Biển Đông có thể là trọng tâm thảo luận trong bữa tối giữa hai vị nguyên thủ tuy nhiên, thái độ của Mỹ thế nào vẫn là vấn đề gây tranh luận.
Biển Đông dự kiến là vấn đề nóng trong cuộc thảo luận của ông Obama và ông Tập Cận Bình
TTXVN dẫn thông tin trên truyền thông quốc tế cho biết, Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 24/9 (theo giờ Mỹ) đã chào đón Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Nhà Trắng bằng câu chào theo tiếng Quan Thoại là “ni hao”.
Hai vị nguyên thủ quốc gia đã mở đầu cho chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên của ông Tập Cận Bình tới Mỹ bằng cách tản bộ đi dọc theo đại lộ Pennsylvania tới Nhà Blair.
Các quan chức hy vọng rằng cuộc gặp theo nghi thức đơn giản đó sẽ là dịp để hai cường quốc kinh tế và quân sự hàng đầu thế giới trao đổi các quan điểm về các vấn đề mang tính toàn cầu.
Sang ngày 25/9 (giờ Mỹ), ông Tập sẽ được chào đón bằng nghi thức bắn 21 phát đại bác cùng bữa dạ tiệc theo nghi thức Nhà nước.
Tuy nhiên, trợ lý cao cấp của ông Obama Ben Rhodes nói rằng những cam kết mang tính xây dựng cao nhất có thể sẽ được trao đổi trong bữa ăn tối trong diện hẹp giữa hai vị nguyên thủ vào ngày thứ năm. Tình hình Biển Đông có thể là trọng tâm thảo luận trong bữa tối này.
Theo các chuyên gia quốc tế, ông Tập sẽ không hạ giọng trong tuyên bố về Biển Đông. Điều này đặt câu hỏi về việc, liệu Mỹ sẽ cam kết ủng hộ các đồng minh châu Á hay né tránh để không làm trầm trọng thêm mối quan hệ Mỹ-Trung, vốn đang có chiều hướng cải thiện?
TS Dean Cheng, chuyên gia về vấn đề chính trị và an ninh thuộc Tổ chức The Heritage nhận định: “Ông Obama đã không quyết liệt trong vấn đề Biển Đông. Giới chức quân đội Mỹ muốn điều máy bay tàu chiến áp sát khu vực 12 hải lý quanh đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trái phép. Nhưng Nhà Trắng không nhắc nhiều đến khả năng này”.
Còn chuyên gia Greg Polling, giám đốc Sáng kiến Minh bạch hàng hải châu Á (AMTI) của CSIS cho rằng, Mỹ đã chủ động né tránh khỏi những căng thẳng liên quan đến đảo nhân tạo nhưng không chấp nhận hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.
“Mỹ muốn đảm bảo tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc và các nước láng giềng được giải quyết bằng biện pháp hòa bình”, ông Polling nhận định. “Mỹ cũng muốn duy trì tuần tra ở Biển Đông để đảm bảo tự do hàng hải trước các tàu Trung Quốc”.
Nhưng điều quan trọng hơn cả là Mỹ cần phải ngăn chặn Trung Quốc tạo ra những tiền lệ nguy hiểm, theo ông Polling. Điều này sẽ tác động đến chính sách của Mỹ trong các việc giải quyết mâu thuẫn với Nga hay Iran.
Do vậy, Mỹ có lý do để mong muốn đảm bảo luật pháp quốc tế được thực thi một cách đầy đủ. Tuy nhiên, trong cuộc gặp sắp tới với Tổng thống Mỹ Obama, ông Tập có thể sẽ nhấn mạnh vào việc Mỹ thậm chí còn chưa ký Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển.
Báo Washington Post của Mỹ trong bài viết ngày 23/9 nói rằng, đã đến lúc Mỹ phải cứng rắn, thậm chí mạnh tay với Trung Quốc bởi trong 2 năm vừa qua, giới lãnh đạo Trung Quốc đã nhiều lần phớt lờ cảnh báo của Mỹ trước hàng loạt các vấn đề. Do đó, trong thời gian tới, Mỹ sẽ không để Bắc Kinh tiếp tục làm mất thể diện của mình nữa trên trường quốc tế.
Theo báo Mỹ, nếu sự phản đối bằng lời nói và thiện chí kêu gọi đàm phán không “hoãn xung” được sự bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông thì Mỹ cần phải mạnh tay xem xét các biện pháp khác, kể cả phải thực thi lệnh trừng phạt.
Ngoài ra, theo báo Mỹ, trong cuộc gặp với ông Tập Cận Bình, Tổng thống Mỹ Barack Obama cần cố gắng thuyết phục ông Tập xem xét lại chính sách thù địch, bắt đầu từ gián điệp mạng chống lại các công ty Mỹ đến xây dựng các sân bay, đảo nhân tạo tại Biển Đông.
Và nếu như cuộc gặp này không thay đổi được cục diện hiện nay thì có thể dễ dàng nhìn thấy một viễn cảnh hết sức mù mịt trong quan hệ Mỹ – Trung thời gian tới.