Tiến sĩ Li Mingjiang là điều phối viên chương trình về Trung Quốc tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (RSIS) thuộc Đại học Công nghệ Nanyang nhận định, tuy Mỹ và Philippines liên tục gia tăng hiện diện ở Biển Đông và phản đối cứng rắn trước các hành động phi pháp của Trung Quốc trong khu vực, song Bắc Kinh đang thể hiện thái độ “hòa hoãn” hơn.
Theo ông Li Mingjiang, Trung Quốc và 10 nước ASEAN sẽ có nhiều cuộc họp trong năm 2019, ở cấp độ nhóm công tác và với các quan chức cấp cao. Họ sẽ thảo luận về văn bản duy nhất mà nhiều nước khác nhau đã chuẩn bị. Về tổng thể, họ sẽ cố gắng rút gọn văn bản này. Thật vậy, tất cả các nước tranh chấp đã cung cấp những điều khoản và yêu cầu riêng của mình. Như mọi người có thể hiểu, mỗi nước đều muốn nhân cơ hội này tối đa hóa những lợi ích của mình ở Biển Đông. Nhiệm vụ bây giờ là xóa bỏ, viết lại, giới hạn một số phần của văn bản. Họ cũng phải thảo luận những vấn đề còn tồn đọng chưa giải quyết, chẳng hạn như phạm vi bao phủ về mặt địa lý của Biển Đông hoặc xác định các biện pháp trừng phạt đối với các hành động không tuân thủ. Chúng ta dự kiến thấy được những tiến bộ, nhưng việc đạt được một thỏa thuận cuối cùng có thể phải hoãn lại sau năm nay.
Ngoài ra, tranh chấp thương mại Mỹ – Trung tác động, ảnh hưởng đến Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Điều này có thể ngăn cản Trung Quốc thực hiện thêm những hành động khác ở Biển Đông. Từ quan điểm của Bắc Kinh, việc gia tăng xung đột trong khu vực sẽ chẳng phục vụ được gì cho lợi ích quốc gia. Một ví dụ hoàn hảo là bãi cạn Scarborough. Một số người và định chế có thể quan tâm đến việc xây dựng các cơ sở hạ tầng trên bãi cạn này. Nhưng mối quan hệ chiến lược hiện tại giữa người Mỹ và người Trung Quốc về vấn đề Biển Đông đang khiến Bắc Kinh chọn một cách tiếp cận ôn hòa hơn. Theo ông Li Mingjiang, chính sách và áp lực của Mỹ đối với Trung Quốc không phải là yếu tố duy nhất mà Trung Quốc cần tính đến. Quan hệ của Bắc Kinh với các nước ASEAN cũng quan trọng không kém. Một số nước ASEAN đã trở nên ngày càng ngờ vực hơn chính vì tình hình ở Biển Đông. Bắc Kinh hiểu điều này, vì lẽ mục tiêu của họ còn là thúc đẩy các dự án của “Con đường tơ lụa” ở Đông Nam Á. Vì vậy, điều quan trọng đối với Trung Quốc là tỏ ra ôn hòa ở Biển Đông. Tình hình trong năm 2019 cũng sẽ khá giống với những gì mà chúng ta đã thấy trong năm 2018. Nói chung, chúng ta sẽ chứng kiến một tình hình yên tĩnh và ổn định trong năm nay, nhưng chắc chắn vẫn có thể xảy ra một số vụ xung đột cục bộ. Có thể xảy ra một tình trạng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc về quyền tự do hàng hải, ngay cả khi không có bất kỳ cuộc xung đột lớn nào xảy ra. Một sự cố nghiêm trọng với tàu hải quân Mỹ hoặc Trung Quốc là điều rất khó xảy ra. Sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và các nước có yêu sách có thể liên quan đến các lực lượng bảo vệ bờ biển, các tàu đánh cá hoặc các hoạt động thăm dò năng lượng.