Bức thông điệp nhiều màu sắc từ chuyến đi của ông Panetta tới châu Á

BienDong.Net:Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta vừa thực hiện chuyến thăm đầu tiên đến Trung Quốc trong bối cảnh quan hệ Trung Quốc và Nhật Bản đang xấu đi do tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điều Ngư.

Trước khi đến Bắc Kinh, tại Nhật Bản, ông Panetta đã nói rằng tranh chấp lãnh thổ tại châu Á có thể dẫn đến chiến tranh khi ông cho rằng “những hành động khiêu khích lẫn nhau có thể dẫn đến bạo lực và xung đột”.

“Lợi ích của tất cả các nước là Nhật Bản và Trung Quốc duy trì quan hệ tốt và tránh leo thang hơn nữa”, ông nói. Các nhà quan sát cho rằng tuyên bố của ông Panetta rõ ràng nhằm vào các nhà lãnh đạo Trung Quốc, những người luôn phản đối sự tham gia của một bên thứ ba vào cuộc tranh chấp.

Chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ diễn ra giữa lúc hải quân Trung Quốc tiến hành một cuộc tập trận bắn đạn thật qui mô lớn ở biển Hoa Đông, trong khi vài ngàn tàu cá Trung Quốc tiến đến vùng quần đảo Senkaku/ Điếu Ngư trong hành động khiêu khích. Trên đất liền, các cuộc biểu tình gây loạn chống Nhật nổ ra ở hơn hai chục thành phố Trung Quốc.

Chính vì thế, chuyến thăm của ông Panetta có thể được coi như nhằm kêu gọi hòa giải Trung-Nhật . Tuy nhiên, thông điệp của ông Panetta không chỉ có thế. Cũng trước khi lên đường sang Trung Quốc, trong cuộc họp báo hôm 17.9, để trấn an đồng minh Nhật Bản, ông Panetta khẳng định quần đảo Senkaku “nằm trong phạm vi Hiệp ước an ninh Mỹ – Nhật ”.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta bắt tay với Phó Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Sảnh đường Nhân dân ở Bắc Kinh, ngày 19/9/2012

Ông Panetta cũng không giấu giếm ý đồ củng cố liên minh Mỹ – Nhật tại một khu vực trọng điểm chiến lược của Bắc Kinh khi thảo luận về việc tái bố trí lực lượng Mỹ đóng tại Nhật Bản, và mở rộng hợp tác phòng thủ phi đạn để “bảo vệ khu vực khỏi mối đe dọa từ Triều Tiên và không nhằm vào Trung Quốc”.

Đây chính là điều mà Bắc Kinh lo ngại cho dù phát ngôn viên quốc phòng Mỹ George Little tuyên bố: “Chúng tôi tin rằng chuyến thăm của ông Panetta sẽ là một chuyến thăm hiệu quả và thân mật, thúc đẩy các mục tiêu của chúng tôi trong mối quan hệ minh bạch và vững bền hơn với quân đội Trung Quốc”.

Trong thời gian ở thăm Trung Quốc, ông Panetta đã hội đàm với người đồng nhiệm Lương Quang Liệt và gặp gỡ Phó Chủ tịch Tập Cận Bình. Trong cuộc họp báo chung sau hội đàm, bộ trưởng quốc phòng hai nước đã kêu gọi nỗ lực thúc đẩy quan hệ quốc phòng song phương.

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt được dẫn lời tại cuộc họp báo nói rằng “ Bắc Kinh và Washington nên tìm kiếm con đường cùng tồn tại và thiết lập một mối quan hệ tương ứng với tầm ảnh hưởng của mỗi nước…Quân đội hai nước nên từ bỏ tư duy “tôi được anh mất’ và nên xây dựng mối quan hệ hai bên cùng có lợi…“Hai phía nên có cách giải quyết thích hợp các khác biệt và bất đồng cũng như tôn trọng ‘lợi ích cốt lõi’ và lưu ý đến quan ngại của nhau”- Ông kêu gọi.

Về phần mình, bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Panetta nói mối quan hệ Mỹ-Trung mang tính xây dựng và bền vững là một thành tố quan trọng trong chiến lược của Hoa Kỳ. “Chúng ta sẽ không đạt được an ninh và thịnh vượng trong thế kỷ 21 nếu không có một quan hệ mang tính xây dựng giữa hai nước Mỹ-Trung, trong đó có quan hệ quân sự vững mạnh,” Panetta phát biểu.

Ông Panetta không hề nhắc gì đến tranh chấp Biển Hoa Đông trong cuộc họp báo, nhưng nói rằng ‘không quốc gia nào có lợi nếu tình hình căng thẳng hiện tại leo thang thành một cuộc xung đột gây hại cho hòa bình và ổn định của khu vực hết sức quan trọng này.’

Theo Tân Hoa Xã, trong cuộc hội đàm, hai bộ trưởng đã trao đổi quan điểm về các vấn đề Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan, tranh chấp ‘Điếu Ngư Đảo’, tranh chấp Biển Đông, kế hoạch tái cân bằng quân sự của Mỹ ở Thái Bình Dương, an ninh mạng và an ninh không gian.

Ông Panetta đã kêu gọi hai nước có sự tiếp xúc quân sự chặt chẽ hơn. …Điểm mấu chốt ở đây là sự tiếp xúc cấp cao mà chúng ta đang thực hiện để giảm nguy cơ tính toán sai, củng cố hiểu biết thật sự và tăng cường lòng tin giữa hai nước chúng ta,” – Ông nói.

Đây là chuyến công du đến Trung Quốc đầu tiên của ông Panetta trên cương vị người đứng đầu Bộ Quốc phòng Mỹ. Tuy nhiên, đây là chuyến thăm Châu Á thứ ba của ông trong vòng 11 tháng qua. Điều này phản ánh nỗ lực của chính quyền Tổng thống Barack Obama trong việc thực hiện chiến lược xoay trục và tái cần bằng với việc chuyển 60% lực lượng hải quân sang châu Á từ nay tới năm 2020 mà mục đích chủ yếu nhằm đối phó với nguy cơ của một Trung Quốc lớn mạnh về kinh tế đang ngày càng khuếch trương sức mạnh ra xung quanh, gây lo ngại cho hầu hết các nước láng giềng của họ.

Mỹ tuyên bố không đứng về bên nào trong cuộc tranh chấp chủ quyền biển đảo, nhưng ủng hộ các nước ASEAN xây dựng một bộ qui tắc ứng xử tại biển Đông, gián tiếp ủng hộ đòi hỏi Senkaku của Nhật, đồng thời nhấn mạnh rằng Mỹ có lợi ích quốc gia trong việc bảo đảm tự do thông thương hàng hải ở biển Đông.

Chính vì vậy, dư luận đặt câu hỏi: Liệu lập luận của ông Panetta, rằng Washington và Bắc Kinh nên nuôi dưỡng mối quan hệ quân sự gắn kết hơn và tránh hiểu lầm có thể leo thang thành đối đầu có đủ sức trấn an lãnh đạo TQ hay không, trong khi về phần mình, Lầu Năm Góc vẫn thường than phiền TQ không đủ thành thật trong việc minh bạch hóa chi tiêu quân sự, còn phía Bắc Kinh thì cáo buộc Mỹ luôn nhìn TQ dưới góc độ của thời chiến tranh lạnh.

Trung Quốc đòi Mỹ đứng ngoài các cuộc tranh chấp khu vực, nhưng qua chuyến đi của ông Panetta thực tế một lần nữa cho thấy Mỹ không có ý định đi theo đòi hỏi đó của Bắc Kinh.

Bạch Đằng