BienDong.Net: Năm 2014 là năm mà tình hình Biển Đông diễn biến phức tạp nhất trong nhiều năm trở lại đây. Nguyên nhân là do Trung Quốc đẩy mạnh các hoạt động gây hấn hiếu chiến ở Biển Đông như việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam hồi tháng 5/2014; Trung Quốc lấp biển mở rộng quy mô lớn các cấu trúc ở Trường Sa… Tình hình Biển Đông trong năm tới sẽ còn tiếp tục phức tạp hơn do Trung Quốc đang tiếp tục đẩy mạnh việc lấp biển mở rộng các cấu trúc ở Trường Sa. Đây là dự báo của một số học giả, nhà nghiên cứu. Biendong.net xin giới thiệu với quý độc giả ý kiến của Thạc sỹ Hoàng Việt, một chuyên gia luật pháp ở thành phố Hồ Chí Minh có nhiều nghiên cứu về tình hình Biển Đông.
Ông Việt nhận định tình hình Biển Đông trong năm qua là “rất căng thẳng”; việc Trung Quốc đang xây cất trên Biển Đông là dấu hiệu cho thấy “khả năng sắp tới Biển Đông vẫn còn căng thẳng”; việc xây đắp này của Trung Quốc là “muốn thay đổi hiện trạng”, “củng cố vị trí vững chắc của Trung Quốc” ở quần đảo Trường Sa. Ông Việt cho rằng với việc xây đắp này, Trung Quốc đang tìm cách tăng cường các căn cứ quân sự trên vùng biển này để làm bàn đạp tiến tới “thiết lập vùng nhận diện phòng không trên Biển Đông”. Nếu điều này xảy ra nó sẽ “gây căng thẳng rất nhiều”. Ông Việt nhận định: “Với hành động và tham vọng của Trung Quốc thì khả năng những hành động như hạ đặt giàn khoan sẽ tiếp tục lặp lại”. Ngoài khả năng về thiết lập vùng nhận dạng phòng không ở Biển Đông, có thể Trung Quốc sẽ đưa giàn khoan vào hạ đặt ở bãi Tư Chính, trên thềm lục địa phía Nam Việt Nam.
Tuy nhiên, ông Hoàng Việt cho rằng việc làm của Trung Quốc “chỉ có ý nghĩa trên thực tế chứ luật pháp không công nhận”. Ông giải thích rằng “chắc chắn là luật pháp quốc tế không công nhận vì luật pháp dựa trên cấu trúc tự nhiên chứ không phải cấu trúc bồi đắp nhân tạo sau này”.
Trước ý kiến phê phán của cộng đồng quốc tế, các học giả Trung Quốc ngang nhiên diễn giải việc xây cất các đảo nhân tạo của họ là “việc hoàn toàn hợp pháp và tuân thủ luật pháp quốc tế”. Ông Hoàng Việt cho rằng “họ diễn giải luật quốc tế theo cách của họ” và “không được sự đồng tình” của giới luật gia, học giả và nhà nghiên cứu của các nước.
Với chính sách cứng rắn của giới cầm quyền Bắc Kinh do Tập Cận Bình đứng đầu và những hành động hiếu chiến của họ vừa qua cho thấy Trung Quốc không dễ dàng từ bỏ tham vọng của họ.
Trả lời câu hỏi Biển Đông sẽ tiếp tục gây căng thẳng trong quan hệ giữa các nước? Ông Việt dự báo rằng nếu Trung Quốc tiếp tục có những hành động hung hăng như thời gian vừa qua thì “không loại trừ khả năng dẫn đến đối đầu quân sự”.
Ông Việt cho biết các nước trong khu vực và thế giới cả chính giới lẫn các nhà nghiên cứu, học giả “đều mong muốn các quốc gia nghĩ đến hòa bình và ổn định trên Biển Đông”, “Đối đầu quân sự dẫn đến thảm họa rất lớn”, “Thế giới đang hướng tới sự hợp tác”. Ông Hoàng Việt nói: “Mặc dù Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình luôn tuyên bố là không sử dụng vũ lực nhưng trên thực tế họ đang dùng sức mạnh để đe dọa, xâm lấn vùng biển của các nước khác. Lời nói và việc làm của họ không đi đôi với nhau. Trung Quốc luôn luôn cam kết, cam kết rất nhiều với cộng đồng quốc tế nhưng hành động của họ lại khác. Ông Việt cho rằng những việc làm của họ ở Biển Đông đã làm “nhiều nước đã mất lòng tin vào Trung Quốc”. Cho nên giải pháp cho tình hình hiện nay là phải cùng nhau nỗ lực “xây dựng lòng tin” thì theo ông Việt “biện pháp là xây dựng lòng tin mà cụ thể trước mắt là xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) nhưng đến nay triển vọng COC quá xa vời”.
Đến nay, các nước ASEAN đã nhiều lần đề nghị Trung Quốc tiến hành đàm phán thực chất về COC, nhưng Trung Quốc mới chỉ đồng ý tham vấn. Trên thực tế, đàm phán COC đang rơi vào bế tắc. Trung Quốc đang tìm mọi cách để trì hoãn việc đàm phán về COC bởi họ hiểu rằng COC sẽ là yếu tố ngăn cản họ thực hiện tham vọng ở Biển Đông, ngăn cản các hành động gây hấn, làm thay đổi nguyên trạng của họ ở Biển Đông.
Trả lời câu hỏi Việt Nam nên làm gì trong bối cảnh tình hình Biển Đông phức tạp như vậy? Ông Hoàng Việt cho rằng sức mạnh lớn nhất của Việt Nam là luật pháp quốc tế vì Việt Nam có chính nghĩa; Việt Nam cần công khai minh bạch các hành vi gây hấn của Trung Quốc để cộng đồng quốc tế thấy rõ bản chất hành vi xâm lấn của Trung Quốc. Việt Nam cần vận động mạnh mẽ sự đồng tình ủng hộ của cộng đồng quốc tế, đây là thế mạnh của Việt Nam bởi Trung Quốc rất lo ngại hình ảnh của họ bị xấu đi trong con mắt cộng đồng quốc tế./.
BDN