“Bất kỳ sự đồng thuận nào giữa Trung Quốc và 3 quốc gia nói trên đều tiếp tục chia rẽ ASEAN và chỉ bảo vệ lợi ích của Trung Quốc”.
Thủ tướng Hun Sen lần đầu tiên thăm Mỹ dự hội nghị thượng đỉnh Sunnylands, ảnh: AP.
VOA Cambodia ngày 19/5 bình luận, Campuchia đang trong tình thế mắc kẹt về việc duy trì quan điểm trung lập đối với các tranh chấp ở Biển Đông. Một mặt các thành viên ASEAN cho rằng khối cần thống nhất đối phó với các tranh chấp, mặt khác Trung Quốc – nhà tài trợ lớn nhất của Campuhcia lại muốn Phnom Penh ủng hộ đàm phán song phương, không giải quyết vấn đề Biển Đông thông qua khu vực hay quốc tế.
Tháng Hai năm nay, lần đầu tiên Thủ tướng Hun Sen thăm Hoa Kỳ dự hội nghị thượng đỉnh Mỹ – ASEAN tại Sunnylands trong suốt hơn 30 năm qua kể từ khi lền nắm quyền. Hội nghị này là một nỗ lực của Tổng thống Obama nhằm đối phó với xu thế phiêu lưu của Trung Quốc trong khu vực.
Ông Hun Sen đã ủng hộ tuyên bố chung của hội nghị, trong đó Biển Đông được nhắc đến với vai trò “trung tâm” của ASEAN. Kể từ hội nghị Sunnylands, Trung Quốc đã có hàng loạt hoạt động ngoại giao vận động ủng hộ cho lập trường của họ trên Biển Đông.
Ngoại trưởng Vương Nghị đã công du Brunei, Campuchia và Lào từ 20/4 đến 24/4 để tìm kiếm cái Trung Quốc đưa ra là “nhận thức chung 4 điểm”, trong đó có nội dung “tranh chấp chủ quyền một bộ phận quần đảo Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam) không phải vấn đề đối với ASEAN và cần được giải quyết thông qua đối thoại, tham vấn giữa các bên liên quan trực tiếp”.
Ông Phay Siphan, người phát ngôn chính phủ Campuchia nói với báo giới, chẳng có thỏa thuận nào mới giữa Phnom Penh và Bắc Kinh đạt được trong chuyến thăm của ông Vương Nghị, một thông điệp được hiểu là nhằm bác bỏ “nhận thức chung 4 điểm” mà Bộ Ngoại giao Trung Quốc áp đặt.
Các học giả trong khu vực Đông Nam Á đã phản ứng giận dữ trước hành động Trung Quốc lợi dụng các nước thành viên ASEAN lệ thuộc Bắc Kinh về kinh tế để phá hoại sự đoàn kết trong khu vực.
Paul Chambers, Giám đốc Viện nghiên cứu Các vấn đề Đông Nam Á tại Chiang Mai, Thái Lan nhận xét: “Bất kỳ sự đồng thuận nào giữa Trung Quốc và 3 quốc gia nói trên đều tiếp tục chia rẽ ASEAN và chỉ bảo vệ lợi ích của Trung Quốc”.