Nhật Bản, Úc đều đồng ý việc tàu Mỹ đi tới gần đảo Tri Tôn thuộc Quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, Úc lý giải nguyên nhân Mỹ chọn Tri Tôn.
Báo Kyodo của Nhật Bản ngày 1/2 cho hay, Chính phủ nước này đã ủng hộ việc Mỹ điều tàu khu trục mang tên lửa có điều khiển USS Curtis Wilbur di chuyển vào khu vực 12 hải lý quanh đảo Tri Tôn thuộc Quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam hôm 30/1.
“Động thái đó (của Mỹ) là hết sức quan trọng đối với cộng đồng quốc tế để hợp tác nhằm bảo vệ các vùng biển mở cửa, tự do và hòa bình”, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga nói.
Ông Suga cũng khẳng định các nỗ lực của Trung Quốc nhằm thay đổi hiện trạng ở Biển Đông, với các mục đích quân sự, là “mối quan ngại chung” của cộng đồng quốc tế.
Úc cũng thể hiện quan điểm đồng thuận trong việc Mỹ điều tàu khu trục tới Biển Đông, thậm chí còn ám chỉ có thể Úc cũng sẽ làm như thế.
Báo Sydney Morning Herald (Úc) ngày 31/1 đưa tin, Bộ trưởng Quốc phòng Marise Payne ra thông cáo cho hay: “Mỹ đã thông báo công khai chính sách tiến hành hoạt động tự do hàng hải trên toàn thế giới phù hợp với luật pháp quốc tế”.
Bà Payne cho hay, Úc có lợi ích hợp pháp trong việc duy trì hòa bình và ổn định, tôn trọng luật pháp quốc tế, tự do thương mại, tự do đi tàu và bay qua ở biển Đông.
Bà khẳng định: “Vì chúng ta đã làm như thế trong nhiều thập niên, tàu thuyền và máy bay của Úc sẽ tiếp tục thực hiện quyền tự do đi tàu và tự do bay qua theo luật pháp quốc tế, kể cả ở biển Đông”.
Bà cho biết Úc sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Mỹ và các đối tác khu vực về an ninh hàng hải.
Lý do Mỹ chọn đảo Tri Tôn
Theo chuyên gia Euan Graham, Giám đốc Chương trình An ninh quốc tế tại Học viện Lowy ở Sydney (Úc), việc Hải quân Mỹ chọn đảo Tri Tôn trong lần ra mặt này vì nguy cơ phản ứng tương đối thấp hơn đá Vành Khăn.
“Khi quá cảnh gần đảo Tri Tôn, về chiến thuật hải quân Mỹ có thể bất ngờ vào và ra trước khi Trung Quốc có thể đưa tàu chiến hay tàu hải giám phản ứng”, ông Graham nhận xét.
Báo Japan Times (Nhật Bản) từng nhận định, sau USS Lassen tới gần Subi thì có thể Đá Vành Khăn sẽ là mục đích kế tiếp của nước này.
Theo các chuyên gia Mỹ, ngay khi Mỹ đưa tàu USS Lassen tới đảo đá Subi hồi tháng 10 năm ngoái, việc Washington tiếp tục động thái này là điều chắc chắn.
Chuyên gia Bonnie Glaser, Giám đốc chương trình Quyền lực Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ), nhận định thực ra tàu khu trục USS Curtis Wilbur tiếp tục thực hiện mục tiêu như tàu USS Lassen đã làm hồi năm ngoái. Đó là nối lại hoạt động bảo vệ tự do hàng hải đã thực hiện rồi dừng lại hồi năm 2012.
Bà cho rằng để khẳng định mục đích, Mỹ cần tiếp tục thực hiện hoạt động tự do hàng hải quanh đá Vành Khăn và cần hành động xa hơn quyền đi qua vô hại, đồng thời tiến hành thao tác quân sự.
 |
| Tàu khu trục trang bị tên lửa có điều khiển USS Curtis Wilbur của Mỹ. |
Ngày 30/1, tàu khu trục trang bị tên lửa dẫn đường của Hải quân Mỹ USS Curtis Wilbur đã di chuyển vào khu vực 12 hải lý xung quanh một hòn đảo mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trái phép ở Biển Đông trong một động thái mà Lầu Năm Góc khẳng định là nhằm thách thức các nỗ lực hạn chế quyền tự do đi lại.
Phát ngôn viên Lầu Năm Góc, Đại tá Jeff Davis cho hay không có tàu nào của quân đội Trung Quốc xuất hiện ở khu vực gần USS Curtis Wilbur khi tàu này tiến hành hoạt động trên gần đảo Tri Tôn thuộc Quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.
Hoạt động tự do hàng hải của tàu USS Curtis Wilbur được Thượng Nghị sỹ John McCain phân tích rằng: “Hoạt động này đã phản bác các yêu sách hàng hải thái quá, hạn chế các quyền, tự do của Mỹ và các nước theo luật pháp quốc tế”.
Hạ nghị sĩ Randy Forbes đề nghị thực hiện nhiều hoạt động tự do hàng hải và keey gọi các nước cùng tham gia tự do hàng hải chung tuyên bố: “Tàu USS Curtis Wilbur đã phát đi thông điệp mạnh mẽ về cam kết lâu dài của Mỹ đối với châu Á. Cho dù chủ quyền các đảo này có thể đang bị tranh chấp, quyền tự do bay qua, đi tàu và hoạt động trong vùng biển xung quanh là điều không tranh cãi”.