“Các quốc gia Đông Nam Á sẽ phải tự quyết định chống lại sự bành trướng của Trung Quốc hoặc chấp nhận để Trung Quốc biến Biển Đông thành ao nhà của họ.”
Reuters ngày 4/11 đưa tin, hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng với các đối tác Úc, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hoa Kỳ…còn gọi là ADMM+ hôm nay tại Malaysia đã không thể ra được tuyên bố chung do bất đồng sâu sắc về vấn đề Biển Đông.
Cuộc họp diễn ra một tuần sau khi chiến hạm Hoa Kỳ USS Lassen thách thức giới hạn 12 hải lý xung quanh một đảo nhân tạo Trung Quốc bồi lấp bất hợp pháp ở Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam).
Ngay từ tháng 2 năm nay Bắc Kinh đã tìm mọi cách gạt Biển Đông khỏi nghị trình ADMM và ADMM+, tuy nhiên dưới áp lực của Hoa Kỳ và Nhật Bản, nước chủ nhà Malaysia đa đồng ý sẽ đề cập đến Biển Đông trong dự thảo tuyên bố chung sau khi hội nghị kết thúc.
Trước đó một quan chức quốc phòng cấp cao Hoa Kỳ cho biết, Trung Quốc đã vận động hành lang một số nước ASEAN phản đối bất kỳ dự thảo tuyên bố chung nào bày tỏ lo ngại về căng thẳng leo thang trên Biển Đông. Điều này phản ánh sự chia rẽ trong nội bộ ASEAN xung quanh vấn đề Trung Quốc bồi lấp, xây dựng và quân sự hóa đảo nhân tạo bất hợp pháp ở Trường Sa.
“Đây là quyết định của ASEAN, nhưng theo quan điểm của chúng tôi, không có tuyên bố chung còn tốt hơn là có nhưng lại tránh né đề cập việc Trung Quốc bồi lấp, xây dựng và quân sự hóa (bất hợp pháp) đảo nhân tạo ở Biển Đông”, quan chức giấu tên nói với Reuters.
Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn thì đổ lỗi cho “một số nước ngoài Đông Nam Á”, ám chỉ Nhật Bản và Hoa Kỳ phải chịu trách nhiệm về việc ADMM, ADMM+ không thể ra được tuyên bố chung (?!).
Bình luận về động thái này, một nhà ngoại giao tham gia cuộc họp này nói với The New York Times hôm 4/11: “Các quốc gia Đông Nam Á sẽ phải tự quyết định chống lại sự bành trướng của Trung Quốc hoặc chấp nhận để Trung Quốc biến Biển Đông thành ao nhà của họ.”