Nhật muốn cung cấp 3 máy bay Beechcraft TC-90 King Air trang bị hệ thống rađa giám sát trên không cho Philippines phục vụ tuần tra ở Biển Đông.
Hãng Reuters dẫn 4 nguồn tin cho biết, các cuộc thương thảo mới qua vòng sơ bộ. Nhật chưa chính thức đề xuất dùng máy bay này thay thế cho loại máy bay Lockheed Martin P3-C mà Manila muốn có để giám sát các hoạt động trong vùng biển.
“Philippines không có đủ máy bay để tuần tra thường xuyên ở Biển Đông”, một nguồn tin giấu tên tại Nhật nói. Vì thế, việc cung cấp máy bay, dù là loại nhỏ, cũng sẽ giúp Manila nâng cấp khả năng quân sự.
Tuy nhiên, các quan chức quốc phòng cấp cao Philippines cho biết, họ chưa nghe về khả năng được cung cấp máy bay TC-90 mà Nhật sử dụng để đào tạo phi công quân sự. TC-90 cũng được quân đội Mỹ dùng cho vận tải và đào tạo phi công. Nếu cấp cho Manila sử dụng, hệ thống rađa giám sát sẽ được lắp đặt.
Một phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Nhật cho biết, các cuộc đàm phán đã đưa ra khuôn khổ hợp tác trong trang bị quốc phòng hai nước, nhưng “chưa có kế hoạch cụ thể” về việc Nhật cấp máy bay TC-90 cho Manila.
Nhưng để cho phép quân đội Nhật lần đầu tiên cung cấp trang bị cho nước khác, các nhà lập pháp Tokyo phải sửa đổi những quy định tài chính để các thiết bị qua sử dụng do chính phủ sở hữu được mua bán hợp lý. Đó cũng có thể là cách giúp Nhật cung cấp thiết bị quân sự cho những nước khác trong khu vực Đông Nam Á.
Đây là động thái thắt chặt quan hệ an ninh giữa Tokyo với các quốc gia Đông Nam Á trong bối cảnh tranh chấp leo thang.
Tokyo gần đây bày tỏ quan ngại về hành xử của TQ ở Biển Đông, nhất là việc làm đảo nhân tạo trái phép. Việc TQ xây đảo nhân tạo ở Biển Đông sẽ giúp họ mở rộng tầm với quân sự ra những hải lộ rất quan trọng với thương mại toàn cầu nói chung và thương mại Nhật nói riêng.
Nhiều hình ảnh vệ tinh cho thấy, TQ đã gần như hoàn thành xây dựng một đường băng dài 3.000m trên một đảo mới. Đường băng này đủ lớn cho mọi máy bay quân sự của TQ.
Trang bị cho Manila các máy bay tuần tra hàng hải có thể là một phần chương trình nghị sự mở rộng hợp tác an ninh khu vực của Thủ tướng Shinzo Abe nhưng sẽ khiến TQ không hài lòng. Bắc Kinh gần đây đã nhắc lại cáo buộc Nhật can thiệp vào tranh chấp Biển Đông.
Những tháng gần đây, Philippines và Nhật đã tiến hành hai cuộc tập trận hải quân chung ở trong và gần Biển Đông. Hồi tháng 6, Tổng thống Philippines Benigno Aquino và Thủ tướng Nhật Abe đã nhất trí bắt đầu đàm phán về thỏa thuận trao đổi viếng thăm lực lượng, cũng như khả năng để Nhật sử dụng các căn cứ tại Philippines trong việc tiếp dầu máy bay và tiếp tế tàu hải quân.
Mỹ có các hiệp ước an ninh với cả Manila và Tokyo. Washington ủng hộ quan hệ hợp tác nói trên vì họ muốn các đồng minh trong khu vực cùng chung tay gánh vác gánh nặng an ninh khi TQ trỗi dậy và ngày càng trở nên gây hấn.