Bắc Kinh nhiều khả năng đã chuyển hệ thống tên lửa phòng không HQ-9 ra khỏi đảo Phú Lâm (thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, bị Trung Quốc chiếm đóng bất hợp pháp) và đưa về đất liền bằng tàu đổ bộ Type 072A.
Hệ thống tên lửa HQ-9 đã lặng lẽ biến mất khỏi đảo Phú Lâm, quần đảo Hoàng Sa từ hôm 10/7/2016
Sau khi phân tích các hình ảnh thu được từ vệ tinh của Tập đoàn Quốc phòng và không gian Airbus, tạp chí quốc phòng IHS Janes Defence đưa tin rằng, các tên lửa đất – đối – không thế hệ mới HQ-9 của Trung Quốc đã được chuyển đi ngày 10/7.
Như vậy, việc rút tên lửa HQ-9 được tiến hành chỉ 2 ngày trước khi Tòa trọng tài ra phán quyết về vụ kiện liên quan đến Biển Đông giữa Philippines và Trung Quốc.
Hệ thống tên lửa phòng không HQ-9 do Trung Quốc nghiên cứu và sao chép từ hệ thống S-300 của Nga. HQ-9 có tầm bắn 200km, được Trung Quốc quảng cáo có thể đánh chặn nhiều mục tiêu khác nhau, như máy bay chiến đấu và tên lửa.
Các hệ thống phòng không này được Trung Quốc triển khai bất hợp pháp tại đảo Phú Lâm và trực chiến tại đây từ tháng 2/2016.
Ngay sau đó, Việt Nam đã gửi công hàm tới Trung Quốc và Liên Hiệp Quốc, phản đối việc Bắc Kinh đưa hệ thống tên lửa tối tân ra quần đảo Hoàng Sa.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình khi ấy tuyên bố: “Đây là những hành động xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền Việt Nam ở Hoàng Sa, đe dọa hòa bình ổn định khu vực cũng như an ninh an toàn và tự do hàng hải – hàng không”. Ông Lê Hải Bình cũng yêu cầu Bắc Kinh chấm dứt việc làm trên.
Tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) hôm 23/7 dẫn bình luận của các chuyên gia quân sự cho rằng, Bắc Kinh rút các hệ thống tên lửa phòng không HQ-9 khỏi đảo Phú Lâm lần này là để bảo trì.
Nhà quan sát quân sự Antony Wong Dong tại Macau phỏng đoán rất có thể HQ-9 cần được bảo trì sau khi tham gia 2 cuộc tập trận hải quân bất hợp pháp gần đây của Trung Quốc ở quần đảo Hoàng Sa. Trước đó, hình ảnh video từ kênh truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV cho thấy tên lửa HQ-9 được phóng đi từ một tàu khu trục.
Trong khi đó, giới chuyên gia quân sự Trung Quốc nhận định có thể việc Mỹ rút tàu sân bay USS John Stennis khỏi Biển Đông ngày 5/7 là nguyên nhân khiến Bắc Kinh rút HQ-9 về đất liền. Bắc Kinh và Washington muốn giảm nguy cơ đối đầu quân sự.
“Quân đội Trung Quốc cần cho thấy một thái độ thân thiện sau khi Lầu Năm Góc rút tàu sân bay USS John Stennis về Hawaii” – Chuyên gia về hải quân Lý Kiệt nhận định.