Đó là khẳng định của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Việt Nam Mai Tiến Dũng với báo chí bên lề Trung tâm hội nghị quốc tế ngay sau khi kết thúc cuộc họp báo chiều 30/6 về công bố nguyên nhân hiện tượng cá chết hàng loạt tại miền Trung.
Ông Mai Tiến Dũng.
Trao đổi với báo chí sau cuộc họp báo, ông Mai Tiến Dũng cho biết, số tiền 500 triệu USD sẽ được dùng để bồi thường thiệt hại, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, xử lý môi trường sau này.
“Sẽ ưu tiên 500 triệu USD cho người dân. Chính phủ đã yêu cầu Formosa trả ngay và họ đã hứa là sẽ trả ngay. Việc này Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ký cam kết với Formosa nhưng tôi tin chắc là họ sẽ trả ngay”, ông Mai Tiến Dũng nói.
Theo ông Dũng, sau sự cố này, phải xử lý toàn diện, ngoài vấn đề liên quan đến việc bồi thường thiệt hại cho người dân, xử lý môi trường thì lâu dài hơn cần phải xem xét lại vấn đề liên quan đến quy trình, thủ tục, ngay cả vấn đề quy chuẩn môi trường và các điều kiện để khi cấp phép cho các nhà đầu tư thì phải xem xét tổng thể chứ không riêng một dự án này. Dự án này có đặc điểm như thế nhưng cũng cần phải rút kinh nghiệm cho các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là các công chức thi hành công vụ phải xem xét.
Trước đó, thông báo về nguyên nhân gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung trong thời gian qua, ông Mai Tiến Dũng cho biết, ngay sau khi có thông tin về sự cố, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, trực tiếp và thường xuyên là Thủ tướng, các Phó Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo triển khai kịp thời các biện pháp hỗ trợ, ổn định cuộc sống của người dân vùng bị thiệt hại; giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; bước đầu đánh giá thiệt hại về kinh tế, xã hội, môi trường. Đồng thời, đã chỉ đạo các bộ, ngành, các cơ quan khoa học, trên tinh thần thận trọng, khoa học, chính xác, khách quan và đúng pháp luật, xác định, làm rõ nguyên nhân, đối tượng gây ra sự cố để có giải pháp xử lý.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ trì, phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, các bộ ngành liên quan, huy động trên 100 chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành từ 30 cơ quan trong và ngoài nước đã tổ chức thu thập, phân tích dữ liệu, có sự phản biện độc lập của các chuyên gia quốc tế, đã xác định có nguồn thải lớn xuất phát từ khu vực Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh, chứa độc tố như Phenol, Xyanua,… kết hợp với Hydroxit Sắt, tạo thành một dạng phức hỗn hợp (Mixel), có tỷ trọng lớn hơn nước biển, theo dòng hải lưu di chuyển theo hướng Bắc – Nam từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế là nguyên nhân làm hải sản và sinh vật biển chết hàng loạt, nhất là ở tầng đáy.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các bộ ngành, địa phương liên quan tổ chức rà soát các nguồn thải; thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước với sự tham gia của các cán bộ, chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành và đã phát hiện Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà tĩnh (FHS) có một số hành vi vi phạm; xác định những sự cố xảy ra trong quá trình vận hành thử nghiệm của FHS đã dẫn đến nước thải từ công ty xả ra biển có chứa các độc tố Phenol, Xyanua, Hydroxit Sắt vượt quá mức cho phép.
“Từ các căn cứ nêu trên, các bộ ngành, cơ quan chức năng có liên quan đã thẩm định kỹ lưỡng, tham vấn các nhà khoa học trong, ngoài nước và kết luận: những vi phạm và sự cố trong quá trình thi công, vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy của Công ty Formosa Hà Tĩnh là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường biển nghiêm trọng, làm hải sản chết bất thường tại 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế trong tháng 4 vừa qua”, ông Mai Tiến Dũng thông báo.
Hiện tượng cá chết xuất hiện vào ngày 6/4 gần khu công nghiệp Vũng Áng (Sơn Dương, Kỳ Anh, Hà Tĩnh), sau đó lan ra các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Khoảng 70 tấn cá tự nhiên của 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên – Huế chết dạt bờ, chủ yếu là loài sống ở tầng đáy. Riêng Thừa Thiên – Huế có 35 tấn cá nuôi bị chết. Ngư dân 4 tỉnh lao đao vì cá biển không tiêu thụ được, hoặc bán với giá rẻ, không đủ bù chi phí đánh bắt.
Sau sự việc trên, nhiều giả thiết về nguyên nhân cá chết được đưa ra, tập trung vào hai nhóm là tảo đỏ và độc tố hoá học thải ra từ hoạt động của con người. Trong số các nguồn xả thải gần khu vực Vũng Áng, cái tên được nhắc đến nhiều lần là Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (Formosa). Cuối cùng sau gần 3 tháng tìm hiểu nguyên nhân, lãnh đạo Formosa cũng cúi đầu nhận lỗi.