BienDong.Net: Mặc dù Nhật Bản không công khai kế hoạch chống lại những đe dọa từ chiến lược chống tiếp cận/chống xâm nhập (A2/AD) của Trung Quốc, nhưng các nhà phân tích quân sự cho rằng các hệ thống tác chiến chống ngầm (ASW) được xây trong nhiều thập kỷ vừa qua của Tokyo có thể đóng vai trò này.
Trên danh nghĩa, nhiệm vụ của Hải quân Nhật Bản vẫn là bảo vệ tuyến đường giao thông – liên lạc trên biển và lãnh hải của Nhật Bản trong trường hợp bị xâm lược trực tiếp.Tuy nhiên, kế hoạch quốc phòng trung hạn đang được thực hiện và nhu cầu tạo ra một chiến lược “quốc phòng linh hoạt” để chống lại mối đe dọa từ Trung Quốc đã chuyển trọng tâm từ phía tây bắc Thái Bình Dương (hỗ trợ các đội tàu sân bay của Hải quân Mỹ) sang những vùng biển xung quanh Nhật Bản. Đối với Nhật Bản, những lực lượng xâm lược trên biển hiện tại được cho là đến từ Trung Quốc chứ không phải Nga.
Tàu sân bay trực thăng của Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản
Nhật Bản đã liên tục tăng cường khả năng ASW trong 30 năm qua, bao gồm việc bổ sung tàu sân bay trực thăng cỡ lớn, tàu khu trục Aegis thế hệ mới và tăng cường khả năng tình báo, do thám và giám sát (ISR). Các nhà phân tích cho rằng những động thái này chứng tỏ Hải quân nói riêng và Lực lượng phòng vệ Nhật Bản nói chung đang âm thầm xây dựng khả năng chống chiến lược A2/AD của Trung Quốc.
Hải quân Nhật Bản cũng đã trang bị máy bay tuần tra biển P – 1, trực thăng săn ngầm cải tiến SH – 60K và tàu ngầm lớp Soryu thế hệ mới với trọng tải 3.300 tấn (lớp tàu ngầm đầu tiên được trang bị hệ thống đẩy không khí độc lập AIP). Ngoài ra, lực lượng này cũng đang vận hành 5 tàu ngầm tấn công và 11 tàu ngầm lớp Oyashio cũ hơn. Mục tiêu của Hải quân Nhật Bản là sở hữu một hạm đội 22 tàu ngầm.
“Chiến lược A2/AD của Trung Quốc thu hút sự chú ý bằng việc tăng hạm đội tàu ngầm, tên lửa đạn đạo chống hạm DF – 21D, tên lửa hành trình chống hạm cũng như tàu khu trục Type 052D thế hệ mới với khả năng phòng không được tăng cường”, Corey Wallace, một chuyên gia quốc phòng Nhật Bản tại trường đại học Auckland ở New Zealand, cho biết.
“Để đối phó với tàu ngầm, Nhật Bản đã có nhiều thứ mà họ cần. Nhật Bản từ lâu đã nhấn mạnh tầm quan trọng của hệ thống ASW và những khả năng khác để đảm bảo sự toàn vẹn lãnh hải. Điều này tạo ra một nền tảng để Hải quân Nhật Bản có thể dễ dàng điều chỉnh lực lượng, dọn đường cho Hải quân Mỹ khi can thiệp vào các cuộc xung đột liên quan tới Đài Loan hay Okinawa”, ông Wallace phân tích.
Những động thái gần đây cho thấy Nhật Bản đang phát triển chiến lược chống A2/AD một cách gián tiếp. Vào tháng 8/2013, Nhật Bản đã ra mắt chiếc tàu khu trục chở trực thăng đầu tiên mang tên Izumo với lượng giãn nước 27.000 tấn. Đây là chiến hạm lớn nhất của Nhật Bản kể từ cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai, có thể chở được 15 trực thăng.
Năm 2008 và 2011, Hải quân Nhật Bản cũng đã biên chế hai tàu khu trục chở trực thăng lớp Hyuga với lượng giãn nước 20.000 tấn và có thể chở 11 trực thăng mỗi chiếc. Sứ mệnh ưu tiên của hai tàu chiến này là tác chiến chống ngầm, nhưng chúng cũng có khả năng phòng không, cũng như các chức năng chỉ huy và kiểm soát.
“Nếu chiến lược A2/AD của Trung Quốc bao gồm tàu ngầm diesel, tên lửa hành trình phóng từ mặt đất, tên lửa hành trình/đạn đạo phóng từ tàu mặt nước, máy bay chiến đấu cũng như khả năng tác chiến điện tử, thì một chiến lược chống A2/AD của Nhật Bản sẽ được thiết kế để chống lại những phương tiện và vũ khí này”, James Manicom, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm đổi mới quốc tế Governance, cho biết.
Hải quân Nhật Bản cũng đang dự định thay thế 2 tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường lớp Hatakaze bằng tàu lớp Atago (biến thể cải tiến từ tàu khu trục lớp Arleigh Burke của Mỹ) hiện đại hơn. Các tàu khu trục Aegis này được trang bị khả năng phòng không và chống tàu mặt nước.
“Có 2 điểm đáng nói về kế hoạch tăng cường này. Một là chiến lược. Nhật Bản luôn duy trì chiến lược chống xâm lược và trọng tâm đã chuyển từ Nga sang Trung Quốc. Hai là công nghệ. Nhật Bản đang tích cực mua sắm rất nhiều trang thiết bị để phòng không và phòng thủ tên lửa. Các tàu Aegis được trang bị những khả năng tiên tiến, rất cần thiết cho những sứ mệnh này” – Alessio Patalano, chuyên gia hàng hải Nhật Bản tại Đại học Kings, London (Anh) nhận định.
Ngoài ra, quân đội Nhật Bản cũng tăng cường triển khai một phi đội của lực lượng phòng vệ trên không tới Okinawa, tăng khả năng theo dõi, trinh sát, đàm phán mua máy bay không người lái, xây dựng căn cứ giám sát trên đảo Yonaguni cách Đài Loan 112 km để ngăn chặn kế hoạch kiểm soát biển của Trung Quốc và bảo đảm các tuyến giao thông – liên lạc trên biển.
Vướng mắc điều 9 Hiến Pháp
Tham vọng xây dựng chiến lược chống A2/AD của Nhật Bản bị hạn chế bởi Điều 9 trong hiến pháp, cấm quốc gia này sử dụng lực lượng quân sự để giải quyết các tranh chấp quốc tế và cấm sử dụng phòng thủ tập thể hay quyền sử dụng quân đội để hỗ trợ đồng minh đang bị tấn công.
Về điều này, ngay trong phát biểu nhậm chức đầu năm 2013, Thủ tướng Nhật Shinzo Abe, người được cho là bảo thủ, đã thông báo ông mong muốn sửa đổi bản Hiến pháp hiếu hòa được soạn thảo sau khi kết thúc thế chiến thứ 2. Không nói cụ thể muốn sửa đổi nội dung nào nhưng mọi người đều hiểu ông Abe muốn nhắm tới Điều 9 của Hiến pháp quy định nước Nhật không bao giờ được quyền tham chiến mà chỉ được phép tự vệ.
Tuy nhiên, Thủ tướng Nhật nói ông muốn thay đổi Điều 96, điều khoản quy định mọi tu chính khác của Hiến pháp do người Mỹ áp đặt và có hiệu lực từ năm 1947. Theo các chuyên gia tại Nhật Bản thì đây là một bước đi dần dần để tiến tới thay đổi nội dung của Điều 9 nói trên. Thủ tục sửa đổi Hiến Pháp ở Nhật không mấy dễ dàng vì mọi đề nghị tu chính hiến pháp đều phải do hai viện Quốc hội đưa ra dựa trên ít nhất 2/3 phiếu thuận của thành viên Thượng và Hạ viện.
Thực tế hiện nay đảng Tư do Dân chủ (PLD) cầm quyền và liên minh có nắm đa số ở Hạ viện và Thượng viện nhưng họ vẫn không có được ưu thế áp đảo. Các sửa đổi Hiến pháp sau đó lại phải được thông qua trưng cầu dân ý. Theo các thăm dò dư luận, không có gì bảo đảm người dân Nhật ngày nay có thể dễ dàng từ bỏ tinh thần hiếu hòa của bản Hiến pháp hiện hành bởi những lo ngại gây thêm căng thẳng với các nước láng giềng Trung Quốc và Hàn Quốc.
Dù kết quả cuối cùng ra sao thì đề xuất của Thủ tướng Shinzo Abe cũng có được một ý nghĩa biểu tượng cao, nhất là vào thời điểm quan hệ giữa Tokyo và Bắc Kinh đang căng thẳng vì tranh chấp biển đảo, đồng thời Trung Quốc vẫn không quên nhắc lại quá khứ quân phiệt của Nhật như là món nợ với các nước láng giềng. Tuy nhiên, cần nhắc thêm rằng chính phủ Nhật đã thông qua ngân sách quốc phòng trong năm 2013 – 2014 lên gần 50 tỷ đô la, điều chưa từng có trong hơn một thập kỷ qua. Và chính ông Shinzo Abe là người khi là Thủ tướng năm 2007 đã đưa ra sáng kiến chuyển tên gọi «Cơ quan Quốc phòng» thành «Bộ Quốc phòng». Lần này ông hứa sẽ đổi tên «Lực lượng phòng vệ» thành «Quân đội quốc gia».
BDN (theo TTVN và RFI)