Khi có sự xuất hiện của Mỹ và nhiều nước khác, sẽ thêm nhiều lời phản đối Trung Quốc và nhiều tiếng nói bảo vệ Việt Nam hơn.
TS Bùi Ngọc Sơn, Trưởng phòng Kinh tế thế giới, Viện Nghiên cứu chính trị thế giới đã nói như vậy. Ông kỳ vọng mối quan hệ Việt – Mỹ sẽ có nhiều bước tiến lớn trong tương lai.
PV:- Thưa ông, chuẩn bị cho chuyến thăm của Tổng thống Obama tới Việt Nam, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã tổng kết lại mối quan hệ Việt Nam – Mỹ và cho rằng: ”Mỹ và Việt Nam một lần nữa đã chứng tỏ rằng những quốc gia từng thù hận có thể trở thành đối tác, thậm chí trong thế giới phức tạp mà chúng ta đang chứng kiến hôm nay… Đây cũng là một bài học đầy ý nghĩa và đúng lúc cho cả thế giới”. Ông bình luận thế nào về phát biểu trên? Theo ông, bài học quan hệ Việt Nam – Mỹ có ý nghĩa như thế nào trong thế giới ngày hôm nay?
TS Bùi Ngọc Sơn: Bài phát biểu của ông Kerry thực tế đang nhắc lại lời của Cựu tổng thống Mỹ Bill Clinton. Dù vậy, lời nhắc lại cần được nhìn nhận trong hai bối cảnh giữa quá khứ và hiện tại để hiểu rõ hơn bản chất của vấn đề.
Nếu trong quá khứ, bài phát biểu của ông Bill Clinton đưa ra trong bối cảnh Việt – Mỹ mới bước vào giai đoạn bình thường hóa mối quan hệ, vấn đề tư tưởng, giao thương giữa hai nước còn nhiều e ngại. Hôm nay, trong bối cảnh thế giới đầy biến động, hành vi tranh chấp trên Biển Đông của Trung Quốc đang có nhiều hành vi leo thang, gây căng thẳng, Việt Nam đang bị một sức ép rất lớn. Về phía Mỹ, chính phủ nước này cũng đang lo lắng về sự trỗi dậy của Trung Quốc bằng những động thái không hòa bình. Trong hoàn cảnh đó, nếu Việt Nam có tìm kiếm một sự ủng hộ từ một nước lớn như Mỹ cũng là cần thiết và có lợi cho cuộc bảo vệ lợi ích của mình.
Ngược lại, Mỹ xích lại gần Việt Nam cũng là vì lợi ích của chính nước này trên Biển Đông đồng thời, Mỹ đang thể hiện rõ hơn chiến lược xoay trục tại khu vực châu Á Thái Bình Dương trong thời gian gần đây.
Như vậy, có thể hiểu rằng, tự hoàn cảnh đang kéo hai nước Việt – Mỹ gần với nhau hơn và tự hoàn cảnh đang khiến hai nước xích lại gần nhau, cùng bắt tay, hợp tác bảo vệ quyền lợi, lợi ích của cả hai bên. Từ thực tế đó, mà Việt – Mỹ từ chỗ là thù địch, đối đầu đang dần trở thành đối tác, bạn bè.
Về lĩnh vực kinh tế, nếu để ý sẽ thấy trong các bài phát biểu gần đây Mỹ đều thừa nhận Việt Nam đang có những chuyển đổi mạnh mẽ, nền kinh tế đang chuyển dần sang nền kinh tế thị trường. Đây chính là mấu chốt của bước tiến mới trong quan hệ giao thương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ và điều này cũng đang được Hoa Kỳ cổ vũ và ủng hộ mạnh mẽ.
Tất cả điều đó đang cho thấy rõ ràng đã có một sự thay đổi rất lớn trong quan điểm của hai nước về tăng cường mối quan hệ song phương cũng như nhận thức rõ ràng về vai trò của hai bên trong vấn đề đảm bảo an ninh tại khu vực Biển Đông, cũng như an ninh, an toàn cả khu vực và thế giới.
PV:- Quả thật, sau 20 năm bình thường hóa quan hệ Việt-Mỹ, mối quan hệ hai nước được phát triển trong tất cả các lĩnh vực, trong đó, có nhiều mối liên kết mang tính định hình trật tự thế giới như TPP. Theo ông, bước chuyển từ đối tác tốt sang bạn bè tốt trong quan hệ Việt – Mỹ có sớm xảy ra hay không và vì sao?
TS Bùi Ngọc Sơn: Tôi tin trong tương lai, mối quan hệ giữa hai nước sẽ tốt dần lên thông qua sự cam kết cùng nhau hợp tác, phát triển, cùng bảo đảm an toàn, an ninh hàng hải toàn khu vực. Thực tế, sự hợp tác này là vì lợi ích của cả Mỹ và Việt Nam chứ không vì riêng lợi ích của một nước nào.
Sự ra đời của Hiệp định thương mại Thái Bình Dương (TPP) cùng sự tham gia của Việt Nam đã cho thấy đây là cơ hội thắt chặt hơn mối quan hệ giữa hai nước.