“Chỉ có Trung Quốc là sẽ giúp chúng tôi. Hoa Kỳ chỉ cho bạn những nguyên tắc của pháp luật, ngoài ra không có gì khác”.
Tổng thống Obama thăm tàu hải quân BRP Gregorio del Pilar trong chuyến công du Philippines năm 2015. Ảnh: The Diplomat.
Financial Times ngày 14/9 bình luận, những phát biểu của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte làm tăng mối lo ngại về quan hệ đồng minh hiệp ước giữa nước này với Hoa Kỳ sau 65 năm.
Dường như Philippines đang xoay trục khỏi vòng ảnh hưởng của Washington.
Những diễn biến gần đây xảy ra trong bối cảnh xuất hiện “khe nứt địa chính trị” ngày một rộng hơn ở Đông Nam Á, nơi Trung Quốc và Hoa Kỳ đang cạnh tranh ảnh hưởng.
Trước đó, quan hệ Mỹ và Thái Lan, quốc gia Đông Nam Á từng được Washington xem như “đồng minh lớn ngoài NATO” đã quyết định ngả theo Trung Quốc, sau khi các tướng lĩnh quân sự lên cầm quyền kể từ cuộc đảo chính tháng 5/2014.
Thái Lan cho biết trong tháng Bảy vừa qua, nước này sẽ bắt đầu mua 3 tàu ngầm Trung Quốc với giá khoảng 1 tỉ USD. Bên cạnh đó là Campuchia và Myanmar.
Ông Rodrigo Duterte nói rằng, ông không muốn cắt đứt quan hệ đồng minh với Hoa Kỳ, nhưng Manila sẽ theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập.
Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay đã bay sang Mỹ từ đêm qua để tham dự kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.
Ông nói với báo giới, nếu người đồng cấp John Kerry có hỏi về những phát biểu của ông Duterte, ông sẽ giải thích.
Ngoại trưởng Philippines sẽ có buổi nói chuyện tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược – quốc tế (CSIS) tại Washington, Hoa Kỳ.
The Wall Street Journal hôm nay bình luận, các phát biểu chỉ trích Hoa Kỳ từ ông Rodrigo Duterte vẫn có “đất” ở một số khu vực, bởi những oán giận về khoảng thời gian Mỹ cai trị gần một nửa thế kỷ.
Tuy nhiên xã hội Philippines nói chung là khá thân Mỹ. Một cuộc khảo sát dư luận xã hội tại Philippines cho thấy tỉ lệ tin tưởng Hoa Kỳ là 72%, trong khi Trung Quốc chỉ đạt 24%.
Quan hệ Philippines – Trung Quốc sắp có bước ngoặt mới?
Hôm nay tiếp một phái đoàn ngoại giao Philippines sang thăm Trung Quốc, Thứ trưởng Ngoại giao nước chủ nhà Lưu Chấn Dân nói rằng:
“Hiện nay quan hệ Trung Quốc – Philippines đáng đứng trước một bước ngoặt mới.”
Ông Dân nói rằng, những trục trặc trong quan hệ song phương trước đây do nguyên nhân nào “thì ai cũng biết”.
Còn ông Rodrigo Duterte nhận xét về Trung Quốc: “Trung Quốc họ đang rất mạnh, họ có ưu thế quân sự trong khu vực.”
Với Mỹ, ông Rodrigo Duterte nói thẳng: “Tôi không thích người Mỹ. Nó chỉ đơn giản là vấn đề nguyên tắc đối với tôi.”
Trong chuyến thăm Indonesia tuần trước, ông Duterte cảm ơn Trung Quốc vì: “đã quá hào phóng giúp chúng tôi bằng cách viện trợ xây dựng các trung tâm phục hồi chức năng, cai nghiện”.
“Chỉ có Trung Quốc là sẽ giúp chúng tôi. Hoa Kỳ chỉ cho bạn những nguyên tắc của pháp luật, ngoài ra không có gì khác”, The Wall Street Journal dẫn lời ông Duterte nói.
Từ 2002 đến 2013, Mỹ cung cấp 441 triệu USD viện trợ an ninh cho Philippines. Trong năm nay, chính quyền Obama đã dành 120 triệu USD viện trợ quân sự cho quốc gia này.
Mỹ cũng là nước viện trợ chủ lực cho Philippines sau khi bị siêu bão Haiyan tàn phá năm 2013. Tuy nhiên với ông Duterte, dường như những điều này không mấy ý nghĩa.