Can dự vào tình hình an ninh của Afghanistan sẽ góp phần giúp Trung Quốc bảo đảm ổn định ở Tân Cương và triển khai chiến lược Con đường Tơ lụa.
Báo chí Trung Quốc cuối tháng 2/2016 cho hay, Tham mưu trưởng Bộ Tham mưu liên quân Quân đội Trung Quốc, thượng tướng Phòng Phong Huy đã dẫn đầu đoàn đại biểu quân đội nước này đến thăm Afghanistan.
Trong cuộc gặp với tướng Phòng Phong Huy vào ngày 29/2/2016, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani đã hoan nghênh Trung Quốc thúc đẩy triển khai chiến lược “một vành đai, một con đường”, cho rằng, chiến lược này có lợi cho Afghanistan.
Ông Ashraf Ghani còn cho rằng, Afghanistan và Trung Quốc đều đang đối mặt với mối đe dọa của chủ nghĩa khủng bố, Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (ETIM) là kẻ thù chung của hai nước; đồng thời đề nghị tiếp tục tăng cường giao lưu, hợp tác trong lĩnh vực an ninh và chống khủng bố.
Về phía Trung Quốc, tướng Phòng Phong Huy cam kết Trung Quốc sẽ tích cực thực hiện đồng thuận quan trọng đạt được giữa lãnh đạo hai nước, không ngừng tăng cường hợp tác thiết thực trên các lĩnh vực giữa quân đội hai nước, thúc đẩy hợp tác chống khủng bố ở khu vực, tích cực đóng góp cho bảo vệ an ninh, ổn định khu vực, thúc đẩy xây dựng “một vành đai, một con đường”.
Hãng tin VOA Mỹ ngày 2/3 cho rằng, trong chuyến thăm Afghanistan lần này, Tổng tham mưu trưởng Phòng Phong Huy đã thảo luận với phía Afghanistan về kế hoạch thành lập liên minh chống khủng bố giữa 4 nước Trung Quốc, Pakistan, Afghanistan và Tajikistan.
Ba nước trong kế hoạch này đều có lãnh thổ tiếp giáp với Trung Quốc, người Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi ở đó phổ biến có thái độ chống lại Bắc Kinh.
 |
| Lực lượng an ninh Afghanistan đang sử dụng súng tự động Type 56-1 của Trung Quốc để tiến hành huấn luyện |
Vào đầu thập niên 1990, dân tộc Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương luôn tìm cách để được tự trị lớn hơn về chính trị và tôn giáo. Vài chục năm qua, Pakistan, Afghanistan và Tajikistan cũng bị chủ nghĩa cực đoan tôn giáo gây phiền phức nhất định.
Người Duy Ngô Nhĩ cũng hoạt động ở biên giới giữa Trung Quốc với Afghanistan và Pakistan.
Phó phát ngôn viên của Tổng thống Afghanistan cho hay, Tổng tham mưu trưởng Quân đội Trung Quốc đề nghị 3 nước này tham gia cơ chế chống khủng bố do Trung Quốc đề xuất và Tổng thống Afghanistan đã phê chuẩn kế hoạch này.
Trong khi đó, tờ Nhật báo Phố Wall Mỹ ngày 10/3 dẫn tuyên bố của Bộ Quốc phòng Afghanistan cho biết, Trung Quốc đề xuất mở rộng viện trợ quân sự đối với quân đội Afghanistan. Động thái này đã phản ánh Chính phủ Trung Quốc chuẩn bị tăng cường mức độ tham gia ở quốc gia bị tàn phá ghê gớm bởi chiến tranh này.
Chuyến thăm cấp cao của Quân đội Trung Quốc đến Afghanistan lần này là chuyện hiếm thấy.
 |
| Quân đội Afghanistan |
Trung Quốc luôn tránh công khai ủng hộ Quân đội Afghanistan tấn công Taliban, bởi vì họ cũng đang phát triển quan hệ với nhóm quân sự này để bản thân có thể được xem là một bên trung lập không can dự vào cuộc xung đột nội bộ của Afghanistan và hỗ trợ thúc đẩy tiến trình hòa bình Afghanistan.
Tuy nhiên, tình hình an ninh xấu đi và sự trỗi dậy của “Nhà nước Hồi giáo” (IS) thúc đẩy Trung Quốc đóng vai trò tích cực hơn ở Afghanistan.
Việc lựa chọn thời cơ tiến hành chuyến thăm Afghanistan cách đây không lâu của tướng Phòng Phong Huy được xem là một tín hiệu mạnh mẽ cho thấy Trung Quốc ủng hộ Afghanistan.
Sau khi phần lớn quân đội các nước rút khỏi vào năm 2014, Chính phủ Afghanistan đang mất đi sự kiểm soát đối với một số khu vực trong nước. Quan chức Mỹ và đồng minh cho rằng, Taliban hiện kiểm soát gần 1/3 lãnh thổ Afghanistan.
Phó phát ngôn viên của Bộ trưởng Quốc phòng Afghanistan, Mohammad Radmanish cho hay, đã thành lập một ủy ban để liệt kê danh sách đề nghị hỗ trợ quân sự, danh sách này có thể bao gồm vũ khí hạng nhẹ, linh kiện máy bay và quân trang.
Bộ Quốc phòng Trung Quốc từng cho biết, những năm gần đây, quan hệ quân đội hai nước luôn được cải thiện và sẽ tiến hành nhiều hợp tác hơn, trong đó có huấn luyện.
Đáng chú ý, báo chí Trung Quốc cho hay, ngày 26/2, hàng viện trợ nhân đạo của Quân đội Trung Quốc đã được nhanh chóng vận chuyển tới thủ đô Kabul của Afghanistan.
 |
| Quân đội Afghanistan |
Trong một tuyên bố, Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho hay, hai bên sẵn sàng đi sâu giao lưu quân sự trên các lĩnh vực, tăng cường hợp tác trên các phương diện như chống khủng bố, huấn luyện và đào tạo cán bộ, đóng góp cho an ninh khu vực.
Như vậy, việc tích cực can dự ở Afghanistan đã phản ánh Trung Quốc đang lo ngại về những diễn biến của tình hình an ninh Afghanistan, lo ngại nó có thể thúc đẩy hoạt động khủng bố ở Tân Cương, Trung Quốc và cản trở Trung Quốc triển khai chiến lược Con đường Tơ lụa.
The Diplomat Nhât Bản ngày 11/3 bình luận, Trung Quốc đang thúc đẩy sáng kiến “một vành đai, một con đường”, họ muốn xây dựng một mạng lưới hạ tầng cơ sở khổng lồ, đi qua trung tâm Âu-Á (Afghanistan) để kết nối với Tây Âu.
Điều này ngoài giúp cho Afghanistan có một nguồn đầu tư, còn đem lại cơ hội tốt cho Mỹ đa dạng hóa lợi ích ở Afghanistan. Thông qua hợp tác chủ động, Mỹ có thể gây ảnh hưởng tới các dự án cụ thể của “một vành đai, một con đường”, làm cho lợi ích của Trung Quốc gắn chặt với sự thịnh suy của Afghanistan.
 |
| Binh sĩ Afghanistan |
Mở rộng lợi ích trực tiếp của Trung Quốc ở Afghanistan sẽ mở ra con đường mới cho hợp tác Mỹ-Trung, thúc đẩy hai bên tăng cường hợp tác an ninh, làm cho trọng tâm hợp tác không còn ở chống khủng bố và các vấn đề nội bộ của Trung Quốc.
Nếu Trung Quốc sẵn sàng đóng góp nhiều hơn cho các vấn đề của Afghanistan thì sẽ đem lại lợi ích to lớn cho Mỹ, giúp Mỹ rút khỏi cuộc chiến lâu dài này.