BienDong.Net: Quần đảo Senkaku ( cách gọi của người Nhật ) quần đảo Điếu Ngư (cách gọi của người Trung Quốc ), hay quần đảo Pinnacle, là một nhóm các đảo không người ở hiện do Nhật Bản kiểm soát ở biển Hoa Đông.
Các đảo này nằm về phía đông của Trung Quốc đại lục, về phía đông bắc của Đài Loan, về phía tây của đảo Okinawa, và ở phía bắc cực tây nam của quần đảo Ryukyu (đảoYonaguni). Nằm trong khu vực được coi là có nhiều tiềm năng dầu lửa, có vị trí chiến lược về giao thông hàng hải, Senkaku/Điếu Ngư còn là một ngư trường hết sức phong phú.
Trung Quốc tuyên bố rằng họ đã phát hiện và kiểm soát các đảo này từ thế kỷ 14. Nhật Bản nói họ đã kiểm soát các đảo từ năm 1895 cho đến khi kết thúc Chiến tranh thế giới thứ hai. Hoa Kỳ quản lý quần đảo này trong thời kì Chính quyền dân sự Hoa Kỳ tại quần đảo Ryukyu từ năm 1945 đến năm 1972, khi chúng được trao cho Nhật Bản theo Hiệp ước trao trả Okinawa giữa Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Sơ đồ quần đảo Senkaku/ Điếu Ngư ( ảnh Internet )
Quần đảo Senkaku/ Điếu Ngư là một vấn đề nóng trong quan hệ giữa Nhật Bản và CHND Trung Hoa, cũng như giữa Nhật Bản và Đài Loan. Mặc dù có sự phức tạp giữa quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan, CHND Trung Hoa và Trung Hoa Dân Quốc đều chấp thuận rằng các đảo này là một phần của huyện Nghi Lan thuộc tỉnh Đài Loan. Nhật Bản không công nhận Đài Loan là một quốc gia có chủ quyền, và coi quần đảo này là một phần của thành phố Ishigaki, tỉnh Okinawa và không thừa nhận tuyên bố chủ quyền của CHND Trung Hoa và Trung Hoa Dân quốc đối với các đảo này.
Theo tuyên bố của phía Trung Quốc, các ghi chép về những hòn đảo này đã có từ thế kỷ 15. Chúng được gọi là Điếu Ngư trong các thư tịch như Thuận phong tương tống (1403) và sứ Lưu Cầu lục (1534). Cả tên tiếng Trung của nhóm đảo (Diaoyu, Điếu Ngư) và tên tiếng Nhật của đảo chính (Uotsuri, Ngư Điếu) đều có nghĩa là “câu cá“.
Mô tả được công bố đầu tiên về quần đảo tại châu Âu được tìm thấy trong một cuốn sách do Isaac Titsingh nhập khẩu vào năm 1796. Thư viện sách Nhật văn nhỏ bé của ông có quyển Sangoku Tsūran Zusetsu (Tam quốc thông lãm đồ thuyết ) của Hayashi Shihei. Văn bản này được lưu hành tại Nhật Bản vào năm 1785, mô tả về vương quốc Lưu Cầu. Năm 1832, Quỹ Phiên dịch Đông phương của Anh và Ireland đã hỗ trợ xuất bản tóm tắt bản dịch tiếng Pháp của Titsingh.
Tư liệu đầu tiên về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trong một cuốn sách tiếng Anh là tường trình năm 1848 của Edward Belcher trong chuyến hành trình dài ngày của tàu Sammarang. Thuyền trưởng Belcher đã quan sát thấy rằng “các tên gọi được ấn định trong vùng này được thừa nhận quá vội vàng. Belcher tường thuật là đã bỏ neo ngoài khơi đảo Pinnacle( đảo đá nhọn ) trong tháng 3 năm 1845.
Vào thập niên 1870 và 1880, tên tiếng Anh “Pinnacle Islands” được hải quân Anh sử dụng để gọi các đảo đá liền kề với đảo lớn nhất Uotsuri Jima/Diaoyu Dao (khi đó gọi là Hoa-pin-su); Kuba Jima/Huangwei Yu (khi đó gọi là Ti-a-usu); và Taishō Jima/Chiwei Yu. Tên gọi “Pinnacle Islands” được một số nguồn tiếng Anh sử dụng tương đương với “Senkaku” hay “Điếu Ngư”.
Năm 1900, khi Tsune Kuroiwa, một giáo viên tại tỉnh Okinawa, đến thăm các đảo, ông đã đặt cho chúng tên gọi Senkaku Retto , nghĩa là dãy đảo nhọn, để đề cập đến nhóm đảo này, dựa trên tên tiếng Anh. Tài liệu chính thức đầu tiên ghi tên Senkaku Retto là của Bộ Ngoại giao Nhật Bản trong Nihon Gaiko Monjo (Nhật Bản Ngoại giao văn thư) vào thập niên 1950. Trong tiếng Nhật, Sentō Shosho và Senkaku Shosho cũng là các tên gọi được một số nguồn dùng để dịch “Pinnacle Islands”. Sau đó, toàn bộ nhóm đảo được gọi là Senkaku Rettō, rồi trở thành Senkaku Shotō.
Việc sử dụng tên gọi “Senkaku” để chỉ toàn bộ nhóm đảo trong tiếng Anh bắt đầu cùng với sự khởi đầu các tranh cãi công khai về chủ quyền vào thập niên 1970.
Nhật Bản và Hoa Kỳ kiểm soát
Chính quyền trung ương Nhật Bản chính thức sáp nhập quần đảo Senkaku/Điếu Ngư vào ngày 14 tháng 1 năm 1895. Khoảng năm 1900, doanh nhân người Nhật Koga Tatsushirō đã xây dựng một nhà máy chế biến cá ngừ tại quần đảo này với 200 công nhân. Việc kinh doanh đã đổ vỡ vào năm 1940 và quần đảo từ đó vẫn bị bỏ hoang. Đến thập niên 1970, các hậu duệ của Koga Tatsushirō đã bán bốn hòn đảo nhỏ cho gia tộc Kurihara ở tỉnh Saitama. Kurihara Hiroyuki sở hữu các đảo Uotsuri, Kita Kojima, và Minami Kojima. Còn một người chị/em gái của Hiroyuki thì sở hữu đảo Kuba.
Hòn đảo Senkaku nằm dưới sự chiếm đóng của Hoa Kỳ vào năm 1945. Năm 1969, Ủy ban Kinh tế Xã hội châu Á và Viễn Đông của Liên Hiệp Quốc (ECAFE) đã xác định tiềm năng dự trữ dầu mỏ và khí đốt trong vùng lân cận quần đảo Senkaku. Năm 1971, Hiệp ước trao trả Okinawa được Thượng viện Hoa Kỳ thông qua, trong khi chính quyền Đài Loan và Trung Quốc cũng chính thức tuyên bố quyền sở hữu các hòn đảo này.
Kể từ khi quần đảo trở lại dưới quyền kiểm soát của Nhật Bản vào năm 1972, thị trưởng Ishigaki đã được trao quyền quản lý dân sự đối với lãnh thổ này. Tuy nhiên, chính quyền trung ương Nhật Bản đã cấm thành phố Ishigaki thực hiện công việc trắc địa hay phát triển quần đảo. Năm 1979, một phái đoàn chính thức của chính phủ Nhật Bản gồm 50 học giả, quan chức chính quyền từ các bộ Ngoại giao và Giao thông, các quan chức đến từ Cơ quan Phát triển Okinawa (nay không còn tồn tại), và Kurihara Hiroyuki, đã viếng thăm quần đảo và cắm trại tại Uotsuri trong khoảng bốn tuần. Phái đoàn nghiên cứu hệ sinh thái của đảo, tìm kiếm chuột chũi và dê, nghiên cứu sinh vật biển, và khảo sát xem các đảo này có thể hỗ trợ cho cuộc sống của con người hay không.
Từ năm 2002, Bộ Nội vụ và Truyền thông đã trả cho gia đình Kurihara 25 triệu Yên mỗi năm để thuê Uotsuri, Minami Kojima và Kita Kojima. Cục Phòng vệ Quốc gia đã thuê đảo Kuba với một số tiền chưa được tiết lộ. Chính quyền trung ương Nhật Bản đã hoàn toàn sở hữu đảo Taisho. Ngày 17 tháng 12 năm, 2010, thành phố Ishigaki tuyên bố ngày 14 tháng 1 là “ngày Tiên phong”. Trung Quốc đã phản đối hành động này của thành phố Ishigaki. Ngày 5-9 Hãng tin Kyodo News và nhật báo Asahi đưa tin chính phủ Nhật đã đồng ý mua ba trong số năm đảo chính thuộc Senkaku/Điếu Ngư hiện đang do gia đình Kurihara sở hữu. Cũng theo hai nguồn trên, đại diện Chính phủ Nhật Bản và các thành viên gia đình Kurihara đã gặp nhau và hai bên đã đồng ý các điều khoản cơ bản về việc mua bán này. Các nguồn tin giấu tên nói mức giá của ba đảo này là 2,05 tỉ yen (26 triệu USD).
Địa lí
Quần đảo Senkaku/Điếu Ngư có năm đảo nhỏ không có người ở và ba đảo đá cằn cỗi. Quần đảo nằm trên biển Hoa Đông, cách xấp xỉ 120 hải lý về phía đông bắc Đài Loan, 200 hải lý về phía đông Trung Quốc đại lục và cách 200 hải lý về phía tây nam của đảo Okinawa của Nhật Bản.
Độ sâu vùng biển xung quanh quần đảo là xấp xỉ 100–150 mét ngoại trừ bồn trũng đại dương Okinawa ở phía nam.
Sự tồn tại của bồn trũng Okinawa đã làm phức tạp thêm cuộc tranh cãi về chủ quyền. Phía Trung Quốc lập luận: “…Bồn trũng Okinawa chứng minh rằng thềm lục địa của Trung Quốc và Nhật Bản là không kết nối, bồn trũng này là ranh giới tự nhiên giữa chúng, và rằng không nên bỏ qua bồn trũng này ….
Trong khi đó, Nhật Bản lập luận rằng bồn trũng này chỉ là một vùng lõm ngẫu nhiên trong một rìa lục địa liên tục giữa hai nước, và vì vậy quần đảo này phải được hưởng đầy đủ vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý theo quy định của luật Biển 1982. TQ đòi hỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của mình phải kéo dài đến bồn trũng Okinawa, tức bao gồm cả quần đảo Điếu Ngư/Senkaku. Lập trường TQ dựa trên sự kéo dài tự nhiên của thềm lục địa trong khi lập trường của NB là áp dụng nguyên tắc luật Biển 1982.
Hoa Biển Xanh ( theo Wikipedia và tài liệu báo chí )