Khả năng Bắc Kinh sẽ đề xuất cơ chế hoạt động tránh xung đột trên Biển Đông tại hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 28 – 29 tại Lào trong khi các nhà lãnh đạo khu vực cố gắng không nhắc tới phán quyết của Tòa quốc tế.
Ảnh minh họa.
Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) dẫn lời giới ngoại giao nhận định ngay cả khi vấn đề tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông được đưa ra thảo luận tại hội nghị ASEAN, các bên liên quan cũng sẽ không đạt được bước tiến mới nào.
Trong khi đó, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã tới Lào vào tối 6/9 và dự định gặp gỡ giới chức Lào trước khi tham dự hội nghị. Song theo giới chức Manila, Thủ tướng Trung Quốc không có kế hoạch họp bàn song phương với Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte.
Sự hiện diện tăng cường các tàu hải cảnh và tàu cá của Trung Quốc trên Biển Đông làm dấy lên mối quan ngại về khả năng xảy ra xung đột quân sự.
Chủ tịch Viện Nghiên cứu Biển Đông quốc gia của Trung Quốc, ông Wu Shicun cho rằng Bắc Kinh mong muốn các bên liên quan thông qua Bộ quy tắc ứng xử cho những đụng độ ngoài ý muốn trên biển (CUES). Ngoài ra, quan chức cấp cao Trung Quốc và Đông Nam Á sẽ còn thiết lập đường dây nóng giải quyết những tình huống khẩn cấp trên Biển Đông.
Căng thẳng trên Biển Đông vẫn tiếp tục leo thang sau khi Tòa trọng tài quốc tế đưa ra phán quyết phủ nhận chủ quyền phi lý “đường chín đoạn” của Trung Quốc trên Biển Đông. Không chỉ phủ nhận phán quyết của Tòa án, Trung Quốc còn điều động thêm lực lượng tàu cá và hải cảnh ra Biển Đông, làm dấy lên mối quan ngại về khả năng đụng độ với các nước có cùng tuyên bố trên vùng biển chiến lược.
Còn trong buổi tọa đàm với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hôm 6/9, Thủ tướng Philippines Duterte khẳng định tranh chấp lãnh thổ nên được giải quết bằng các biện pháp hòa bình. Cụ thể, Manila sẽ duy trì đối thoại với Bắc Kinh sau sự kiện Tòa quốc tế đưa ra phán quyết. Phát ngôn viên của Tổng thống Philippines, ông Ernesto Abella cũng nhấn mạnh Manila hy vọng hạ nhiệt căng thẳng với Bắc Kinh.
Căng thẳng ngoại giao giữa Trung Quốc và Philippines dậy sóng sau khi cựu Tổng thống Benigno Aquino gửi đơn kiện Trung Quốc lên Tòa trọng tài quốc tế vào năm 2013. Tuy nhiên, khi ông Duterte lên nắm quyền, quan hệ giữa hai nước đã được cải thiện khi Philippines cử đại sứ đặc biệt Fidel Ramos tới Hong Kong để họp bàn với giới chức Trung Quốc.
Nhà nghiên cứu cấp cao Chen Gang tại Viện Đông Á thuộc Đại học quốc gia Singapore nhận định trong chuyến thăm tới Lào, Thủ tướng Lý Khắc Cường sẽ thúc đẩy sáng kiến kinh tế “Một vành đai, một con đường” và thỏa thuận tự do thương mại Trung Quốc – ASEAN.
“Lào là nước chủ nhà đăng cai hội nghị ASEAN năm nay và là một trong những nước thân Trung Quốc. Trong khi đó, Philippines và Myanmar đều có nhà lãnh đạo mới mang tư tưởng ôn hòa trong các vấn đề liên quan tới tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông do đó căng thẳng sẽ được giảm bớt”, ông Chen nhận định.
Nhật cung cấp tàu, máy bay cho Philippines
Hôm 6/9, phát ngôn viên chính phủ Nhật Bản cho hay Thủ tướng Shinzo Abe đã đồng ý cung cấp 2 tàu tuần tra cỡ lớn và 5 máy bay tuần tra qua sử dụng cho Philippines trong bố cảnh hai nước đang có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc trên Biển Đông và biển Hoa Đông.
Reuters đưa tin theo Phó Tổng thư ký Nội các Nhật Bản Koichi Hagiuda, trong cuộc họp tại Lào, Thủ tướng Abe và Tổng thống Philippines Duterte đã nhất trí tăng cường hợp tác để giải quyết các tranh chấp trên Biển Đông bằng biện pháp hòa bình.
Mặc dù Tokyo không có tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông nhưng sự hiện diện tăng cường của lực lượng quân sự Trung Quốc ở vùng biển chiến lược này đã gây ảnh hưởng không nhỏ cho hoạt động thương mại trên biển của Nhật Bản.
Ngoài ra, quan hệ ngoại giao Nhật – Trung vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt do hai nước đang tranh chấp quyền kiểm soát quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông.