba với chính phủ Syria.
Khi đó, cùng những việc nghiêm túc thực hiện thỏa thuận, cáo buộc phe chính phủ gây hấn trong thời gian thỏa thuận ngừng bắn thực thi sẽ phần nào làm cho phe đối lập có những yêu sách đối với chính phủ Syria để kiên quyết giành lấy một phần đất đai.
Ngoài ra, một lực lượng nữa đã nuôi mộng nhà nước liên bang và tập hợp lại nhà nước của dân tộc mình trên một vùng lãnh thổ Trung Đông là lực lượng người Kurd cũng đã nhận được những khuyến khích hỗ trợ của Nga.
Sau khi rút quân khỏi Syria, Nga đã chuyển một số lô vũ khí cho lực lượng người Kurd ở Syria, lực lượng đang ngày càng lớn mạnh trong một ý chí lấy lại lãnh thổ và thành lập nhà nước riêng, đồng thời có những thành quả quan trọng trong cuộc chiến chống lại lực lượng khủng bố Syria.
 |
| Hệ thống pháo phòng không Zu-23-2 đã chuyến tới Iraq. Ảnh: sputnik |
Ria Novosti ngày 16/3 dẫn lời Tùy viên Tổng lãnh sự quán Nga tại ở Erbil (Iraq), ông Artem Grigoryan cho biết Nga đã cung cấp lô vũ khí đầu tiên cho người Kurd ở Iraq, gồm 5 tổ hợp phòng không ZU-23-2.
“5 tổ hợp đã tới ngày hôm qua 14/3 và giao cho các đơn vị dân quân Kurd ở Iraq – Peshmerga. Vũ khí được bàn giao trước sự hiện diện của Đại sứ (Nga ở Iraq), Tổng Lãnh sự (Nga), cũng như Phó Tham mưu trưởng lực lượng dân quân người Kurd Peshmerga”, Grigoryan cho biết.
Theo ông Grigoryan, cùng với 5 tổ hợp phòng không này còn có 20.000 viên đạn. Đại sứ Morgunov cho biết đây không phải lô vũ khí cuối cùng.
Tổng thống Nga Vladimir Putin yêu cầu rút quân khỏi Syria trong tình hình mà các bên liên quan đều đã đạt đến một mức độ trung bình và ngang nhau trong sức mạnh quân sự.
Việc Tổng thống Assad phải ra đi là một cái cớ sống còn để Nhà nước này tồn tại. Song đó lại cũng là điều mà các phe đối lập và lực lượng khủng bố đang dần suy yếu bám víu để đàm phán. Hỗ trợ quân sự cho các bên trong đồng minh và đàm phán hiệu quả với các phe đối lập, Nga vừa bộc lộ được tư cách đàn anh ở Trung Đông vừa có được những lợi thế xứng đáng.
Đưa cả 2 tay cùng kéo các phe đối lập nhau đứng lên bàn đàm phán sòng phẳng có lẽ đã là một thành công được dự tính của Putin. Tương lai về một nhà nước liên bang Syria dưới bàn cờ Moscow mới là điều mà ông Putin đang thực sự mong mỏi.