Bản thân các tuyên bố này chỉ thể hiện lập trường chính trị và nhận thức của từng bên, không tác động, ảnh hưởng gì đến giá trị và hiệu lực của phán quyết PCA.
Hội nghị Đặc biệt Ngoại trưởng ASEAN – Trung Quốc tại Côn Minh, Vân Nam, Trung Quốc phải rút lại tuyên bố chung. Ảnh: SCMP.
Tân Hoa Xã ngày 10/7 đưa tin, ngày 9/7 Bộ Ngoại giao Campuchia ra tuyên bố một lần nữa nhắc lại, Phnom Penh không ủng hộ phán quyết của PCA trong vụ Philippines kiện Trung Quốc.
Tuyên bố viết: “Campuchia cho rằng, vụ kiện của Philippines là đề nghị PCA giải quyết tranh chấp giữa Philippines với Trung Quốc, quá trình này hoàn toàn không liên quan đến toàn thể các thành viên ASEAN.”
Do đó Bộ Ngoại giao Campuchia nhắc lại lập trường nước này không tham dự vào bất kỳ tuyên bố chung nào về vụ kiện và phán quyết của PCA.
Cá nhân người viết cho rằng, với nguyên tắc đồng thuận tuyệt đối, việc Campuchia kiên quyết không tham dự “bất kỳ tuyên bố chung nào về phán quyết của PCA” có thể là dấu hiệu cho thấy ASEAN khó ra tuyên bố chung.
Tuy nhiên trên góc độ pháp lý quốc tế, ASEAN, Trung Quốc, Philippines hay Campuchia có ra bất kỳ tuyên bố nào về phán quyết của PCA cũng chỉ phản ánh nhận thức của từng chủ thể này về vụ kiện, phán quyết của Tòa, luật pháp quốc tế và UNCLOS.
Bản thân các tuyên bố này chỉ thể hiện lập trường chính trị và nhận thức của từng bên, không tác động, ảnh hưởng gì đến giá trị và hiệu lực của phán quyết PCA đưa ra.
Việc một nước thành viên ngăn cản ASEAN ra tuyên bố chung chính là ngăn cản ASEAN thể hiện thái độ, trách nhiệm trước một sự việc có liên quan mật thiết đến hòa bình, ổn định và an ninh khu vực, chỉ làm tổn hại vai trò, vị trí của ASEAN ngay trên chính sân nhà.
Bởi lẽ nội dung Philippines khởi kiện là, Trung Quốc với tư cách một thành viên UNCLOS 1982 nhưng lại áp dụng sai, giải thích sai UNCLOS 1982 ở Biển Đông, gây ra căng thẳng, bất ổn và nguy cơ xung đột.
Đến giờ này Campuchia là nước thành viên duy nhất trong ASEAN công khai phản đối phán quyết của PCA, đồng thời phản đối ASEAN ra tuyên bố chung về phán quyết của Tòa bằng cách tẩy chay.
Rõ ràng ASEAN đang đứng trước những thách thức nghiêm trọng, đòi hỏi cải cách về bộ máy và quy chế hoạt động để có thể tránh rơi vào bế tắc, ngõ cụt trong bối cảnh diễn biến an ninh khu vực ngày một khó lường.