Các quan chức cho biết Washington đã thông báo ngắn gọn với các đồng minh ở châu Á về kế hoạch tuần tra hải quân gần đảo nhân tạo Trung Quốc xây ở Biển Đông.
Reuters dẫn lời một quan chức quốc phòng Mỹ hôm 8/10 nói rằng Washington đang xem xét triển khai tàu chiến vào trong phạm vi 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo Trung Quốc xây dựng phi pháp tại quần đảo Trường Sa.
Theo NYTimes, các quan chức ở Philippines cho biết họ đã được thông báo về kế hoạch tuần tra trong vài ngày qua. Thượng nghị sĩ Antonio Trillanes IV F., chủ tịch Ủy ban Quốc phòng và An ninh Quốc gia, hôm qua nói rằng ông hoan nghênh quyết định này.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter và Ngoại trưởng John Kerry đã lên lịch thảo luận về việc tuần tra với phía Australia tại Boston ngày 12-13/10. Người đứng đầu Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương Mỹ, đô đốc. Harry B. Harris Jr., cũng được cho là có tham dự cuộc họp này.
Cố vấn cao cấp về Trung Quốc tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, Daniel Kritenbrink, nói với nhóm các nhà phân tích tại một cuộc họp ở Washington rằng, Nhà Trắng đã quyết định tiến hành tuần tra, theo một người dự sự kiện.
Ông Kritenbrink không nói rõ khi nào cuộc tuần tra sẽ diễn ra, nhưng ông cho biết nó vốn bị trì hoãn để không làm gián đoạn chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cuối tháng 9, nguồn tin cho biết.
Tân thủ tướng Australia, Malcolm Turnbull, sẽ ít sẵn sàng ủng hộ tuần tra hơn người tiền nhiệm Tony Abbott, nhà phân tích quốc phòng Hugh White nhận định. Ông Turnbull có khả năng phải thận trọng về việc đối đầu với Trung Quốc, ông White nói.
Tại Manila, thượng nghị sĩ Trillanes nói rằng nên tiến hành cuộc tuần tra. “Việc này khá nguy hiểm, nhưng ngay bây giờ, chúng ta cần phải biết Trung Quốc sẵn sàng bảo vệ các đảo nhân tạo đó đến mức nào”, ông nói.
Trillanes cho biết ông không lo ngại rằng động thái như vậy có thể làm tăng khả năng xung đột trong khu vực. “Mỹ đã tính toán rồi. Họ sẽ không làm điều này nếu căng thẳng leo thang cao hơn so với những gì họ dự đoán”, ông nói.
Bộ trưởng ngoại giao Philippines Albert F. del Rosario nói rằng các cuộc tuần tra của Mỹ sẽ giúp duy trì ổn định trong khu vực.
Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với phần lớn diện tích Biển Đông, chồng lấn lên vùng biển của các quốc gia láng giềng như Việt Nam, Philippines. Bắc Kinh còn ngang nhiên tiến hành cải tạo đất phi pháp tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Hà Nội khẳng định mọi hành động xây dựng, mở rộng của nước ngoài trên các đảo đá, bãi ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà không được phép của chính phủ Việt Nam đều phi pháp và vô giá trị.
Washington không công nhận tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh đối với các đảo nhân tạo, tuyên bố hải quân Mỹ sẽ hoạt động ở mọi nơi luật pháp quốc tế cho phép.