Tàu khu trục Mỹ đã thực hiện hoạt động tự do hàng hải bên trong 12 hải lý các thực thể: Xu Bi, Song Tử Đông, Song Tử Tây, đá Nam và đá Hoài Ân.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter và Thượng nghị sĩ John McCain, ảnh: USNI News.
USNI News ngày 5/1 đưa tin, sau 2 tháng Chủ tịch Quân vụ Thượng viện Hoa Kỳ John McCain yêu cầu, Bộ trưởng Quốc phòng Ash Carter mới có trả lời chính thức, giải thích rõ ràng về hoạt động tự do hàng hải của tàu USS Lassen tại khu vực quần đảo Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam) ngày 27/10/2015.
Trong bức thư gửi ông chủ Lầu Năm Góc, Thượng nghị sĩ McCain yêu cầu ông Carter giải thích rõ về nhiệm vụ của USS Lassen tại Trường Sa hôm 27/10 là thực hiện hoạt động tự do đi lại hay đi qua vô hại bên trong 12 hải lý của đá Xu Bi, một bãi cạn lúc nổi lúc chìm trong quần đảo Trường Sa bị Trung Quốc chiếm đóng và bồi đắp đảo nhân tạo (bất hợp pháp).
Ngày 22/12/2015, hai tháng sau khi nhận được chất vấn, ông Ash Carter đã có thư trả lời Thượng nghị sĩ John McCain rằng, USS Lassen thực hiện hoạt động tự do hàng hải bên trong phạm vi 12 hải lý không chỉ ở đá Xu Bi, mà còn bao gồm các thực thể khác do Đài Loan, Philippines, Việt Nam đang kiểm soát ở Biển Đông.
Cụ thể, tàu khu trục Mỹ đã thực hiện hoạt động tự do hàng hải bên trong 12 hải lý các thực thể: Xu Bi, Song Tử Đông, Song Tử Tây, đá Nam và đá Hoài Ân mà Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan và Philippines có yêu sách.
“Hoạt động tự do hàng hải mà hải quân Hoa Kỳ thực hiện là quá trình đi qua liên tục và nhanh chóng, phù hợp với cả hai loại hình đi lại tự do trong vùng biển quốc tế, và đi qua vô hại trong lãnh hải 12 hải lý của một thực thể”, ông Carter cho biết.
Trong đó đi qua vô hại theo luật hàng hải quốc tế, một tàu chiến có thể đi qua lãnh hải nước khác mà không cần báo trước, nhưng phải tránh bất kỳ hành động quân sự nào như kích hoạt ra đa, giương vũ khí, tuyên truyền hay tiến hành tập trận.
Về lý do tuần tra bên trong 12 hải lý quanh đá Xu Bi, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ giải thích:
“Chúng tôi tin rằng đá Xu Bi trước khi bị Trung Quốc biến thành một hòn đảo nhân tạo, từng là một thực thể lúc nổi, lúc chìm và do đó nó không thể tự nó tạo ra 12 hải lý lãnh hải cho riêng mình.
Tuy nhiên, nếu nó nằm trong phạm vi 12 hải lý của một thực thể có lãnh hải 12 hải lý như trường hợp của đá Hoài Ân (nằm trong 12 hải lý lãnh hải của đảo Thị Tứ) thì mực nước thấp nhất ở đá Xu Bi có thể được dùng để tính chiều rộng lãnh hải như trường hợp của đá Hoài Ân.
Trong trường hợp này, đá Xu Bi có thể được bao quanh bởi một vùng lãnh hải 12 hải lý mặc dù là một thực thể lúc nổi, lúc chìm hoàn toàn tự nhiên.
Với sự không chắc chắn như thế, chúng tôi tiến hành hoạt động tự do hàng hải theo cách hợp pháp với tất cả các kịch bản để bảo lưu lập trường của Mỹ trước những gì mập mờ nên được làm rõ, những tranh chấp nên được giải quyết và làm rõ những yêu sách hàng hải”, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ giải thích.
Nhà nghiên cứu Gregory Poling từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế nói với USNI News hôm Thứ Ba rằng, Lầu Năm Góc lẽ ra nên công bố rõ vấn đề chậm nhất là một tuần sau khi USS Lassen thực hiện hoạt động tự do hàng hải ở Trường Sa thay vì 2 tháng sau mới lên tiếng.