Để chuẩn bị cho thị trường điện chuyển sang bước bán buôn thí điểm cạnh tranh và sau đó là bán lẻ cạnh tranh, Tập đoàn điện lực (EVN) đề xuất thay đổi biểu giá điện hiện hành. Nhiều kịch bản được đưa ra nhưng kịch bản nào thì giá điện cũng tăng.
EVN vừa hoàn tất một bản đề án dài 79 trang về cơ cấu biểu giá điện dự kiến tính theo các cách mới. Cách nào thì biểu giá điện cũng tăng theo lũy tiến, và các kịch bản được gợi ý vẫn có nhiều rắc rối.
Theo EVN, mục tiêu của đề xuất sửa biểu giá điện lần này theo hướng đơn giản, công khai, minh bạch, dễ áp dụng với giai đoạn 2015-2017, là hai năm thực hiện thị trường bán buôn điện cạnh tranh thí điểm. Tuy nhiên, vẫn có đến ba phương án được đưa ra và phương án đang được EVN gợi ý chọn lại “chẻ” nhỏ tiếp thành nhiều kịch bản khác nhau (5 kịch bản). Mỗi một kịch bản lại chia tiếp thành nhiều bậc giá nhỏ hơn nữa.
Ngoài phương án thứ nhất là giữ nguyên 6 bậc giá như quy định hiện hành, EVN đưa ra phương án 2 là quy định một mức biểu giá điện sinh hoạt là 1.747 đồng/kWh. Đây được coi là mức giá bán điện bình quân của biểu giá điện sinh hoạt bậc thang hiện hành. Ưu điểm của nó là tiết kiệm nhân lực và chi phí quản lý cho ngành điện do một quý chỉ ghi chỉ số 1 lần. Tiền điện 2 tháng đầu quý sẽ tạm thu bằng mức tiền điện của bình quân quý trước. Tháng cuối sẽ thanh toán bù trừ theo chỉ số công tơ ghi được.
Tuy nhiên, EVN cho rằng việc áp đồng giá sẽ gây khó khăn cho những người nghèo, thu nhập bình quân thấp.
Cách này cũng không khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm. Bởi tính theo cách này thì những người sử dụng điện cao từ 300 kWh/tháng trở lên sẽ tiết kiệm tối thiểu được 30.000 đồng/tháng so với biểu giá hiện hành. Càng dùng nhiều thì càng đỡ tiền, người dùng 500kWh/tháng tiết kiệm xấp xỉ được 190.000 đồng/tháng.
Phương án ba là phương án mà EVN muốn chọn nên được thuyết trình kỹ càng. Theo đó, rút gọn biểu giá điện sinh hoạt bậc thang từ 6 bậc xuống còn ba bậc hoặc bốn bậc. Có năm kịch bản cho riêng phương án này, có kịch bản ba bậc, có kịch bản là bốn bậc.
Trong số này, EVN muốn rút về kịch bản 2, gồm ba bậc (1.501 đồng cho 50 kWh đầu tiên, 1.907 đồng/kWh cho lượng tiêu thụ 200 kWh tiếp theo, và 2.557 đồng/kWh cho lượng tiêu thụ còn lại). Một gợi ý khác là kịch bản 5 gồm bốn bậc: bắt đầu từ 1.484 đồng/kWh (50 kWh đầu tiên) ,1.670 đồng (150 kWh tiếp theo), 2.325 đồng (200 kWh tiếp theo), 2.587 đồng/kWh (dùng trên 400kWh).
Vẫn theo đề xuất, ưu điểm của phương án và kịch bản gợi ý đi kèm vẫn đảm bảo mục tiêu khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, khách hàng sử dụng càng nhiều tiền điện càng thanh toán giá cao và dùng ít giá thấp.
Tuy nhiên, thay vì đưa ra những luận cứ thuyết phục hơn cho việc rút gọn phương án và lý giải vì sao phương án nào thì tiền điện phải nộp dự kiến cũng tăng (không có phương án giảm giá như giá xăng dầu), EVN lại e ngại rằng nếu tiếp tục ghi chỉ số với mức tiền điện tăng cao ở các bậc thang lớn trong thời điểm nắng nóng, người dân dùng nhiều điện dễ phản ứng về việc ghi chỉ số điện không chính xác. EVN ngại rằng điều này có thể tạo dư luận xấu ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu của ngành điện (?).
Dự kiến việc góp ý cho các phương án điều chỉnh diễn ra vào đầu tháng 10 tới.